ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Η ιστορική μνήμη μέσα από ένα λυρικό-ποιητικό ντοκιμαντέρ
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** Η οροσειρά των ονείρων
La cordillera de los suenos. Γαλλία/Χιλή, 2019. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία-σενάριο: Πατρίσιο Γκουζμάν. 84΄
Στην οροσειρά των Άνδεων ανάμεσα στη Χιλή και την Αργεντινή στρέφεται τη φορά αυτή, στο βραβευμένο στις Κάνες ντοκιμαντέρ του, ο Χιλιανός ντοκιμαντερίστας Πατρίσιο Γκουζμάν για να μας μιλήσει για μια ακόμη φορά για την πατρίδα του, για το παρελθόν της, για την παιδική του ηλικία, και για τη μαρτυρική περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο, αυτοεξόριστος στο Παρίσι από την εποχή του Πινοσέτ, Γκουζμάν καταπιάνεται με τη Χιλή και την πρόσφατη ιστορία της. Από την τριλογία του, «Η μάχη της Χιλής» (1975-79), μέχρι τις πρόσφατες «Νοσταλγώντας το φως» (2010) και το «Μαργαριταρένιο κουμπί» (2015, Αργυρή Άρκτος στο φεστιβάλ Βερολίνου), ο Γκουζμάν καταγράφει με τον ξεχωριστό, λυρικό-ποιητικό του τρόπο τα χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια και μετά, τη δικτατορία του Πινοσέτ, σε μια προσπάθεια να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη του ζοφερού παρελθόντος αλλά και να αφήσει μια αχτίδα φωτός για το μέλλον.
Αν το νερό, τα ορυκτά, τα αστέρια και η αστρονομία χρησίμευαν με ένα εξαιρετικό, ποιητικό πάντοτε, τρόπο για να μας μιλήσουν για τα δεινά μιας απάνθρωπης δικτατορίας, τη φορά αυτή ο Γκουζμάν στρέφεται στην οροσειρά των Άνδεων, με τα σύννεφα και τον ουρανό που την περιβάλλουν, και η οποία φαίνεται να παίζει ουσιαστικό ρόλο στη ζωή και τη φαντασία των Χιλιανών (η εικόνα τους εμφανίζεται ακόμη και στα σπιρτόκουτα).
Ακόμη και μια πέτρα από το βουνό και που αποτελεί τμήμα του πλακόστρωτου, που βλέπουμε σε μια σκηνή, δείχνει να έχει τα σημάδια της από την πρόσφατη ιστορία: από τους στρατιώτες και την αστυνομία μέχρι τα τανκς του Πινοσέτ που πέρασαν πάνω από αυτήν. Όπως και το ερειπωμένο σπίτι των παιδικών χρόνων του Γκουζμάν, που βλέπουμε από ψηλά. Πέτρες, χαλάσματα, κτίρια, βουνά, στοιχεία ακίνητα που μαρτυρούν μια ολόκληρη ιστορία, πόνου, βασανιστηρίων, αλλά και εξεγέρσεων και προσδοκιών.
Όμως, η ταινία δεν περιορίζεται μόνο στις ποιητικές μνήμες του ίδιου του Γκουζμάν, αλλά επεκτείνεται (ιδιαίτερα στο δεύτερο μέρος) στα (συχνά συγκλονιστικά) αποσπάσματα από τα ντοκιμαντέρ του συμπατριώτη του, του παλαίμαχου ντοκιμαντερίστα Πάμπλο Σάλας (που, αντίθετα με τον Γκουζμάν, όλα αυτά τα χρόνια έζησε και ζει στη Χιλή), και ο οποίος εδώ και δεκαετίες καταγράφει τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στη Χιλή, μαζί και την φρικτή, απάνθρωπη περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ. Θέματα παγκόσμια που ο Γκουζμάν παρουσιάζει με έναν υπέροχο, συναρπαστικό, τοποθετημένο πάντα στο πλευρό του ανθρώπου, της δικαιοσύνης και της αληθινής ελευθερίας, τρόπο.
*** ½ – Το πορτρέτο μιας γυναίκας που φλέγεται
Portrait de la jeune fille en feu. Γαλλία, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Σελίν Σιαμά. Ηθοποιοί: Νοεμί Μερλάν, Αντέλ Ενέλ, Βαλέρια Γκολίνο, Λουάνα Μπαϊραμί. 119΄
Στην ταινία της Ιταλίδας Σελίν Σιαμά (βραβείο σεναρίου στις Κάνες), η σκηνοθέτρια στρέφεται σε μια ταινία εποχής για να καταγράψει τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δυο γυναίκες και που θα καταλήξει σε ένα λεσβιακό έρωτα: μια ζωγράφο, που φτάνει σε ένα νησί για να ζωγραφίσει μια νεαρή γυναίκα, με τον πίνακα που θα σταλεί στο Μιλάνο, στον μελλοντικό της σύζυγο, με τον οποίο σχεδιάζει να την παντρέψει η μητέρα της.
Η Σιαμά («Τα κορίτσια») αναπτύσσει με λεπτότητα και με επιμονή στις λεπτομέρειες τόσο της εποχής όσο και στη συμπεριφορά των δυο νεαρών κοριτσιών αλλά και των προσώπων γύρω τους (ιδιαίτερα εκείνη της μητέρας της μιας), καθώς και στην όλη ατμόσφαιρα γύρω από το ρόλο των γυναικών (όπως στις σκηνές της έκτρωσης, ή εκείνες μιας βραδιάς μαγείας, με τις γυναίκες της περιοχής να ψάλλουν ένα παράξενο τραγούδι), ενώ, ταυτόχρονα, καταφέρνει να δώσει στο μύθο της Ευρυδίκης και του Ορφέα μια διαφορετική, ωραία εκδοχή. Μια ωραία, δοσμένη με αίσθημα, ταινία, με εξαιρετικές ερμηνείες τόσο από τις Αντέλ Ενέλ και Νοεμί Μερλάν, στους ρόλους των δυο κοριτσιών, όσο και από τη Βαλέρια Γκολίνο στο ρόλο της μητέρας.
*** Ντιέγκο Μαραντόνα
Diego Maradona. Βρετανία, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ασίφ Καπάντια. Εμφανίζονται: Ντιέγκο Μαραντόνα, Πελέ, Κλαούντια Βιλαφάνε, Ντάλμα Μαραντόνα, Ντιέγκο Μαραντόνα Τζούνιορ. 130΄
Αρκετά πετυχημένο πορτρέτο του διάσημου ποδοσφαιριστή Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, από τον βραβευμένο με Όσκαρ κινηματογραφιστή Ασίφ Καπάντια (μας έδωσε, στο «Amy, και το πορτρέτο της Έμι Γουάιχαουζ), που ακολουθεί, έντεκα χρόνια αργότερα, το πορτρέτο που μας έδωσε ο Εμίρ Κουστουρίτσα το 2008. Εδώ παρακολουθούμε τον Μαραντόνα στα διάφορα στάδια της ζωής του: τόσο μέσα από τις αφηγήσεις φίλων και συγγενών του (μαζί και της γυναίκας του και της μητέρας του εξώγαμου παιδιού του), καθώς και με τον ίδιο να αφηγείται με λεπτομέρειες τόσο την παιδική και εφηβική ζωή του αλλά και τη σχέση του με τη μαφία και τον εθισμό του στα ναρκωτικά. Ταινία που σίγουρα θα συναρπάσει κάθε φίλαθλο.
** ½ Che: μονοπάτια, αποτυπώματα, αινίγματα
CheQ caminos, huellas, enigmas. Ρωσία, 2017. Ντοκινμαντέρ. Σκηνοθεσία: Βικτόρια Βοροντσόβα, Αλεξάντερ Λουτσάνινοβ. 72΄
Ακόμη ένα ενδιαφέρον πορτρέτο, το φορά αυτή του Τσε Γκεβάρα, γυρισμένο πενήντα χρόνια μετά το θάνατο του διάσημου μαρξιστή αγωνιστή (9 Οκτωβρίου του 1967), γυρισμένο από το ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο. Ταινία που καταγράφει τη διαδρομή του Τσε, ξεκινώντας από τη γενέτειρά του, περνώντας από τα μέρη που πέρασε και πολέμησε, καταλήγοντας στα βουνά της Βολιβίας όπου δολοφονήθηκε.
Απλό, άμεσο, συγκινητικό ντοκουμέντο, με στόχο να δώσει μια όσο το δυνατό πιο πλήρη εικόνα (μαζί και την κληρονομιά) του επαναστάτη που με το σθένος, την ειλικρίνεια και την αφοσίωσή του έγινε (και εξακολουθεί να είναι) έμπνευση σε όσους πιστεύουν στην αληθινή επανάσταση.
