Η επέτειος της νίκης της μάχης του Στάλινγκραντ γιορτάζεται κάθε χρόνο στην πόλη -παρότι από το 1961 άλλαξε όνομα και αποκαλείται πλέον Βόλγκαγκραντ- με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Από το 2010, την 67η επέτειο της νίκης, όμως, έχουν ένα λόγο παραπάνω. Στην πόλη τους, και όχι μόνο, κυκλοφόρησε μια δυνατή μπύρα, και μάλιστα ύστερα από απαίτηση των Βετεράνων του Πολέμου. Λογικό λοιπόν να πιουν κι ένα ποτήρι παραπάνω.
Κείμενο: Γιώργος Πιτροπάκης (geopitro18@gmail.com)
Φωτογραφίες: Sergey Kozmin (serg.kozmin@gmail.com)
«Σλάβα Λένινου. Σλάβα Στάλινου. Σλάβα Κράσνοϊ Άρμιι». «Ζήτω ο Λένιν, ζήτω ο Στάλιν, ζήτω ο Κόκκινος Στρατός», φώναζαν και τραγουδούσαν στα διπλανά τραπέζια, τσούγκριζαν τα ποτήρια με τη σκούρα μπύρα και αμέσως τα στράγγιζαν απνευστί. Και το ίδιο κάνει ολόκληρο το Βόλγκογκραντ κάθε χρόνο την τελευταία μέρα Γενάρη τιμώντας την μεγάλη νίκη του Στάλινγκραντ, ασχέτως της μετονομασίας της πόλης από το 1961. Τα τελευταία έξι όμως χρόνια έχουν ένα ακόμα λόγο για να το «τσούξουνε» λίγο παραπάνω. Έπιναν μπύρα «Στάλινγκραντ Παμπέντα», η Νίκη του Στάλινγκραντ δηλαδή, με τις φωτογραφίες του στρατάρχη Ζούκοφ, του στρατάρχη Ρακασόφσκι και φυσικά του Ιωσήφ Στάλιν, να κοσμούν τις μποτίλιες.
Η κυκλοφορία μιας μπύρας, προς τιμήν των Σοβιετικών ηγετών, ήταν «λαϊκό αίτημα». Το ερώτημα γιατί μπύρα και όχι βότκα που είναι και το εθνικό ποτό της Ρωσίας απαντήθηκε εν μέρει από το διευθυντή του εργοστασίου Μπαρίς Ιζγκάρτσεβ. «Εμείς μπύρα παράγουμε. Η επιτροπή βετεράνων του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου της πόλης του Βόλγκαγκραντ μας έκανε επίσημα την συγκεκριμένη πρόταση. Εμείς τη βρήκαμε ενδιαφέρουσα και την υλοποιήσαμε. Ίσως κάποια εταιρεία παραγωγής βότκας να το κάνει. Εξ άλλου υπάρχει ήδη στο εμπόριο «Βότκα Πούτιν», γιατί όχι και Στάλιν».
Η μπύρα βγήκε στην αγορά της πόλης ανήμερα της επετείου, στις 30 του Γενάρη του 2010, και όχι μόνο έγινε ανάρπαστη αλλά και πολύ σύντομα εξαντλήθηκαν όλα τα αποθέματα. «Είναι πραγματική μπύρα, δυνατή, με γεύση και όχι σαν αυτά τα αποπλύματα που κυκλοφορούν», δήλωναν ενθουσιασμένοι όσοι την έπιναν και έχουν απόλυτο δίκιο ως προς το δυνατή. Η περιεκτικότητά της σε αλκοόλ είναι 7,1%. Η δυνατή, γεμάτη και ιδιαίτερα τραχιά γεύση της, απέχει κατά πολύ από τις μπύρες που έχουμε συνηθίσει να πίνουμε στην Ελλάδα. Ίσως οι λάτρεις της τσέχικης μπύρας να βρουν κάποιες ομοιότητες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ένας Έλληνας, στα δυο, άντε δυόμισι λίτρα, αν είναι γερός πότης, μπύρας «Στάλινγκραντ Παμπέντα», γίνεται κουδούνι. Και καλύτερη ευκαιρία από τη συγκεκριμένη επέτειο δεν υπήρχε.
Οι γιορτές για τη νίκη της πόλης άρχισαν από την πρώτη επέτειο το 1944, πριν ακόμα λήξει ο πόλεμος και συνεχίζονται μέχρι στις μέρες μας, παρόλο που το επίσημο κράτος μετά την πτώση του υπαρκτού είχε αποστασιοποιηθεί θεαματικά από το οτιδήποτε είχε σχέση με τον Στάλιν. Όμως από το 2007 ο Βλαντιμίρ Πούτιν άρχισε μια προσπάθεια ώστε να αποκατασταθεί ο Ιωσήφ Στάλιν. Μάλιστα έδωσε εντολή και στις μέρες μας στα σχολικά εγχειρίδια αναφέρεται «ως ο πλέον επιτυχημένος Σοβιετικός ηγέτης». Βέβαια αυτό δεν σημαίνει με κανένα τρόπο ότι η Ρωσία κάνει στροφή προς το σταλινισμό.
Αντίθετα έγκειται στην πολιτική που τα τελευταία χρόνια εκπορεύεται από το Κρεμλίνο και που συνοψίζεται στη λογική «δεν πετάμε τίποτα από την ιστορία μας», καθώς όλα και όλοι μπορούν να προσθέσουν και να προσδώσουν κάτι παραπάνω στο μεγαλοπρεπές οικοδόμημα της χώρα. Παρόλα αυτά οι μεγάλες στρατιωτικές παρελάσεις στην πόλη που έφερε κάποτε το όνομα του Στάλιν ανήκουν πια στο παρελθόν. Ωστόσο η γιορτή είναι πάνδημη και οι τοπικές εύκολα καταφέρνουν να δώσουν «σοβιετικό μεγαλείο» στην πόλη.
Τα λάβαρα του κόκκινου στρατού και οι γιγάντιες φωτογραφίες των ηγετών του ΚΚΣΕ κοσμούν τα μεγαλόπρεπα κτήρια. Οι βετεράνοι, καμαρωτοί με τα παράσημά τους, θα τιμηθούν από το δήμαρχο και σαν τον «παλιό καλό καιρό», θα τους δώσουν τρόφιμα και βότκα. Οι δρόμοι γεμάτοι κόσμο και από τα μεγάφωνα ακούγονται πατριωτικά τραγούδια και συνθήματα. Θα επισκεφτούν τα πολεμικά μουσεία και ιδιαίτερα το ολοκαίνουργιο μουσείο Στάλιν και παρά το δριμύτατο ψύχος θα ανέβουν μέχρι το ύψωμα Mamaev Kurgan (Μαμάεβ Κουργκάν) να αποτίσουν φόρο τιμής στους πεσόντες υπερασπιστές της πόλης και φυσικά θα πιουν μερικά ποτήρια παραπάνω.
Στους ρυθμούς της επετείου κινούνται ακόμα και τα εστιατόρια και οι μπυραρίες της πόλης, που αυτές τις μέρες έχουν αλλάξει τη διακόσμηση και οι γκαρσόνες είναι ντυμένες με στολές του κόκκινου στρατού.
«Η πόλη μας και ολόκληρη η περιφέρεια (Βολγκογκράντσκαγια Όμπλαστ) τιμά, αγαπά και σέβεται αυτόν το μεγάλο ηγέτη. Πριν από λίγα χρόνια είχε γίνει μια ψηφοφορία που στη συντριπτική τους πλειοψηφία κοντά στο 70% οι πολίτες ζητούσαν η πόλη να ονομαστεί και πάλι Στάλινγκραντ», μας λέει ένας βετεράνος από την τοπική επιτροπή και δεν χάνει την ευκαιρία να ξεσπάσει σε βρισιές και κατάρες κατά του Νικίτα Χρουστσόφ. «Αυτός χωρίς να ρωτήσει κανένα άλλαξε το όνομα από «Στάλινγκραντ πόλη ηρώων» σε Βόλγκογκραντ. Η πιο δυσάρεστη έκπληξη στη ζωή μου ήταν όταν ζήτησα την εφημερίδα «Σταλινγκράντσκαγια Πράβντα» και μου έδωσαν τη «Βολγκαγράντσκαγια Πράβντα»».
Φυσικά υπάρχουν και αυτοί που δεν δίνουν δεκάρα ούτε για την αποκατάσταση του «πατερούλη» ούτε και έχουν καμιά διάθεση να το τιμήσουν, όπως η πωλήτρια σε μεγάλη κάβα ποτών, παρόλα αυτά είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένη βλέποντας τα ράφια με την μπύρα να αδειάζουν. Το ίδιο και περισσότερο ευχαριστημένος με τις πωλήσεις ήταν και ο Μπαρίς Ιζγκάρτσεβ, καθώς στο πρόσφατο παρελθόν, ανάλογη προσπάθεια με τον Αλεξάντερ Νιέβσκι και τον Αλεξάντερ Σουβαρόφ στα μπουκάλια, είχε γευτεί την αποτυχία. Όταν τον ρωτήσαμε τη γνώμη του για τον Ιωσήφ Στάλιν μας απάντησε, «Παρέλαβε μια χώρα με ξύλινα άροτρα και την άφησε με διαστημόπλοια».
Ιστορικό το εργοστάσιο μπύρας του Βόλγκογκραντ μετρά 129 χρόνια ζωής και όσο παράδοξο κι αν ακούγεται έχει καθαρόαιμη γερμανική καταγωγή. Όταν ιδρύθηκε, στα 1881, η πόλη ονομάζονταν Τσαρίτσιν και ολόκληρη η γύρω από το νότιο Βόλγα ποταμό περιοχή κατοικούσαν, από αιώνες, χιλιάδες Γερμανοί. Υπήρχαν ήδη μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις και καπηλειά που έφτιαχναν μπύρα. με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν και οι πρόγονοί τους. Δύο από αυτούς όμως αποφάσισαν να προχωρήσουν λίγο παραπέρα και έστησαν μια μικρή βιομηχανία. Ήταν ο Rexer (Ρέξερ) και ο Tupper (Τούπερ) που την ίδρυσαν και την ονόμασαν Pivovar, «ο Ζυθοποιός».
Γρήγορα έγινε πολύ γνωστή σε ολόκληρη τη ρωσική επικράτεια. Μάλιστα επί σειρά ετών διετέλεσε και επίσημος προμηθευτής της Τσαρικής Αυλής και το 1904 στη διεθνή έκθεση στο Παρίσι, τους απονεμήθηκαν 3 χρυσά μετάλλια. Μετά την επανάσταση του 1917 η παραγωγή μπύρας συνεχίστηκε κανονικά, μόνο που η εταιρεία έγινε δημόσια και λειτουργούσε κανονικά μέχρι και το 1942 όταν το εργοστάσιο καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς και επαναλειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Μετά την πτώση του υπαρκτού η εταιρεία ιδιωτικοποιήθηκε, πέρασε από σαράντα κύματα και έφτασε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.
Ο νυν ιδιοκτήτης της, Μπαρίς Ιζγκάρτσεβ, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Πιβοβάρ, επί υπαρκτού, απέκτησε το σύνολο των μετοχών στα 1996. Έκτοτε δέχονταν μόνιμα ισχυρές πιέσεις για να πουλήσει ή να κλείσει το εργοστάσιο. Μάλιστα όταν έπεσε θύμα άγριου ξυλοδαρμού για να γλιτώσει τα χειρότερα μοίρασε το 50% των μετοχών στους 400 εργαζόμενους.
«Προς το παρόν γευόμαστε τη χαρά της επιτυχίας της μπύρας» μας λέει η έχουσα ελληνική καταγωγή και υψηλή θέση στο διαφημιστικό τμήμα της εταιρείας Ναταλία. «Όμως είναι νωρίς για γενικότερα συμπεράσματα και κυρίως για να μιλήσουμε διεθνή καριέρα του προϊόντος. Εξ άλλου η Ρωσία είναι μια πολύ μεγάλη αγορά και εμείς δεν έχουμε δυνατότητες απεριόριστης παραγωγής».
