Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Η μεταφράστρια Σταυρούλα Αργυροπούλου για την μετάφραση του μυθιστορήματος του Αντρέι Μπέλι (1880-1934), «Πετρούπολη» (εκδόσεις Κίχλη) τιμήθηκε κατά πλειοψηφία με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης ‘Εργου Ξένης Γλώσσας στην Ελληνική Γλώσσα 2018.
Με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Γλώσσας σε Ξένη Γλώσσα τιμήθηκε ομόφωνα η μεταφραστική ομάδα LEXIS για την απόδοση στα γερμανικά της νουβέλας του Δημήτρη Ελευθεράκη, «Η δύσκολη τέχνη» (εκδόσεις Αντιποδες).
Αποτελείται από τους/τις Andreas Gamst, Anne Gasseling, Rainer Maria Gassen, Milena Hienz de Albentiis, Christiane Horstkotter-Brussow, Klaus Kramp, Alkinoi Obernesser) και εργάστηκε υπό την καθοδήγηση και επιμέλεια της Δρ. Έλενας Παλλαντζά για τη μετάφραση του έργου με τον γερμανικό τίτλο «Die Schwierige Kunst» (εκδόσεις Reineke & Voss, Λειψία).
Στην αιτιολογημένη έκθεση της επιτροπής βράβευσης διαβάζουμε για την επιλογή της Σταυρούλας Αργυροπούλου:
«Η »Πετρούπολη» του Αντρέι Μπέλι (1880-1934) είναι ένα εμβληματικό μυθιστόρημα, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1913. Η έκδοσή του στη χώρα μας προάγει τη γνωριμία του ελληνικού αναγνωστικού κοινού με τη ρωσική πεζογραφία του 20ού αιώνα. Πρόκειται για συμβολιστικό και μοντερνιστικό έργο, το οποίο ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ χαρακτήρισε ως »ένα από τα τέσσερα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα». Ταυτόχρονα, η Πετρούπολη προέρχεται από τη λαμπρή ρωσική λογοτεχνική παράδοση του μεγάλου μυθιστορήματος του 19ου αιώνα αλλά και των διηγημάτων του Γκόγκολ, στα σημαντικότερα των οποίων, εξάλλου, πρωταγωνιστεί η ίδια πόλη: η Πετρούπολη.
»Η μετάφραση της Σταυρούλας Αργυροπούλου αποδίδει αριστοτεχνικά τη μουσικότητα του λόγου και τον εσωτερικό ρυθμό του κειμένου καθώς και τον υπόγειο διάλογο του Μπέλυ με τον Γκόγκολ. Σημαντικό είναι επίσης ότι αποδίδεται επιτυχώς από τη μεταφράστρια και το ιδιότυπο ρωσικό χιούμορ, οι διαρκείς εναλλαγές μεταξύ σάτιρας και «πραγματικότητας», μεταξύ εξπρεσιονιστικών εκρήξεων συναισθημάτων και αποστασιοποιημένης απάθειας, μεταξύ κυνισμού και μελαγχολικού λυρισμού — μυθοπλαστικά τεχνάσματα του Μπέλυ που υπογραμμίζουν τις ανθρώπινες αντιφάσεις και, ενώ αντλούν από την παράδοση, δημιουργούν το «λεξιλόγιο» του ρωσικού μοντερνισμού».
Οσο για την επιλογή της γερμανόφωνης μεταφραστικής ομάδας LEXIS αναφέρεται μεταξύ άλλων:
«Σκύβοντας με επαγγελματισμό και ευαισθησία πάνω από ένα κείμενο αξιώσεων και μοντέρνας γραφής, η ομάδα συνέλαβε και ανέδειξε τις καφκικές αναφορές του έργου, υπηρετώντας ευφυώς την ατμόσφαιρα και το ύφος του. Οι πραγματολογικές αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα της ελληνικής ιστορίας αποδίδονται με βαθιά γνώση του αντικειμένου, ενώ για όσα χωρία είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα επιλέχθηκε η λύση της παλαιότερης γραφειοκρατικής γερμανικής γλώσσας.
»Το δυσκολότερο στοίχημα αφορά, ωστόσο, τα σημεία του κειμένου, όπου ο λόγος γίνεται έντονα ποιητικός, καθώς οι διαφορές στους ήχους και στην εικονοπλασία μεταξύ των δύο γλωσσών μοιάζουν ενίοτε ανυπέρβλητες. Και σε αυτή την πρόκληση, η ομάδα LEXIS αντεπεξήλθε με μαεστρία, επινοώντας γλωσσικές γέφυρες και εστιάζοντας στα μέσα μιας εφικτής συνάντησης. Η μετάφραση λειτουργεί άψογα και διαβάζεται χωρίς να δίνει στον αναγνώστη την αίσθηση ότι έχει μεσολαβήσει δεύτερη γλώσσα.
