Ύστερα απο 114 χρόνια
Της Νινέττας Κοντράρου-Ρασσιά
Με ενός λεπτού σιγή, στη μνήμη του καθηγητή του ΕΜΠ Χαράλαμπου Μπούρα, του απόλυτου άρχοντα των αναστηλώσεων των μνημείων της Ακρόπολης, και σε μια ατμόσφαιρα φορτισμένη από τη συγκίνηση όλων των συναδέλφων του στο ΚΑΣ και συνεργατών του, άρχισε η συζήτηση για την αποκατάσταση του τυμπάνου του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα.
Το εισαγωγικό σημείωμα των δύο μελετών που παρουσιάστηκαν ήταν γραμμένο από το χέρι του, όπως και ένα ακόμη με ημερομηνία 26 Ιουλίου 2016, το οποίο αφορά την αποκατάσταση των περιμετρικών τειχών του Ιερού Βράχου. Μια μελέτη που θα εισαχθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αργότερα. Αυτό σημαίνει πως ώς τα τέλη Ιουλίου ο Χαρ. Μπούρας εργαζόταν για το κορυφαίο αυτό έργο, συμπληρώνοντας σαράντα χρόνια αφοσίωσης στα έργα της Ακρόπολης (από το 1975).
Σε ένα-ενάμιση χρόνο υπολογίζεται, σύμφωνα με τις μελέτες αποκατάστασης του τυμπάνου του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα, ότι θα έχουν πλήρως αποκατασταθεί οι διαμπερείς κατακόρυφες ρωγμές που παρατηρούνται στους ορθοστάτες, θα έχουν αντικατασταθεί οι σκουριασμένοι σιδερένιοι σύνδεσμοι από την παλιά αναστήλωση Μπαλάνου (1898-1902) και θα έχει αποκατασταθεί ο αντιθηματικός τοίχος του τυμπάνου.
Όταν λέμε τύμπανο του αετώματος ενός ναού αναφερόμαστε στο τριγωνικό εκείνο επίπεδο που στέφει μία από τις στενές πλευρές του οικοδομήματος. Στην περίπωση του Παρθενώνα το τύμπανο του αετώματος αποτελείται από 10 ορθοστάτες μπροστά και από 58 λιθόπλινθους πίσω, οι οποίοι συνθέτουν τον αντιθηματικό τοίχο.
Οι μελετητές Βασιλεία Μανιδάκη, Λεωνίδας Παλαιολόγος και Κοσμάς Σκαρής παρατήρησαν πως οι τέσσερις ορθοστάτες του Παρθενώνα είχαν μεγαλύτερο ύψος και πλάτος σε σχέση με τους υπόλοιπους. Οι τέσσερις αυτοί ήταν και οι μοναδικοί που είχαν απολαξευτεί από πίσω για νίνουν ελαφρύτεροι. Είναι ενδιαφέρον ότι σώζουν στην επιφάνειά τους ίχνη από τα σχοινιά με τα οποία έγινε η μεταφορά τους. Οι μεγάλοι ορθοστάτες έγιναν με τις απολαξεύσεις ελαφρύτεροι κατά 2,8 τόνους και οι μκρότεροι κατά 2 τόνους. Για τη σύνθεση των μεγάλων ορθοστατών χρησιμοποιήθηκαν στρεπτοσύνδεσμοι μήκους 80 πόντων, οι μεγαλύτεροι του μνημείου.
Στο δυτικό αέτωμα πρωταγωνιστούσαν η Αθηνά και ο Ποσειδώνας. Γύρω τους ήταν ένα πλήθος από αττικές τοπικές θεότητες, άλογα, άρματα, επιβάτες και ιπποκόμοι. Ο Παυσανίας είδε να αναπαριστάται η γνωστή διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την ονοματοδοσία της πόλης. Το αέτωμα αυτό σωζόταν σχεδόν ολόκληρο μέχρι την ανατίναξη του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι το 1687. Αλλά και οι ορθοστάτες του τυμπάνου πίσω από τα φειδιακά σώζονταν ακέραιοι μέχρι τη ληστρική επιδρομή του Έλγιν, το 1802. Εκείνη την περίοδο έπεσαν δύο εξ αυτών.
Μιλώντας στο ΚΑΣ για τα αίτια της καταστροφής του Παρθενώνα ο ομ. καθηγητής ΕΜΠ Μανόλης Κορρές τόνισε πως «κύρια αίτια ήταν η ανατίναξη του κτηρίου από τον Μοροζίνι, το 1687, η αρχαία πυρκαγιά και η ακατάλληλη τεχνολογία της αναστήλωσης του Μπαλάνου με σίδερα που οξειδώνονται».
«Αλλά οι αρχαίοι σύνδεσμοι δεν ήταν πάντα τόσο αξιόπιστοι, καθώς κι αυτοί, σε πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι του Μπαλάνου, έκαναν ζημιά» πρόσθεσε.
Για την επέμβαση θα χρειαστεί να μπει εσωτερικά ένα συμπληρωματικό ικρίωμα και γερανός, καθώς πολλές εργασίες θα γίνουν in sitou. H κατάσταση του μνημείου σε αυτό το σημείο θεωρήθηκε προβληματική, ενώ αν έμεναν όλοι αυτοί οι λίθοι έτσι όπως είναι σήμερα, κατακερματισμένοι από τη σκουριά, θα κινδύνευαν κάποια στιγμή να πέσουν, με ό,τι σημαίνει αυτό για ένα επισκέψιμο από χιλιάδες τουρίστες μνημείο.
