Της Ηλέκτρας Μικελίδη*
Η Ζάχα Χαντίντ ήταν μια από τους πιο εμπνευσμένους και με μεγάλη επιρροή αρχιτέκτονες και σχεδιαστές της εποχής μας. Μια οραματίστρια που, με τα σχέδια και τις προοδευτικές ιδέες της για την αρχιτεκτονική, μας ενέπνεε όλους, σπουδαστές ή αρχιτέκτονες, φίλους ή κάποιους που έτυχε να δουν ένα από τα σχέδιά της ή είχαν επισκεφτεί ένα από τα κτήριά της.
Η Ζάχα και το στούντιό της έσπρωξαν τα όρια της αρχιτεκτονικής, αυξάνοντας τεράστια τη μορφή της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και τον τρόπο σκέψης για το σχέδιο, τη διαδικασία του σχεδιασμού και τη δημιουργικότητα. Πέραν αυτού, ήταν η πρώτη στον κόσμο γυναίκα αρχιτέκτονας που κέρδισε το Αρχιτεκτονικό Βραβείο Pritzker και το Βασιλικό Χρυσό Μετάλλιο RIBA. Ακόμη, η Dame Ζάχα κέρδισε μια φορά το βραβείο Stirling για το Μουσείο Maxxi της Ρώμης και μια φορά για την Ακαδημία Evelyn Grace του Λονδίνου.
Η Ζάχα δημιούργησε μια νέα γλώσσα, ξεκινώντας με τα εκπληκτικά αποδομητικά και σουπρεματικά σχέδια του Peak στο Χονγκ Κονγκ για να συνεχίσει με ρευστές γεωμετρίες και παραμετρικό σχεδιασμό. Δημιούργησε καμπύλα, ρευστά κτίρια που καθορίζουν τη βαρύτητα και τα οποία δεν πιστεύαμε πως ήταν δυνατό να κατασκευαστούν.
Θυμάμαι, όταν σπούδαζα, που βρήκα ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου όπου για πρώτη φορά είδα τα σχέδια και τις ζωγραφιές της για το Peak στο Χονγκ Κονγκ (μια ιδιωτική λέσχη που ενοποιούσε δομές στους λόφους του Κόλον) και το διαγωνισμό για την όπερα του Cardiff Bay στην Ουαλία. Ηταν πράγματι κάτι που σε ενέπνεε! Συνάντησα τη Ζάχα το 1998, στις τελευταίες εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο του Southbank. Ηταν μια μεγάλη εμπειρία.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ την αύρα και την ενέργεια που απέπνεε όταν βρισκόταν σε αίθουσα συνεδριάσεων, σε αίθουσα διαλέξεων, σε επιθεώρηση σχεδίου ή στο Γραφείο της, και πώς, πάντα, κατανοούσε, σε χρόνο μηδέν, την ιδέα ενός σχεδίου και πρότεινε ανατροφοδότηση.
Ήταν πηγή έμπνευσης για κάθε αρχιτέκτονα είτε ασκούμενο είτε μαθητευόμενο.
Ενώ ήμουν μέλος της ομάδας Μουσείου Συγκοινωνιών της Γλασκώβης, γνώρισα από πρώτο χέρι πόσο λεπτολόγος ήταν και πόσο σημαντικά ήταν γι’ αυτήν τα κτίρια, ακόμη και η παραμικρή τους λεπτομέρεια.
Θυμάμαι, τόσο στο γραφείο όσο και ενώ εργαζόμουν στο Μουσείο Συγκοινωνιών της Γλασκώβης, ότι ξοδεύαμε σημαντικό χρόνο προσπαθώντας να επιλέξουμε το σωστό χρώμα για το εσωτερικό της Αίθουσας Εκθέσεων. Αφού ετοιμάσαμε αρκετές μακέτες χρωμάτων και κάναμε δοκιμές χρωμάτων, δημιουργήσαμε ένα μοναδικό μίγμα χρωμάτων που τελικά χρησιμοποιήσαμε Το ενέκρινε. Δεν μπορούσα σήμερα να φανταστώ τον εκθεσιακό αυτό χώρο με διαφορετικό χρώμα.
Ηταν μεγάλη μου τιμή που τη γνώρισα και που εργάστηκα γι’ αυτήν, μια εμπειρία που πάντα θα θυμάμαι. Για μένα ήταν μέντορας. Η δουλειά της με έκανε να θέλω να γίνω καλύτερος αρχιτέκτονας, να προκαλώ τον εαυτό μου και να αναπτύσσω τις ικανότητες μου κάθε μέρα και περισσότερο, και ποτέ να μην τα παρατώ.
Πού θα βρισκόταν σήμερα η αρχιτεκτονική χωρίς αυτήν;
Η κληρονομιά της Ζάχα Χαντίντ έχει επηρεάσει και θα συνεχίζει να επηρεάζει τη νεότερη γενιά για πολλά χρόνια ακόμη.
Ζάχα θα μας λείψεις!
*Electra Mikelides
Lead Architect at Zaha Hadid Architects
RIBA / MArch / Pgdip / BA (Hons)
Επεξήγηση φωτογραφιών
- MAXXI_National museum of Art of 21st C, Rome, 2010 – source images: www.archdaily.com
- ‘World 89 degrees’
- London Aquatics Centre for 2012 Summer Olympics (image © hufton + crow)
- ‘metropolis’
- ‘Riverside Transport museum, Glasgow’
