Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Συνεχίζουμε την έρευνά μας για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟΚΠ) και το έργο τους, τις δυνατότητες που έχουν οι ΟΚΠ και ελληνικές επιχειρήσεις σε έναν άγνωστο για πολλούς κόσμο, αυτόν των αναπτυσσομένων χωρών, στις οποίες υλοποιούνται έργα και με ελληνική συγχρηματοδότηση, αλλά ελάχιστη ελληνική συμμετοχή.
Οι πρώτες δημοσιεύσεις είναι γενικού περιεχομένου, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητας προσέγγισης του θέματος, για όσους δε το γνωρίζουν.
Αναπτυξιακή συνεργασία
Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ)
Η Ε.Ε. είναι, πλέον, ο μεγαλύτερος δωρητής στον κόσμο και συνεργάζεται με περίπου 160 χώρες. Ενα από τα κύρια μεσα χρηματοδότησης που διαθέτει είναι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ), το οποίο την περίοδο 2014-2020 θα χρηματοδοτήσει δράσεις με 30,5 δισ. ευρώ.
Πόσες ελληνικές ΟΚΠ και επιχειρήσεις μετέχουν στην υλοποίηση αυτών των δράσεων, έργων και προγραμμάτων, ή ετοιμάζονται να μετάσχουν, κάτι που συμβαίνει σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.;
Το ΕΤΑ στηρίζει δράσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες και εδάφη για την προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και ανθρώπινης ανάπτυξης, καθώς και της περιφερειακής συνεργασίας.
Αποτελεί το κύριο μέσο παροχής κοινοτικής βοήθειας υπέρ της συνεργασίας για την ανάπτυξη των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) καθώς και των Υπερπόντιων Χωρών και Εδαφών (ΥΧΕ).
Η Συνθήκη της Ρώμης του 1957 προέβλεπε τη δημιουργία του ταμείου για την παροχή τεχνικής και χρηματοδοτικής βοήθειας, αρχικά στις αφρικανικές χώρες και με τις οποίες ορισμένα κράτη είχαν ιστορικούς δεσμούς.
Αν και, όπως ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) προβλέπεται τίτλος για το ΕΤΑ ήδη από το 1993, το ταμείο αυτό δεν αποτελεί ακόμη μέρος του γενικού προϋπολογισμού της Ε.Ε.
Χρηματοδοτείται από την Ελλάδα και τα άλλα 27 κράτη-μέλη και υπόκειται στους δικούς του δημοσιονομικούς κανόνες, ενώ διευθύνεται από ειδική επιτροπή. Η βοήθεια που χορηγείται στις χώρες ΑΚΕ και στις ΥΧΕ θα συνεχίσει να χρηματοδοτείται μέσω του ΕΤΑ, τουλάχιστον για την περίοδο 2014-2020.
Κάθε ΕΤΑ συνάπτεται για περίοδο πολλών ετών. Από τη σύναψη της πρώτης σύμβασης εταιρικής σχέσης το 1964, οι διάφοροι κύκλοι του ΕΤΑ ακολουθούν, σε γενικές γραμμές, τους κύκλους των συμφωνιών/συμβάσεων των εταιρικών σχέσεων.
Το πρώτο ΕΤΑ κάλυψε την πενταετία 1959-1964.
Με τη νέα συμφωνία εταιρικής σχέσης που υπεγράφη στο Κοτονού τον Ιούνιο του 2000 προβλέπεται ο εξορθολογισμός των μέσων του ΕΤΑ και καθιερώνεται ένα σύστημα κυλιόμενου προγραμματισμού, το οποίο επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία και δίνει μεγαλύτερη υπευθυνότητα στα κράτη ΑΚΕ.
Το ύψος του 9ου ΕΤΑ ήταν 13,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2000-2007. Επιπλέον, τα υπόλοιπα των προηγούμενων ΕΤΑ ανέρχονται σε 9,9 δισ. ευρώ.
Η αναπτυξιακή βοήθεια που παρέχει το ΕΤΑ εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα κονδύλια του γενικού προϋπολογισμού της Κοινότητας μπορούν να χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένες δράσεις. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, παράλληλα με τη διαχείριση ενός μέρους των πόρων του ΕΤΑ (δάνεια και κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου), συνεισφέρει και με ιδίους πόρους ποσό ύψους 1,7 δισ. ευρώ για την περίοδο που καλύπτει το 9ο ΕΤΑ.
Το 10ο ΕΤΑ, που κάλυψε την περίοδο από το 2008 έως το 2013, προέβλεπε κονδύλιο μεγαλύτερο των 22.682 εκατ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, 21.966 εκατ. ευρώ διατέθηκαν για τις χώρες ΑΚΕ, 286 εκατ. ευρώ για τις ΥΧΕ και 430 εκατ. ευρώ στην Επιτροπή για τις δαπάνες στήριξης στο πλαίσιο του προγραμματισμού και της υλοποίησης του ΕΤΑ.
Συγκεκριμένα, το ποσό που διατέθηκε στις χώρες ΑΚΕ κατανέμεται ως εξής:
– 17.766 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των εθνικών και περιφερειακών ενδεικτικών προγραμμάτων,
– 2.700 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της ενδο-ΑΚΕ και διαπεριφερειακής συνεργασίας και
– 1.500 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της επενδυτικής διευκόλυνσης. Ένα σημαντικότερο τμήμα του προϋπολογισμού θα αφιερωθεί στα περιφερειακά προγράμματα και θα τονίσει, με τον τρόπο αυτό, τη σημασία που έχει η περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση για την εθνική και τοπική ανάπτυξη για την οποία αποτελεί το βασικό πλαίσιο.
Τα 28 κράτη-μέλη έχουν και τις δικές τους διμερείς συμφωνίες με τις αναπτυσσόμενες χώρες και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, οι οποίες δεν χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης ή άλλους κοινοτικούς πόρους.
Το 11ο ΕΤΑ, θα χρηματοδοτήσει δράσεις την περίοδο 2014 – 2020 ανέρχεται με κονδύλια ύψους 30,5 δισ ευρώ, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα διαθέσει από ιδίους πόρους επιπλέον 2,6 δισ ευρώ υπό τη μορφή δανείων.
Τον Ιούνιο του 2013, οι χώρες της Ε.Ε. σύναψαν εσωτερική συμφωνία που θέσπιζε το 11ο ΕΤΑ, συμπεριλαμβανομένης της αναθεωρημένης κατανομής μεταξύ τους των συνεισφορών -η εσωτερική αυτή συμφωνία απαιτεί επικύρωση. Και για το λόγο αυτό, με απόφαση του Συμβουλίου θεσπίστηκαν μεταβατικά μέτρα διαχείρισης του ΕΤΑ έως την έναρξη ισχύος του 11ου ΕΤΑ.
Αναπτυξιακή Συνεργασία Ε.Ε.-Τυνησίας
Το 2016, τα ποσά που θα χορηγηθούν στο πλαίσιο της η αναπτυξιακήσ συνεργασίασ Ε.Ε.-Τυνησίας, και τα οποία δεν είναι ακόμη γνωστά, θα επικεντρωθούν για δράσεις στους ακόλουθους τρεις άξονες:
α) στήριξη του προϋπολογισμού για μεταρρυθμίσεις της τυνησιακής δημόσιας διοίκησης, υλοποίηση της πενταετούς αναπτυξιακής στρατηγικής 2016-2020,
β) ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο
γ) εκπαίδευση – Erasmus+ και στήριξη της έρευνας λαμβάνοντας υπ’όψιν και την πρόσφατη προσχώρηση της Τυνησίας στο Πρόγραμμα της Ε.Ε. Horizon 2020.
Αφού προηγηθεί αξιολόγηση των πρώτων αποτελεσμάτων, κλιμάκια εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής θα εξετάσουν τη δυνατότητα για συνέχιση του προγράμματος «μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ασφάλειας».
Σημειώνεται πως η Τυνησία το 2014, στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας, εκταμίευσε 178,5 εκατ. ευρώ.
Ένα παράδειγμα Αναπτυξιακής βοήθειας:
Ανατολικό Τιμόρ – Νερό και υγεία για τα παιδιά της χώρας
Μία από τις κυριότερες προκλήσεις για την ανάπτυξη της υπαίθρου στο Ανατολικό Τιμόρ είναι η έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλές νερό και αποχετευτικές εγκαταστάσεις. Πολλά παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν εξαιτίας λοιμώξεων που μεταδίδονται μέσω του νερού, προκαλούν διάρροια και οξείες αναπνευστικές παθήσεις, και θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί.
Ένα πρόγραμμα της Ε.Ε., που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας, έχει ως στόχο να δώσει σε περισσότερα από 5.000 νοικοκυριά πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό. Δραστηριότητες που αφορούν τις τοπικές κοινότητες και σχολεία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Οι οικογένειες ενθαρρύνονται να κατασκευάσουν αποχωρητήρια, έτσι ώστε να αυξηθεί το ποσοστό πρόσβασης σε τουαλέτες από το 35% στο 65%.
ΟΚΠ: ποιες είναι
Η Ε.Ε. θεωρεί ότι στις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟΚΠ) περιλαμβάνονται όλες οι μη κρατικές και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα δομές (συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων σε επίπεδο δήμων και κοινοτήτων, των μη κυβερνητικών οργανώσεων, των οργανώσεων θρησκευτικού χαρακτήρα, των ιδρυμάτων, των ερευνητικών οργανισμών, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, των οργανώσεων γυναικών, των συνεταιρισμών, των επαγγελματικών και επιχειρηματικών οργανώσεων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης), μέσω των οποίων οργανώνονται οι πολίτες για να επιδιώξουν κοινούς στόχους και ιδανικά.
