Tου Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Με ευθύνη όλων μας, μηδενός του γράφοντος εξαιρουμένου, δεν έχει γραφεί ακόμη η ιστορία του ελληνικού βιβλίου. ‘Οσα αποτελέσματα έχουμε μέχρι σήμερα, κινούνται στον χώρο της αποσπασματικότητας ή των κεντραρισμένων σ’ έναν εκδοτικό οίκο μονογραφιών ή των αποτυπώσεων μιας συγκεκριμένης περιόδου.
Τελοσπάντων, ας ευχηθούμε ότι στο μέλλον θα βρεθούν κάποιες ή κάποιοι ν’ ασχοληθούν μ’ αυτή την μικρή βιομηχανία του βιβλίου, που ακόμη κι όταν οιονεί γιγαντώθηκε δεν κατάφερε να εξαγάγει βιβλιακό πολιτισμό, αφού περισσότερο εισάγαμε.
Αυτές οι λίγες άτακτες σκέψεις, με αφορμή (και πάλι) έναν θάνατο: του Κυριάκου Ι. Παπαδόπουλου (1931-2020) των ομώνυμων εκδόσεων, ενός πιονέρου των βιβλίων με αποδέκτες τα παιδιά. Κατά κύριο λόγο εισαγόμενη, αλλά και με τις υπογραφές Ελλήνων συγγραφέων, πάντως μια επιχειρηματική δραστηριότητα που έχει τις απαρχές του στα 1953.
Δεν βρέθηκε από την μία ημέρα στην άλλη, στα εκδοτικά δρώμενα. Η κληρονομιά που έπρεπε να διαχειριστεί πήγαινε δυό γενιές πίσω, με κέντρο την λειτουργία βιβλιοπωλείων.
‘Ολα ξεκίνησαν απο τον συνονόματό παππού του, τον Κυριάκο Ι. Παπαδόπουλο (1870-1938). Πρέπει να πάμε πάνω από εκατό χρόνια πίσω: στα 1912, οπότε ως συνταξιούχος δάσκαλος, αποφάσισε να ανοίξει το πρώτο βιβλιοπωλείο της Μερσίνας, μιας πόλης στα παράλια της Μικράς Ασίας.
Στα βήματα του τρία χρόνια αργότερα, ο γιός του Ιωάννης Κ. Παπαδόπουλος (1896-1978), τολμάει να δοκιμάσει τη βιβλιοπωλιακή του επιχειρηματικότητα σε ‘Αδανα και Ταρσό, όμως η Μικρασιατική Καταστροφή θα την ανακόψει βίαια. Και ξανά από την αρχή. Την μαύρη χρονιά για τον μικρασιατικό ελληνισμό, η οικογένεια Παπαδόπουλου εγκαινιάζει το τέταρτο κατά σειρά βιβλιοπωλείο της στην Κωνσταντινούπολη. Όμως δεν θ’ αργήσουν οι Σύμμαχοι να εγκαταλείψουν την πρωτεύουσα των δύο αυτοκρατοριών.
Γνώριμος με τον ξενιτεμό, κλείνει το βιβλιοπωλείο του και ταξιδεύει στο Παρίσι, όπου προσλαμβάνεται από τον εκδοτικό οίκο Ηachette, ως διευθυντής διανομής ημερησίου Τύπου. Δεν επέλεξε να συνταξιοδοτηθεί ως Jean Papadopoulos εις την ξένην, αλλά καθώς τον είχε φάει η νοσταλγία, επιστρέφει στην Ελλάδα: το 1936 εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη ανοίγοντας και πάλι βιβλιοπωλείο. Θα το κρατήσει εννέα χρόνια μέχρι το 1945, οπότε με κατεύθυνση προς τον νότο, θα μετοικήσει στην Αθήνα, όπου ένα κανούργιο βιβλιοπωλείο θα γνωριστεί με το βιβλιόφιλο κοινό επί της οδού Περικλέους στο Σύνταγμα.
Δίπλα στον πατέρα του Ιωάννη, ο Κυριάκος Ι. Παπαδόπουλος δραστηροποιείται από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 μέχρι και τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα, πάντα παρών στο γραφείο της επιχείρησης, μάλιστα χρήστης των καινοφανών τεχνολογιών. Την ίδια περίοδο, αποφασίζει την έκδοση βιβλίων για παιδιά. Μέσα σε δέκα χρόνια, φθάνουμε στα σίξτις, εποχή που η εκδοτική εταιρεία εμφανίζει κερδοφορία που την οδηγεί σε ανάπτυξη κυρίως με τα Παραμύθια Εικονογραφημένα, τη θρυλική Λιλίκα και τη σειρά Τόξο. Τίτλοι και σειρές που ταυτίζουν το σήμα «Βιβλία Παιδικά Παπαδόπουλου» με το ποιοτικό βιβλίο για παιδιά και νέους.
Σήμερα δύο από τα τέσσερα παιδιά, ο Γιάννης και η Χριστίνα συνεχίζουν το έργο του πατέρα, του παππού και του προπάππου. Τέσσερις γενιές Παπαδόπουλου υπέρ του ποιοτικού βιβλίου και μάλιστα, εδώ κι έναν χρόνο, προς εξαγωγή! Αφού έχει ιδρυθεί στο Λονδίνο η θυγατρική της οικογένειας FarosBooks η οποία εκδίδει στην αγγλική γλώσσα τα εικονογραφημένα παιδικά της βιβλία. Τα βιβλία της FarosBooks διανέμονται στην Αγλλία, στις Η.Π.Α. και στις αγγλόφωνες αγορές σε όλο τον κόσμο, από τη Νότιο Αφρική ως την Απω Ανατολή.
