ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Έκτρωση και σεξουαλικη ελευθερία στο επίκεντρο της βραβευμένης με το Χρυσό Λιοντάρι ταινίας «Το γεγονός» της Οντρέ Ντιβάν
**** Το γεγονός
L’ evenement. Γαλλία, 2021. Σκηνοθεσία: Οντρέ Ντιβάν. Σενάριο: Μάρσια Ρομανό, Οντρέ Ντιβάν. Ηθοποιοί: Αναμαρία Βαρτολομέι, Κέισι Μότετ Κλάιν, Λουάνα Μπαϊράμι. 100´
Μια δυνατή – με εκπληκτική ερμηνεία από τη νεαρή πρωταγωνίστρια Αναμαρία Μπαρτολομέι ταινία – είναι η γαλλική «Το γεγονός» της Οντρέ Ντιβάν, βραβευμένη με το Χρυσό Λιοντάρι στο περσινό φεστιβάλ της Βενετίας. Μια συναρπαστική ταινία, με θέμα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια νεαρή έγκυος μαθήτρια, όταν αποφασίζει να κάνει έκτρωση στη Γαλλία της δεκαετίας του ‘60, όταν η έκτρωση αντιμετωπιζόταν ως παράνομη και τόσο ο γιατρός όσο και η γυναίκα κινδύνευαν με φυλάκιση.
Σε μια επαρχιακή πόλη της Γαλλίας το 1963, η νεαρή, έξυπνη μαθήτρια λυκείου Ανν (Μπαρτολομέι) ανακαλύπτει ξαφνικά πως είναι έγκυος. Παρόλο που γνωρίζει τις σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή και το μέλλον της σε περίπτωση έκτρωσης, η Ανν αποφασίζει να προχωρήσει σε παράνομη έκτρωση, κρυφά από τους γονείς της. Παρολο που οι γιατροί, οι στενές της φίλες, ο υπεύθυνος για την εγκυμοσύνη της άντρας, αρνούνται τελικά να τη βοηθήσουν, εκείνος που θα τη βοηθήσει να έρθει σε επαφή με μια ειδικευμένη σε εκτρώσεις γιατρό είναι ένας απρόβλεπτος φίλος (Κέισι Μότετ Κλάιν).
Ύστερα από την παρουσίαση του θέματος και τις σχέσεις της Ανν με τις φίλες της (που τη θεωρούν αρχηγό τους μια και είναι η καλύτερη στην τάξη της και τις βοηθά με τα μαθήματά τους), στο δεύτερο μέρος της ταινίας, που είναι και το πιο δυνατό, η Οντρέ Ντιβάν εστιάζει την κάμερα της στη διαδικασία της έκτρωσης. Διαδικασία λεπτομερής, όχι μόνο με τα διάφορα σύνεργα που χρησιμοποιεί η γιατρός, αλλά και στους πόνους και την όλη ταλαιπωρία που περνά η Ανν. Ταλαιπωρία φριχτή και οδυνηρή που κρατάει και ένα μεγάλο μέρος της ταινίας, με την Αναμαρία Μπαρτολομέι να περνάει όλη τη γκάμα της διαδικασίας (το άγχος και τον διαρκή, φρικτό πόνο) μέχρι και την ίδια την έκτρωση, σε συγκλονιστικές σκηνές, δοσμένες με γλαφυρές λεπτομέρειες ρεαλισμό, με την ηχητική μπάντα της ταινίας να τονίζει ακόμη περισσότερο την ένταση και την αγωνία, σε μια ερμηνεία πράγματι συγκλονιστική, που της χάρισε το γαλλικό βραβείο Σεζάρ.
Μια δυνατή, συναρπαστική, δοσμένη με ειλικρίνεια και χωρίς μελοδραματισμούς, ταινία γύρω όχι μόνο από την έκτρωση αλλά και τη σεξουαλική ελευθερία, που η σκηνοθέτρια χρησιμοποιεί για να τονίσει, όπως μου ανάφερε στη συνέντευξη που μου έδωσε, πως «η σημερινή κατάσταση της γυναίκας δεν έχει αλλάξει σημαντικά ακόμη και τις μέρες μας, όπου, στην πραγματικότητα, βλέπουμε μια επιστροφή στο παρελθόν, με κυβερνήσεις σε διάφορες χώρες, ακόμη και στην Ευρώπη, να προσπαθούν να περάσουν νόμους ενάντια στην έκτρωση».
*** ½ – Βρώμικος παράδεισος
After Blue/Paradis sale. Γαλλία, 2021. Σκηνοθεσία-σενάριο: Μπερτράν Μαντικό. Ηθοποιοί: Ελίνα Λόβενσολ, Πάουλα Λούνα, Βιμάλα Πονς, Αγκάτα Μπούζεκ. 127´
Ένα συνδυασμό ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία, το γουέστερν, τον ερωτισμό και την ποίηση της εικόνας, πετυχαίνει στην εντυπωσιακή αυτή ταινία του, ο γνωστός για το πειραματικό του στιλ Γάλλος σκηνοθέτης Μπερτράν Μαντικό.
Βρισκόμαστε σε ένα μακρινό μέλλον όπου, μετά την αποκαλυπτική καταστροφή της γης, οι άνθρωποι έχουν μετακομίσει σε ένα μακρινό πλανήτη, τον After Blue. Μόνο που, ως αποτέλεσμα της καταστροφής οι άντρες έχουν πεθάνει («οι τρίχες τους μεγάλωναν προς τα μέσα και τους σκότωναν», όπως μαθαίνουμε) και μόνο οι γυναίκες επιβιώνουν, αποκτώντας παιδιά με τεχνητή γονιμοποίηση με σπέρμα από τη γη. Γυναίκες με μια δική τους, ιδιαίτερη σεξουαλικότητα, όπου η ιδέα του φύλου δεν υπάρχει – οι γυναίκες φτιάχνουν, με βάση φωτογραφίες το δικό τους cyborg, τον Λουί Βουιτόν, όπως τον ονομάζουν.
Η ταινία αρχίζει με τη νεαρή Ρόνι, γνωστή και ως «Τόξικ» (Πάουλα Λούνα) να βγάζει από την άμμο μια θαμμένη γυναίκα, την Κέιτ Μπους, ένα είδος τζίνι, η οποία αμέσως μετά σκοτώνει τις τρεις «φίλες»/βασανίστριες της Ρόνι, στην οποία υπόσχεται να υλοποιήσει τρεις επιθυμίες της. Για το φόνο των τριών κοριτσιών, οι μητέρες των κοριτσιών, μαζί με την κοινότητα επιβάλλουν στην Ρόνι και τη μητέρα της, Ζόρα (υπέροχη στο ρόλο η Ελίνα Λόβενσολ) εξορία, μέχρι που να βρουν και να σκοτώσουν την Κέιτ Μπους.
Η αναζήτηση της Κέιτ Μπους καλύπτει την υπόλοιπη ταινία, με την Ρόνι και τη Ζόρα να περιφέρονται, με τα όπλα τους (που έχουν ονόματα όπως «Γκούτσι», «Λουί Βουιτόν» και «Πολ Σμιθ») στον «βρώμικο παράδεισο» και να συναντούν διάφορα πρόσωπα, ανάμεσα τους μια ελκυστική καλλιτέχνιδα (σε σκηνές βουτηγμένες σε μια ατμόσφαιρα ερωτισμού) και τον τυφλό ανδροειδές σύντροφό της, ευκαιρία για τον Μαντιγκό να φτιάξει μια ταινία όπου το γουέστερν συναντά τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, εκθειαζοντας και σατιρίζοντας ταυτόχρονα το στιλ τους, δείχνοντας πως το κιτς και η ποίηση μπορούν να βρουν μια δική τους, ξεχωριστή ισορροπία.
*** 18
Ελλάδα, 2021. Σκηνοθεσία-σενάριο: Βασίλης Δούβλης. Ηθοποιοί: Ιωσήφ Γαβριελάτος, Νίκος Ζεγκίνογλου, Αναστάσης Λαουλάκος, Ναταλί Πάβλοβ. 95´
Η στροφή τμήματος της νεολαίας στο ρατσισμό και το φασισμό, ή, αν θέλετε, πώς εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού, είναι στο επίκεντρο της ταινίας «18» του Βασίλη Δούβλη, που πρωτοείδαμε στο ελληνικό τμήμα του 62ου φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Η ιστορία στρέφεται γύρω από τους 18χρονους μαθητές του λυκείου μιας λαϊκής γειτονιάς της Αθήνας στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας και της αναζωπύρωσης του φασισμού. Νέα παιδιά, με οικογενειακά προβλήματα, που μεγαλώνουν στη φτώχεια και στη στέρηση και που στρέφουν την οργή τους στους μετανάστες και τους ομοφυλόφιλους.
Στην αρχή οι αντιδράσεις τους είναι πιο ήπιες, με την αποφυγή σχέσεων ή επαφής με «ξένους» (βασικά τους μετανάστες, που εκπροσωπεί ο νεαρός, ελπιδοφόρος, με μέλλον στο μπάσκετ, Αντώνης), με bullying στους πιο αδύνατους, για να περάσουν σύντομα στον εκφοβισμό, στην αναγραφή προκλητικών σλόγκαν (μπαίνουν κρυφά το βράδυ στην αυλή του σχολείου για να γράψουν «Θάνατος 18» στον τοίχο του), τον ξυλοδαρμό και την απόπειρα δολοφονίας.
Πλάι στην κοινωνική τους κατάσταση, η ταινία παρουσιάζει και την επίδραση των ενήλικων, τόσο των γονιών (η μητέρα του ενός που διώχνει τους μετανάστες έξω από το μαγαζί της αλλά και ο νεκρός ταγματάρχης, με την εθνικιστική ιδεολογία, πατέρας που θαυμάζει ο Ηλίας) όσο και ενός άγνωστου άντρα που παίζει ρόλο στην όλη εξέλιξη (τον άνθρωπο που ο Ηλίας, ένας από την ομάδα των 18χρονων παρουσιάζει στον Μιχάλη, τον μοναδικό της παρέας που αντιμετωπίζει τις πράξεις τους με δυσφορία και αποστροφή), πρόσωπο που προσφέρει στον Μιχάλη την «Κρυπτεία», το βιβλίο εκπαίδευσης των νέων της άρχουσα τάξης του Σπαρτιατικού κράτους, που περιλάμβανε τη μυστική αποστολή των εξυπνότερων και πιο δυνατών νέων της Σπάρτης, με σκοπό την επιτήρηση και τη λήστευση ή και εκτέλεση των ανυπότακτων ειλώτων. Ενός άντρα, σίγουρα εκπροσώπου της ακροδεξιάς προπαγάνδας, πρόθυμου να συμβάλει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους («ότι χρειαστείτε εδώ είμαι – είμαστε οικογένεια», τους λέει).
Οι 18χρονοι της ταινίας περνούν τις ώρες τους είτε στο σχολείο, είτε στα κινητά τους (εκεί καταφεύγουν και για τα συνωμοτικά τους σχέδια, συχνά και τις ερωτικές τους ορέξεις), είτε στις κρυφές εξορμήσεις τους για να σπάσουν τζάμια, να γράψουν τα ρατσιστικά τους μηνύματα, να τρομοκρατήσουν και να καταστρέψουν τις περιουσίες των μεταναστών.
Με ένα σενάριο του ίδιου του Δούβλη (είχε ασχοληθεί με μετανάστες και στην πρώτη του ταινία «Η επιστροφή» που είχε κερδίσει το βραβείο της FIPRESCI στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2013), που αναπτύσσει σταδιακά κα με το σωστό μέτρο τους χαρακτήρες και τις καταστάσεις, ο σκηνοθέτης εκμεταλλεύεται σωστά και με φαντασία τα διάφορα επεισόδια για να κάνει πιο ανθρώπινους και αληθινούς τους βασικούς του χαρακτήρες: από τη μια του Ηλία, που πιστεύει στη δύναμη και τη βία (σε μια από τις πιο πετυχημένες σκηνές της ταινίας, αναφορά στον «Ταξιτζή» του Σκορσέζε, κάνει πρόβα με το μαχαίρι στον καθρέφτη του πώς να είναι δυνατός και να σταθεί στο «ύψος των περιστάσεων», δηλαδή ακόμη και να σκοτώσει τον «αντίπαλο» αν χρειαστεί) κι από την άλλη των παιδιών της «άλλης» πλευράς: του Αντώνη, παιδιού μαύρων μεταναστών που γίνεται στόχος της ρατσιστικής ομάδας του Ηλία, του Στέλιου, του συνεσταλμένου νεαρού, μοναδικού φίλου του Αντώνη, και του Μιχάλη, που δίνει στη χρήση του κινητού του μια άλλη, πιο θετική ιδιότητα (με αυτό φωτογραφίζει σκηνές από την καθημερινή ζωή που του αρέσουν, με αυτό φωτογραφίζει και τα παιδιά όταν μπαίνουν το βράδυ στη αυλή του σχολείου για να γράψουν στον τοίχο τα συνθήματά τους) και που σταδιακά αρχίζει να καταλαβαίνει και να παίρνει θέση απέναντι στις ρατσιστικές και βίαιες πράξεις των φίλων του (σε μια σκηνή, τον βλέπουμε να επιστρέφει την «Κρυπτεία» στο θρανίο του Ηλία, απόρριψη της καταστροφικής ιδεολογίας που εκπροσωπεί η ομάδα του).
*** Μαύρα γυαλιά
Occhiali neri/Dark Glasses. Ιταλία/Γαλλία, 2022. Σκηνοθεσία: Ντάριο Αρζέντο. Σενάριο: Ντάριο Αρζέντο, Φράνκο Φελίνι. Ηθοποιοί: Ιλένια Παστορέλι, Άσια Αρζέντο, Αντρέα Γκερπέλι. 86´
Ύστερα από δεκάχρονη απουσία, ο Ιταλός μετρ των ταινιών τρόμου, Ντάριο Αρζέντο («Σουσπίρια», Βαθύ κόκκινο», «Ο γάτος με τις 9 ουρές», κ.ά.), επιστρέφει με μια ταινία στο πνεύμα των giallo, των ψυχολογικών δηλαδή θρίλερ, με στοιχεία slasher, που τον έκαναν παγκόσμια διάσημο.
Τη φορά αυτή παρακολουθούμε την Νταϊάνα (Ιλένια Παστορέλι), μια νέα, τυφλή πόρνη, παρέα με ένα νεαρό Κινεζόπουλο, να προσπαθούν να ανακαλύψουν τον σίριαλ κίλερ που δολοφονεί πόρνες (η ίδια κατάφερε να γλιτώσει από τη δολοφονική επίθεση του με αποτέλεσμα να χάσει την όραση της).
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Αρζέντο χρησιμοποιεί τυφλό πρόσωπο για την ανακάλυψη εγκληματία. Στο «Γάτο με τις 9 ουρές» είχαμε ήδη ένα τυφλό δημοσιογράφο που προσπαθούσε να λύσει μια σειρά εγκλήματα. Στη νέα του ταινία, ο Αρζέντο στήνει, όπως αυτός ξέρει, σκηνές με ένα συνεχές σασπένς, που σου κόβει την αναπνοή, ισορροπώντας τις σκηνές «σλάσερ» με την υπόλοιπη δράση, ενώ, παράλληλα, εκμεταλλεύεται φαινομενικά απλές σκηνές για να κάνει μια μεταφορά για το τι θα ακολουθήσει , όπως στη σκηνή της αρχής (από τις καλύτερες της ταινίας), με την Νταϊάνα, πριν ακόμη τυφλωθεί, να φοράει τα μαύρα γυαλιά του τίτλου για να παρακολουθήσει την έκλειψη του ηλίου, γυαλιά που θα ξαναφορέσει, τυφλή πια, για να καλύψει τα μάτια της. Στις ωραίες σκηνές κι εκείνες με την κόρη του σκηνοθέτη, Άζια Αρζέντο, στο ρόλο της Ρίτα, της φίλης της Νταϊάνας, που κάνει ότι μπορεί για να τη βοηθήσει.
