Του Συμεών Σολταρίδη
Θετική ερμηνεύεται η αυριανή ημέρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μια και ξεκινά ένας νέος κύκλος διερευνητικών επαφών μετά από ένταση που είχε σαν αποτέλεσμα τις λεκτικές και πολεμικές ιαχές.
Και είναι θετική γιατί θα τεθεί στο στρόγγυλο τραπέζι το πρόβλημα που ταλανίζει τις δύο χώρες, σίγουρα όμως με τις διάφορες συνιστώσες του. Δεν θα εκπλαγούμε δε αν μετά από αρκετό διάστημα γίνει γνωστό ότι στα διαλείμματα του καφέ, σε φιλική ατμόσφαιρα θα τεθούν και άλλα προβλήματα. Και αυτό γιατί υπάρχουν , αν και γίνεται προσπάθεια και από τις δύο πλευρές να μην γίνει παραδεκτό.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στην αυριανή διερευνητική επαφή κανένας δεν παραχωρεί, δεν υποχωρεί. Αναζητείται η χρυσή οδός για συνέχιση από την παράγραφο που σταμάτησε η τελευταία επαφή . Θα γίνει προσπάθεια να τεκμηριωθούν οι απόψεις των εκατέρωθεν πλευρών όσο καλύτερα γίνεται και βάση του Διεθνούς Δικαίου που ισχύει και για τις δύο πλευρές. Φυσικά όσο διαρκούν οι επαφές υπάρχει εκατέρωθεν ηρεμία και αναζητείται η ανεύρεση νέας ημερομηνίας για νέες επαφές πλέον στην Αθήνα.
Σχετικά με την αυριανή διερευνητική ζήτησα από τον Πολιτικό Επιστήμονα και Διεθνολόγο Θεόδωρο Τσίκα να σχολιάσει το γεγονός σημειώνοντας τις δικές του απόψεις:
«Η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας είναι από μόνη της ένα πολύ θετικό γεγονός. Έχει μια αυτόνομη σημασία. Συνιστά πρόοδο. Σταματά μια μεγάλη περίοδο έντασης στις διμερείς σχέσεις. Περάσαμε την μεγαλύτερη χρονικά περίοδο κρίσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία μετά το 1974.
Η ίδια η πραγματοποίηση των διερευνητικών επαφών προϋποθέτει τερματισμό ενεργειών που προκαλούν ένταση. Δεν νοούνται συνομιλίες, και την ίδια στιγμή να έχουμε κυνηγητό πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι διαμορφώνει κλίμα σταθερότητας, μέσα στο οποίο να μπορούν να επιλυθούν διάφορα θέματα.
Διερευνητικές επαφές είναι αυτό που λέει η ίδια η λέξη. Δεν είναι τυπική διαπραγμάτευση. Είναι αναζήτηση πεδίων, πάνω στα οποία θα μπορούσε να γίνει διαπραγμάτευση στο μέλλον.
1. Η κάθε πλευρά διερευνά τις προθέσεις της άλλης, για το πού μπορούν να βρεθούν συμπτώσεις.
2. Στα θέματα στα οποία υπάρχουν αποκλίσεις, διερευνάται αν είναι δυνατόν να επιλυθούν, π.χ. με κοινή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
3. Εφόσον υπάρχουν διαφορές, που αυτή τουλάχιστον την στιγμή φαίνονται ανεπίλυτες, γίνεται διερεύνηση αν είναι δυνατόν να μην προκαλούν ένταση. Μπορεί να υπάρχουν διαφορές, αλλά αυτές να μην οδηγούν σε κρίσεις ανάμεσα στις δύο χώρες.
Γνωρίζουμε βέβαια ότι υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, για τα θέματα που μπορούν να συζητηθούν. Η επίσημη ελληνική θέση προτείνει μια πολύ στενή ατζέντα θεμάτων, ενώ η επίσημη τουρκική άποψη προτείνει μια πολύ ευρεία θεματολογία διαλόγου. Αν υπάρξει πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές, μπορεί να βρεθεί κάπου στη μέση, μια λίστα θεμάτων προς συζήτηση.
Παρ΄ όλα αυτά, επειδή οι διερευνητικές επαφές είναι άτυπες, δεν κρατούνται πρακτικά, είναι απόρρητες κ.ο.κ. , θα μπορούσαν να συζητηθούν όλα τα θέματα. Δεν είναι αρνητικό να συζητηθούν όλα τα θέματα. Η συζήτηση όλων των θεμάτων δεν σημαίνει ότι η δική μας πλευρά αποδέχεται τις θέσεις της άλλης. Μπορούν να συζητηθούν, αλλά να προκύψει διαφωνία.
Για μια προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, είναι απαραίτητο να έχουν ολοκληρωθεί οι διερευνητικές επαφές, και να έχει συμφωνηθεί ποια θέματα θα περιλαμβάνει το συνυποσχετικό, με το οποίο οι δύο χώρες θα προσφύγουν από κοινού. Το συνυποσχετικό είναι ένα επίσημο έγγραφο, στο οποίο αναφέρεται ποια θέματα καλείται να κρίνει το Διεθνές Δικαστήριο και με βάση ποιους κανόνες Δικαίου. Επομένως, για την σύνταξη και το περιεχόμενο του συνυποσχετικού θα υπάρξει σημαντική και μεγάλη διαπραγμάτευση αργότερα.
Οι δύο χώρες δεν χρειάζεται να εξαντλήσουν πολύ χρόνο στις συνομιλίες. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί πολλοί γύροι διερευνητικών επαφών στο παρελθόν. Έτσι ώστε να είναι γνωστές οι θέσεις των δύο πλευρών και οι εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες κάθε μιας. Θα πρέπει να τεθεί ένα συγκεκριμένο, σφιχτό χρονοδιάγραμμα, για το πότε λήγουν αυτές οι συνομιλίες. Με την δέσμευση των δύο χωρών ότι για τα θέματα, στα οποία δεν θα υπάρξει συμφωνία, θα προσφύγουν από κοινού στο Διεθνές Δικαστήριο. Αλλιώς θα είναι ένας διάλογος αέναος, χωρίς κατάληξη σε συμφωνία.
Το ζήτημα δεν είναι να ροκανίζουμε τον χρόνο. Είναι να βρεθεί μια συμφωνία για το καθεστώς του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, όσον αφορά Ελλάδα και Τουρκία».
