ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
***** Παράσιτα
Parasite/Gissaengchung. Νότια Κορέα, 2019. Σκηνοθεσία: Μπονγκ Τζουν-χο. Σενάριο: Τζιν Γον Χαν, Μπονγκ Τζουν-Χο. Ηθοποιοί: Κανγκ-χο Σονγκ, Γέο-Τζέδονγκ Τζο, Σο-Νταμ Παρκ. 132΄
Στην εξαιρετική, βραβευμένη με το Χρυσό Φοίνικα των Κανών ταινία του, «Παράσιτα», ο Νοτιοκορεάτης σκηνοθέτης Μπονγκ Τζουν-χο, γνωστός μας από άλλες συμμετοχές του σε ξένα φεστιβάλ (ανάμεσά τους: «Μνήμες δολοφονιών» και «Όκτζια»»), φτιάχνει μια δηκτική σάτιρα, διανθισμένη με ένα μαύρο χιούμορ αλλά και με δραματικές εξάρσεις, γύρω από τη σύγχρονη κορεάτικη καπιταλιστική κοινωνία.
Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι δυο, διαφορετικών κοινωνικών τάξεων οικογένειες: η φτωχή τετραμελής οικογένεια του Κι-Τάεκ, που ζει σε μια υποβαθμισμένη, θλιβερή περιοχή (κάποια στιγμή, στη διάρκεια μιας καταρρακτώδους βροχής, όλα τα σπίτια της περιοχής πλημμυρίζουν από τα νερά αλλά και από τις βρομιές των υπονόμων) και η πλούσια, τετραμελής οικογένεια του κυρίου Παρκ.
Η χωρίς δουλειά οικογένεια του Κι-Τάεκ καταφέρνει, χάρη σ’ ένα έξυπνο κόλπο του γιου, να βρει δουλειά στο σπίτι του κυρίου Παρκ (ο γιος για να βοηθήσει την κόρη της οικογένειας, η κόρη για να βοηθήσει το μικρό, προβληματικό γιο τους, ο πατέρας να είναι ο σοφέρ και η μητέρα η οικονόμος του σπιτιού). Μόνο που όλα δεν πηγαίνουν όπως τα σχεδιάζουν.
Εκείνο που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη είναι να δείξει τις διαφορές αλλά και τα οικονομικά και άλλα προβλήματα που θα οδηγήσουν σε πλήρη καταστροφή. «Θέλησα να δείξω πώς το άτομο σε μια καπιταλιστική κοινωνία οδηγείται στην αποξένωση και την καταστροφή του», ανάφερε ο Μπονγκ Τζουν-χο.
«Η ταινία μου, αν θέλετε. είναι και κωμωδία, και δράμα, και σάτιρα». Παρόλο που στις πρώτες σκηνές στο πλούσιο σπίτι των Παρκ, οι δυο οικογένειες (με τους Παρκ να μη γνωρίζουν πως όλα τα άτομα που εργάζονται γι’ αυτούς ανήκουν στην ίδια οικογένεια) όλα δείχνουν να κυλούν ήρεμα – «το χρήμα είναι σαν το σίδερο που όταν σιδερώνει εξομαλύνει τις ρυτίδες», θα πει σε μια στιγμή, ο πατέρας. Οι κοινωνικές αδικίες όμως, κάποια στιγμή, θα βγουν στην επιφάνεια. Στην αρχή με τρόπο κωμικό, στη συνέχεια τραγικό.
Ο Μπονγκ Τζουν-χο κινείται με άνεση ανάμεσα σ’ ένα στιλ που συνδυάζει τα διάφορα είδη (από την μαύρη κωμωδία ως το δράμα), θυμίζοντάς μου κάπως τον αριστουργηματικό «Κανόνα του παιχνιδιού» του Ζαν Ρενουάρ, με εξαίρετους ηθοποιούς (μερικοί τακτικοί συνεργάτες του), με εικόνες δυνατές κι ένα ρυθμό που μεταπηδά με την ίδια άνεση από την ηρεμία στο σασπένς και τανάπαλιν.
**** Συνώνυμα
Synonymes. Γαλλία/Ισραήλ/Γερμανία, 2019. Σκηνοθεσία: Νάταβ Λαπίντ. Σενάριο: Νάταβ Λαπίντ, Χάιμ Λαπίντ. Ηθοποιοί: Τομ Μερσιέρ, Κεντίν Ντολμέρ, Λουίζ Σεβιλότ. 123΄
Στα βραβευμένα με τη Χρυσή Άρκτο του Βερολίνου «Συνώνυμα» του Ισραηλινού Νάταβ Λαπίντ (σκηνοθέτη της πρωτότυπης βερσιόν της “Νηπιαγωγού” το 2014), ο Γιόαβ, ένας 20χρονος Ισραηλινός φτάνει στο Παρίσι, σ’ ένα εντελώς άδειο, χωρίς έπιπλα, διαμέρισμα, κι αφού κάνει μπάνιο, ανακαλύπτει πως του έχουν κλέψει τα ρούχα. Γυμνός τρέχει έξω από τα διάφορα άλλα διαμερίσματα, ζητώντας βοήθεια, κι όταν κανένας δεν του ανοίγει, επιστρέφει, τρέμοντας από το κρύο και ξαναμπαίνει στη μπανιέρα, όπου λιποθυμά. Εκεί θα τον βρουν και θα τον βοηθήσουν ο Εμίλ και η Καρολίν, ένα ζευγάρι που ζει στο κάτω διαμέρισμα.
Ο Γιόαβ θα βρει τελικά δουλειά στην ισραηλινή πρεσβεία και θα μετακομίσει σ’ ένα φτωχικό διαμέρισμα. Το ταξίδι του στη Γαλλία οφείλεται στην προσπάθειά του να αποκοπεί από την πατρίδα του, να ξεφορτωθεί οτιδήποτε ισραηλινό έχει μέσα του («ήρθα στη Γαλλία για να ξεφύγω από το Ισραήλ», θα πει στον Εμίλ), να μάθει καλά τη γαλλική γλώσσα και να αποκτήσει τη γαλλική υπηκοότητα. Αφηγείται διάφορες ιστορίες στην Καρολίν και τον Εμίλ, για τον τρομοκράτη παππού του (που πολέμησε τους Βρετανούς) και τον θαυμασμό του για τον Έκτορα από την Ιλιάδα, που προτιμά από τους ήρωες της Βίβλου.
Ο Λαπίντ αντλεί από τις δικές του νεανικές εμπειρίες από το Παρίσι για να καταγράψει την εσωτερική σύγκρουση του Γιόαβ, που, μετέωρος ανάμεσα σε δυο κουλτούρες, αναζητά την προσωπική του ταυτότητα, να φτιάξει μια ταινία, που συνδυάζει στοιχεία της γαλλικής νουβέλ βαγκ (ιδιαίτερα του Γκοντάρ) με εκείνα του εμπορικού αμερικανικού κινηματογράφου, χρησιμοποιώντας ένα σπασμωδικό ρυθμό, όπου κυριαρχεί η ελλειπτικότητα, με μια κάμερα να κινείται διαρκώς, ακολουθώντας τα πρόσωπα στις διαδρομές τους, με ωραίες ανατροπές στο φινάλε, και με μια πολύ καλή ερμηνεία από τον Τομ Μέρσιερ.
**** Ο Λένιν τον Οκτώβρη
Lenin v octyabre. Σοβιετική Ένωση, 1937. Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Ρομ, Ντιμίτρι Βασίλιεβ. Σενάριο: Αλεξέι Κάπλερ. Ηθοποιοί: Μπόρις Σούκιν, Νικολάι Οχλόπκοβ, Βασίλι Βάνιν. 108΄
Το πρώτο μέρος ενός δίπτυχου για τον μεγάλο ήρωα, επαναστάτη, πολιτικό και αρχηγό της πρώτης κομουνιστικής κυβέρνησης της Σοβιετικής Ένωσης (1917-1924). Ταινία γυρισμένη από τον Μιχαήλ Ρομ, έναν από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες της περιόδου του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και όχι μόνο («Ο Λένιν το 1918», «Οι δεκατρείς», «Δολοφονία στην οδό Ντάντε», «Αληθινός φασισμός» και της ανεπανάληπτης, αν και παραγνωρισμένης, «Εννιά μέρες ενός χρόνου»), που με το έργο του επηρέασε μερικούς από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Ρώσους σκηνοθέτες, ανάμεσά τους και τον Ταρκόφσκι.
Πρόκειται βασικά για μια αγιογραφία του Στάλιν, με τον Ρομ να καταφέρνει να δώσει όχι μόνο την ηρωική πλευρά του πρωταγωνιστή του αλλά και την ανθρώπινη, καθημερινή, κάθε άλλο παρά ηρωική πλευρά του, με τον Μπόρις Σούκιν (ο οποίος είχε ήδη ερμηνεύσει το ρόλο στο θέατρο) να είναι πέρα για πέρα πειστικός στο ρόλο του Λένιν, όχι μόνο στην εμφάνιση αλλά και στην όλη συμπεριφορά του. Παρόλο που βρισκόμαστε στην περίοδο της προσωπολατρίας, ο Ρομ βρίσκει συχνά την ευκαιρία να βάλει στην πρώτη γραμμή τον ίδιο το λαό και όχι τα διάφορα αρχηγικά πρόσωπα, όπως, για παράδειγμα, στις σκηνές του Λένιν με τους απλούς ανθρώπους ή εκείνη με τον μηχανικό να τον βοηθά να περάσει από τον έλεγχο ταυτοτήτων, ή ακόμη εκείνη με τον Λένιν, άγνωστο και «χαμένο» ανάμεσα στο πλήθος.
Κι αν, από τη μια, η ταινία είναι μια αγιογραφία του Λένιν, από την άλλη είναι και μια έντιμη, ειλικρινής παρουσίαση ενός γεμάτου ενέργεια αλλά και εκπληκτική δύναμη, απλού ανθρώπου (κάνει διάφορα αστεία με τους συντρόφους του, ξαπλώνει στο πάτωμα, κλπ.), ενός ανθρώπου έτοιμου να δοθεί «ψυχή τε και σώματι» στην επανάσταση.
