ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Από το εφιαλτικό ταξίδι ενός σύγχρονου Οδυσσέα, στη δοσμένη με λυρισμό βιογραφία ενός βασανισμένου ομοφυλόφιλου Βρετανού ποιητή
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Ο Μπο φοβάται
Bo Is Afraid. ΗΠΑ, 2023. Σκηνοθεσία-σενάριο: Άρι Άστερ. Ηθοποιοί: Γιοακίν Φίνιξ, Πάτι ΛουΠόν, Έμι Ράιαν, Νέιθαν Λέιν. 179´υ
**** Το εκπληκτικό, φανταστικό, εφιαλτικό ταξίδι ενός σύγχρονου Οδυσσέα, ενός καφκικού Ιωσήφ Κ., εξορκισμός των προσωπικών δαιμόνων ενός ψυχολογικά τραυματισμένου νέου, θύμα μιας αυταρχικής μητέρας. Ένα τρίωρο ταξίδι δοσμένο μέσα από σουρεαλιστικές, βουτηγμένες σε ποίηση, μαύρο χιούμορ και τρέλα, εικόνες, που θα παρασύρει με την αλλόκοτη γοητεία του τον αληθινό σινεφίλ.
Οι σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας είναι ένα θέμα με το οποίο ο Αμερικανός σκηνοθέτης Άρι Άστερ είχε καταπιαστεί στις δυο προηγούμενες ταινίες, του, ταινίες τρόμου («Μεσοκαλόκαιρο», 1919 και «Η διαδοχή», 2018), που μας είχαν πρωτογνωρίσει ένα νέο ταλαντούχο δημιουργό. Τη φορά αυτή, ο Άστερ στρέφεται σε μια διαφορετική ταινία (με τον τρόμο να είναι εσωτερικός), με την οικογένεια να στρέφεται γύρω από τον Μπο του τίτλου και και την αυταρχική μητέρα του.
Μια βασανιστική στην πραγματικότητα οδύσσεια, με έναν ήρωα που μοιάζει περισσότερο με τον Ιωσήφ Κ. του Κάφκα, που από τη στιγμή που γεννιέται ακολουθεί ένα ταξίδι εφιαλτικό αντιμετωπίζοντας τους δαίμονες του, δαίμονες που έχουν την πηγή τους στον τρόπο των σχέσεων που έχουν αναπτυχθεί ανάμεσα στον Μπο (ένας εξαιρετικός Γιοακίν Φίνιξ) και τη μητέρα του, την πλούσια επιτυχημένη επιχειρηματία Μόνα (Πάτι ΛουΠόν).
Ένα εφιαλτικό ταξίδι που ξεκινά από τη γέννηση του Μπο (στον εκπληκτικό, σε μαύρο φόντο, πρόλογο, απλά ακούμε, στιγμές από τη γέννηση του: χτύπους της καρδιάς, κραυγές, κάποιο πέσιμο, ένα δυνατό ράπισμα και τελικά το κλάμα του τοκετού), την παιδική του ηλικία, το πέρασμα του στην εφηβεία και τον πρώτο και μοναδικό του έρωτα, μέχρι που γίνεται μεσήλικας, ηλικία που καλύπτει και το μεγαλύτερο τμήμα της ταινίας, με τον Γιοακίν Φίνιξ να τον ερμηνεύει με ένα συγκρατημένο τρόπο που σε συγκρίνει και σου λέει πολύ περισσότερα από λέξεις και ξεσπάσματα.
Ταξίδι δοσμένο όχι πάντα με χρονολογική σειρά, άλλοτε μέσα από την αφήγηση του Μπο στον ψυχαναλυτή του και άλλοτε μέσα από μνήμες και όνειρα, συχνά και καταπιεσμένες ελπίδες, μέσα από διάφορες σημαντικές περιόδους της ζωής του: αρχικά εκείνη με τον ψυχαναλυτή του, στη συνέχεια με τον Μπο να ετοιμάζεται να επισκεφτεί τη μητέρα του και να εμποδίζεται από διάφορα παράξενα γεγονότα, μέχρι που καταφέρνει τελικά να βγει ολόγυμνος από το σπίτι, και να βρεθεί μπροστά σε ένα μακελειό τρόμου, με ένα γυμνό σίριαλ κίλερ να σκοτώνει τους περαστικούς (σε σκηνές σουρεαλιστικές που φέρνουν στο νου το «Μπάρντο» του Ιναρίτου).
Όταν ο Μπο πληροφορείται τον ξαφνικό θάνατο της μητέρας του (σκοτώνεται όταν ένας πολυέλαιος πέφτει και της κόβει κυριολεκτικά το κεφάλι) θα καταληξει για ένα διάστημα στο σπίτι μιας αλλόκοτης οικογένειας, που θρηνεί το νεκρό γιο της, (με το γιατρό σύζυγο να γεμίζει τον Μπο με χάπια), και αφού περάσουμε μέσα από ένα δοσμένο με animation ρομαντικό επεισόδιο, και το «ερωτικό» διάλειμμα του Μπο με ένα κορίτσι σε κρουαζιερόπλοιο, παρακολουθούμε τον Μπο να καταφθάνει σε δάσος με ένα περιπλανώμενο θίασο που παρουσιάζει (μέσα από έργο σε έργο) μια ιστορία παρόμοια με τη δική του περιπέτεια.
Για να καταλήξουμε στο εκπληκτικό, εφιαλτικό επεισόδιο του φινάλε, με τον Μπο να αντιμετωπίζει τελικά τους προσωπικούς του δαίμονες, δαίμονες που τονίζουν τη μοναξιά, την απελπισία και τελικά την αποξένωση του βασανισμένου Μπο. Με τον Άστερ να συνδυάζει την κωμωδία (συχνά μαύρη) με το δράμα, για να τονίσει το ψυχολογικό τραύμα του αντί-ήρωά του, όλα δοσμένα με εντυπωσιακό στιλιζάρισμα, μέσα από ένα χείμαρρο παραισθησιογόνων, ποιητικών εικόνων, δοσμένων με σουρεαλιστικές πινελιές, που, παρά την τρίωρη διάρκεια της ταινίας, καταφέρνουν να σε κρατήσουν καρφωμένο στη θέση σου. Ένα σπάνιο διαμάντι για όσους αγαπούν την ομορφιά και τη δύναμη της κινούμενης εικόνας!
Ευλογία
Benediction. Ηνωμένο Βασίλειο/ΗΠΑ, 2021. Σκηνοθεσία-σενάριο: Τέρενς Ντέιβις. Ηθοποιοί: Τζακ Λόουντεν, Πίτερ Καπάλντι, Τομ Άσλι, Μάθιου Τένισον, Τζέραλντιν Τζέιμς. 137´
*** ½ – Μια λυρική, ποιητική, ελεγειακή ταινία για την ταραχώδη ζωή του θρυλικού ομοφυλόφιλου Βρετανού ποιητή και στρατιώτη του 20ου αιώνα Σίγκφριντ Σασούν, που μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο έγινε διάσημος για την αντιπολεμική του ποίηση, και τις σχέσεις του με διάφορα σημαντικά πρόσωπα της τότε εποχής.
Τη βασανιστική αναζήτηση του Σίγκφριντ Σασούν, θρυλικού Βρετανού ποιητή του 20ου αιώνα, για λύτρωση μέσα από τις εμπειρίες του από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τις οικογενειακές του σχέσεις καθώς και εκείνες με σημαντικά πρόσωπα της εποχής του, παρουσιάζει στη νέα του ταινία ο γνωστός για ενός ποιητικού είδους κινηματογράφο Τέρενς Ντέιβις («Μακρινές φωνές, ασάλευτες ζωές», «Ένα τραγούδι για το ηλιοβασίλεμα», «Ήρεμο πάθος»).
Τη φορά μάλιστα αυτή, μια και πρόκειται για τη βιογραφία ενός ποιητή, ο Ντέιβις όχι απλά γεμίζει την ταινία του με ποιητικές εικόνες αλλά και την πλημμυρίζει με αποσπάσματα από τα συγκλονιστικά, αντιπολεμικά ποιήματα του βασανισμένου του ήρωα. Ποιήματα εμπνευσμένα από την εμπειρία του από τον πόλεμο, με σκηνές μαυρόασπρων επικαίρων από τις αμέτρητες χιλιάδες νεκρούς στα χαρακώματα και τα πεδία των μαχών. Ενός πολέμου που το 1917 ο Σασούν (με τον Τζακ Λόουντεν να τον ερμηνεύει σε νεαρή ηλικία και τον Πίτερ Καπάλντι να ερμηνεύει τον μεσήλικα ποιητή) χρησιμοποιούσε, όπως και στα γράμματά του στην περίοδο της θητείας του (στην περίφημη Δήλωση του Στρατιώτη), αρνούμενος να συνεχίσει να πολεμά, υποστηρίζοντας την κατάπαυση του πολέμου και την αναζήτηση της ειρήνης, καυτηριάζοντας εκείνους που επέμεναν στην αδικαιολόγητη συνέχισή του. Άρνηση που τον οδήγησε στο στρατοδικείο και που, χάρη σε υψηλά ιστάμενους οικογενειακούς φίλους, κατέληξε στον περιορισμό του σε ψυχιατρείο αντί στο εκτελεστικό αποσπασμα.
Ο Ντέιβις καταγράφει με το γνωστό ερμητικό, ελλειπτικό στιλ του τις διάφορες σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στον Σασούν και τα συγγενικά του πρόσωπα (ιδιαίτερα τον θρήσκο πατέρα του και μια γεμάτη κατανόηση για την ιδιαιτερότητά του, σύζυγο, Χέστερ), καθώς και διάφορα ομοφυλόφιλα πρόσωπα: τον διευθυντή του ψυχιατρείου, συγγενικό πνεύμα στις ιδιαιτερότητές του, τον ποιητή Γουίλφρεντ Όουεν (Μάθιου Τένισον) που συναντά στη ψυχιατρική κλινική (ο αποχωρισμός τους, όταν ο Όουεν στέλνεται πίσω στα πεδία των μαχών, για να σκοτωθεί όπως και ο αδελφός του Σασούν, είναι από τις πιο όμορφες σκηνές, με τα αισθήματα να υποβάλλονται με εξαιρετική λεπτότητα), με τον θεατρικό συγγραφέα, και πρωταγωνιστή σε ταινία του Χίτσκοκ, Άιβορ Νοβέλο (Τζέρεμι Έρβιν), ψυχρό και σκληρό τελικά άτομο, με το οποίο για ένα διάστημα ο Σασούν είναι ερωτευμένος, με αποτέλεσμα να υπομένει τις προσβολές και γενικά τη χυδαία στάση του, καθώς και μερικούς άλλους, σχέσεις που τελικά, μεσήλικα πια, τον οδηγούν σε μια ζωή απογοήτευσης και απομόνωσης.
Είναι τελικά, για τον Ντέιβις, η ξεχωριστή σχέση του Σασούν με τον Όουεν, που κυριαρχεί στον τρόπο αντιμετώπισης των αισθημάτων και της διαγραφής του χαρακτήρα του Σασούν, που τον οδήγησε να «ντύσει» το εξαιρετικό φινάλε της ταινίας με την απαγγελία του ποιήματος που ο Όουεν έγραψε για τον Σασούν πάνω από την εφιαλτική εικόνα ενός που ετοιμοθάνατου στρατιώτη.
