Ένας μικρός χρυσός αίγαγρος (κρι κρι) του 17ου αι. π.Χ., που βρέθηκε μέσα σε ένα ξύλινο κουτί, ανοίγει πάλι τις ανασκαφές του Χρίστου Ντούμα στο Ακρωτήρι Θήρας.
Η συστηματική ανασκαφική έρευνα στο σπουδαίο αυτό αρχαιολογικό χώρο έχει σταματήσει εδώ και χρόνια. Μεσολάβησαν κάποιες σημειακές έρευνες κατά την κατασκευή του βιοκλιματικού στεγάστρου, μόνο στους στύλους θεμελίωσής του. Το 1999 σε μία από αυτές τις έρευνες εντοπίστηκε το χρυσό αυτό ειδώλιο αίγαγρου, στην Οικία των Θρανίων, την οποία σκοπεύει φέτος να ερευνήσει η επιστημονική ομάδα του Ακρωτηρίου Θήρας, για να διαπιστώσει το χαρακτήρα του συγκεκριμένου κτηρίου. Επιθυμούν να διαπιστώσουν αν το κτήριο αυτό ήταν δημόσιο, όπως είναι το πανομοιότυπο διπλανό του, η επονομαζόμενη «Ξεστή 3», το μοναδικό δημόσιο κτήριο στον προϊστορικό αυτό οικισμό.
Η Οικία των Θρανίων δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως. Ονομάστηκε έτσι γιατί σώζει κτιστό θρανίο στον προθάλαμό του. Τον Δεκέμβριο του 1999, σκάβοντας για τους πεσσούς θεμελίωσης του στεγάστρου ανάμεσα στην Οικία των Θρανίων και στο δυτικό άκρο της Ξεστής 3, οι αρχαιολόγοι βρήκαν το ειδώλιο που ήταν σε ξύλινη θήκη (διατηρήθηκε μόνο το αποτύπωμά της) μέσα σε μια πήλινη λάρνακα κάτω από ένα σωρό κεράτων, κυρίως από αιγοπρόβατα.
Ο καθηγητής Χρ. Ντούμας, μιλώντας προ ημερών σε ειδική τελετή στη Σαντορίνη, είπε, ότι είναι «αξιοπερίεργο ότι το ειδώλιο βρέθηκε σε ένα ξύλινο κουτί, το οποίο κανένας από τους κατοίκους δεν το πείραξε όταν εκκένωσαν την πόλη για να σωθούν (σ.σ. μετά την έκρηξη του ηφαιστείου). Συνεπώς, το να καταλάβουμε τι ήταν αυτό το κτήριο μέσα στο οποίο βρέθηκε θα είναι πολύ ενδιαφέρον».
Το ερώτημα που θέλουν να απαντήσουν τώρα είναι αν σχετίζεται η Οικία των Θρανίων με την Ξεστή 3, ένα κτήριο πλούσια τοιχογραφημένο στο οποίο πιθανώς να γίνονταν τελετές ενηλικίωσης και μύησης των αγοριών (απεικονίζονται στην τοιχογραφία γυμνά αγόρια). Θεωρούν πιθανόν η Οικία των Θρανίων να είναι συνοδό κτήριο της Ξεστής 3, όπου πιθανώς λειτουργούσε κάποιο ιερό. Από την Ξεστή 3 έχουμε μεταξύ άλλων και την περίφημη τοιχογραφία με τις Κροκοσυλλέκτριες. Ήταν στο Δωμάτιο 3 του πρώτου ορόφου.
Μόνο το ισόγειο του τριώροφου αυτού κτηρίου της ύστερης εποχής του Χαλκού είχε 15 δωμάτια και δεξαμενή καθαρμών (άδυτο), αποδεικνύοντας το θρησκευτικό-λατρευτικό χαρακτήρα του. Στο δωμάτιο με τη δεξαμενή καθαρμών υπήρχε η τοιχογραφία των Λατρευτριών. Σε ένα δωμάτιο του ισογείου βρέθηκε η τοιχογραφία με τα Γυμνά Αγόρια και στον Προθάλαμο 5 η τοιχογραφία του Κυνηγού.
Περιμένει πολλή δουλειά την ομάδα του Χρ. Ντούμα, γιατί παράλληλα με την ανασκαφή θα συνεχίσουν τη στερέωση, μελέτη και συντήρηση των ευρημάτων και κυρίως των τοιχογραφιών. Το υλικό είναι τεράστιο. Εκατοντάδες τετραγωνικά είναι οι τοιχογραφίες σε θραύσματα που περιμένουν την ανασύστασή τους από την εποχή του πρώτου ανασκαφέα Γ. Μαρινάτου. Ύστερα από αγώνες ετών έχουν ανασυσταθεί 58 τοιχογραφίες και ελάχιστες από αυτές παρουσιάζονται στο κοινό.
Η ανασκαφή θα γίνει με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Kaspersky Lab, όπως επίσης η μελέτη στερέωσης των κτισμάτων που έχουν ήδη έρθει στο φως, η συμπληρωματική ανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο και η αποκατάσταση μιας από τις τοιχογραφίες της Ξεστής 4, στην οποία απεικονίζεται ανδρική μορφή που ανεβαίνει στο Μεγάλο Κλιμακοστάσιο.
