Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Σύμφωνα με σημερινή απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. (ΔΕΕ), η εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης πρέπει να αναβάλλεται όταν συντρέχει πραγματικός κίνδυνος απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης λόγω των συνθηκών κράτησης του οικείου προσώπου στο κράτος-μέλος του εντάλματος.
Η απόλυτη απαγόρευση απάνθρωπων και εξευτελιστικών ποινών και μεταχείρισης αποτελεί μέρος των θεμελιωδών δικαιωμάτων που προστατεύονται από το δίκαιο της Ένωσης, αναφέρεται στην σημερινή απόφαση του ΔΕΕ.
Περί τίνος πρόκειται
Πρόκειται για την υπόθεση C-404/15, όπου ο Ούγγρος ανακριτής εξέδωσε δύο ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης για τον Pál Aranyosi, Ούγγρο υπήκοο, προκειμένου να ασκηθεί σε βάρος του ποινική δίωξη για δύο κλοπές με διάρρηξη τις οποίες διέπραξε στην Ουγγαρία.
Kαι για την υπόθεση C-659/15 PPU, όπου το ρουμανικό δικαστήριο εξέδωσε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης για τον Robert Căldăraru προκειμένου να εκτελεσθεί στη Ρουμανία ποινή φυλάκισης ενός έτους και οκτώ μηνών για οδήγηση χωρίς άδεια οδήγησης.
Για τη Ρουμανία πρόκειται για τις υποθέσεις Vociu κατά Ρουμανίας, αριθ. 22015/10· Bujorean κατά Ρουμανίας, αριθ. 13054/12· Mihai Laurenţiu Marin κατά Ρουμανίας, αριθ. 79857/12 και Constantin Aurelian Burlacu κατά Ρουμανίας, αριθ. 51318/12. Οι άντρες αυτοί εντοπίστηκαν στη Γερμανία, συνεπώς στις γερμανικές αρχές εναπόκειτο να εξετάσουν τα εντάλματα.
Το Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (ανώτατο περιφερειακό δικαστήριο της Βρέμης, Γερμανία), εξετάζοντας το ζήτημα αν τα εντάλματα αυτά πρέπει να εκτελεσθούν, διαπίστωσε ότι οι συνθήκες κράτησης στις οποίες ενδέχεται να υποβληθούν ο P. Aranyosi και ο R. Căldăraru στις ουγγρικές και τις ρουμανικές φυλακές, αντίστοιχα, προσβάλλουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και ειδικότερα αντιβαίνουν στη διάταξη του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία απαγορεύει απάνθρωπες ή εξευτελιστικές ποινές ή μεταχείριση.
Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις αποφάσεις που εξέδωσε στις 10 Ιουνίου 2014 και στις 10 Μαρτίου 2015 έκρινε ότι η Ρουμανία και η Ουγγαρία προσέβαλαν τα θεμελιώδη δικαιώματα λόγω του υπερπληθυσμού στα σωφρονιστικά τους ιδρύματα.
Το γερμανικό δικαστήριο απεύθυνε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ), και ερώτησε το Δικαστήριο αν υπό τις συνθήκες αυτές μπορεί ή οφείλει να αρνηθεί την εκτέλεση των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης ή να την εξαρτήσει από την παροχή, εκ μέρους του κράτους μέλους έκδοσης των ενταλμάτων, πληροφοριών βάσει των οποίων μπορεί να κριθεί ότι οι συνθήκες κρατήσεως δεν προσβάλλουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Λόγω του ότι ο R. Căldăraru τελεί υπό κράτηση στη Γερμανία, η υπόθεσή του υπήχθη στην επείγουσα προδικαστική διαδικασία που προβλέπεται από τον Κανονισμό Διαδικασίας του Δικαστηρίου. Η υπόθεση του P. Aranyosi δεν υπήχθη στη διαδικασία αυτή, διότι ο P. Aranyosi δεν κρατείται. Δεδομένου, όμως, ότι οι δύο υποθέσεις αφορούν το ίδιο ζήτημα, το Δικαστήριο αποφάσισε να τις συνεκδικάσει.
Η απόφαση
Με τη σημερινή του απόφαση το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η απόλυτη απαγόρευση απάνθρωπων και εξευτελιστικών ποινών και μεταχείρισης αποτελεί μέρος των θεμελιωδών δικαιωμάτων που προστατεύονται από το δίκαιο της Ένωσης. Έτσι, όταν η αρχή που είναι αρμόδια για την εκτέλεση του εντάλματος διαθέτει στοιχεία από τα οποία προκύπτει πραγματικός κίνδυνος απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης προσώπων τα οποία κρατούνται στο κράτος μέλος έκδοσης του εντάλματος, πρέπει να λάβει υπόψη τον κίνδυνο αυτό πριν αποφασίσει την παράδοση του οικείου.
Όταν ο κίνδυνος αυτός προκύπτει από τις γενικές συνθήκες κράτησης, στο εν λόγω κράτος μέλος, τότε η διαπίστωση του κινδύνου δεν αρκεί αφεαυτής για την άρνηση εκτ’εέσης του εντάλματος. Απαιτείται, ειδικότερα, να καταδειχθεί ότι συντρέχουν σοβαροί και αποδεδειγμένοι λόγοι να θεωρηθεί ότι το οικείο πρόσωπο θα διατρέξει πραγματικά έναν τέτοιο κίνδυνο λόγω των συνθηκών κρατήσεως που πρόκειται να ισχύσουν στην περίπτωσή του.
Για να μπορέσει να κρίνει αν υφίσταται τέτοιος κίνδυνος στην περίπτωση του συγκεκριμένου προσώπου, η αρχή που είναι αρμόδια για την εκτέλεση του εντάλματος πρέπει να ζητήσει από την αρχή που το εξέδωσε να της παράσχει επειγόντως όλες τις αναγκαίες πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες κράτησης.
Αν, βάσει των πληροφοριών που προσκομίζονται ή κάθε άλλης πληροφορίας που διαθέτει, η αρχή που είναι αρμόδια για την εκτέλεση του εντάλματος διαπιστώνει ότι στην περίπτωση του προσώπου για το οποίο έχει εκδοθεί το ένταλμα συντρέχει πραγματικός κίνδυνος απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, η εκτέλεση του εντάλματος πρέπει να αναβάλλεται έως ότου προκύψουν συμπληρωματικές πληροφορίες που αποκλείουν έναν τέτοιο κίνδυνο. Αν εντός ευλόγου χρόνου δεν είναι δυνατό να αποκλειστεί ότι υφίσταται τέτοιος κίνδυνος, τότε η αρχή αυτή πρέπει να αποφασίσει αν οφείλει να τερματίσει τη διαδικασία παράδοση.
