Στις 5 Απριλίου 2007, το κρουαζιερόπλοιο Sea Diamond βυθίζεται στην καλδέρα της Σαντορίνης προκαλώντας μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές στα χωρικά ύδατα του κοσμοπολίτικου νησιού. Εννέα χρόνια μετά και παρά την τελεσίδικη απόφαση του Αρείου Πάγου, που ζητά την ανέλκυση, το ναυάγιο συνεχίζει να ρυπαίνει μαζικά.
Το κρουαζιερόπλοιο Sea Diamond, της εταιρείας Louis Hellenic Cruises, είχε αποπλεύσει από το Ηράκλειο με 1.163 επιβάτες και 391 μέλη πληρώματος. Λίγο μετά τον απόπλου, μια βλάβη σε κεντρική μηχανή στην αντλία πετρελαίου δημιουργεί πρόβλημα πλεύσης, αλλά ο πλοίαρχος συνεχίζει το ταξίδι, προσπαθώντας να διορθώσει εν πλω τη βλάβη.
Όταν το πλοίο μπήκε στον κόλπο της Σαντορίνης, το Sea Diamond παρεξέκλινε συστηματικά της πορείας πρόσδεσης, με αποτέλεσμα να προσκρούσει σε ξέρα και να αρχίσει αμέσως να παίρνει νερά από τις υδατοστεγείς πόρτες των στεγανών φρακτών, που ήταν κατά παράβαση ανοικτές καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού.
Το νερό προκαλεί βραχυκύκλωμα, το κρουαζιερόπλοιο πιάνει φωτιά και ακυβέρνητο πλέον μπήκε με μεγάλη ταχύτητα μέσα στον όρμο των Φηρών. Με μεγάλη καθυστέρηση ενημερώθηκε το λιμεναρχείο και ξεκίνησε η επιχείρηση διάσωσης. Σώοι κατάφεραν να βγουν όλοι οι επιβάτες εκτός από τον 45χρονο Γάλλο Ζαν Κριστόφ Αλέν και τη 16χρονη κόρη του, οι σοροί των οποίων δεν έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Το πλοίο βυθίστηκε 14 ώρες μετά την πρόσκρουση.
Έχει συσταθεί μια Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα Θηραίων Πολιτών για την Ανέλκυση του Κρουαζιερόπλοιου Sea Diamond, που διακηρύττει πως σκόπιμα αφέθηκε να βυθιστεί δίπλα στο λιμάνι της Σαντορίνης για να εισπραχτεί η ασφάλεια από την πλοιοκτήτρια εταιρεία. Μάλιστα άνοιξε δικαστική διαμάχη με το αιτιολογικό εσφαλμένης χαρτογράφησης, ενώ η ρύπανση της παγκοσμίου φήμης καλδέρας καλά κρατεί.
Πριν από μερικές ημέρες, ο Άρειος Πάγος αποφάσισε τελεσίδικα την ενοχή του πλοιάρχου αλλά και του διευθυντή επιχειρήσεων της συνδιαχειρίστριας εταιρείας Core Marine LTD. Σύμφωνα με την απόφαση 515/2016 του ΣΤ’ Ποινικού Τμήματος, και τους δύο βαρύνει πλήρως η ευθύνη αντίστοιχα για τη βύθιση του Sea Diamond και για τη σοβαρή και εξακολουθητική ρύπανση που συνέβη και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα στη θαλάσσια περιοχή της Σαντορίνης. Ωστόσο τίποτε δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα για την ουσιαστική επίλυση του προβλήματος, την ανέλκυση δηλαδή του Sea Diamond από το βυθό της Σαντορίνης.
Tι προβλέπει η νομοθεσία
Σε περίπτωση ναυαγίου ο ρυπαίνων πληρώνει και ο αρμόδιος οργανισμός (που υποτίθεται πως είναι το Λιμενικό Ταμείο Θήρας ή το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας) καλεί τον υπεύθυνο του ναυαγίου ή αλλιώς τον πλοιοκτήτη να ανελκύσει το ναυάγιο. Αν δεν το κάνει εντός 3 μηνών, τότε έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση ο οργανισμός να κάνει ανέλκυση με δικά του έξοδα και να τη χρεώσει μέσω της εφορίας στον πλοιοκτήτη.
Το θέμα έχει μπει στο πάγο, καμιά κυβέρνηση δεν έδειξε την αποφασιστικότητα να σώσουν το νησί από ένα τεράστιο περιβαλλοντικό έγκλημα. Ισχυρίζονται πως χρειάζονται 100 εκατομμύρια για την ανέλκυση -«εμείς δεν έχουμε να δώσουμε τα χρήματα και είναι υπόθεση της πλοιοκτήτριας να το κάνει».
«Ποιος λοιπόν θα την υποχρεώσει να το κάνει αφού δεν το κάνει από μόνη της; Αναγκαστήκαμε να πάμε σε δικαστικό αγώνα επειδή η πολιτεία μας αγνοούσε και δεν πίεζε με κανέναν τρόπο τον πλοιοκτήτη» δηλώνουν οι ίδιοι οι κάτοικοι.
Πρωτοδίκως έχει επιβληθεί πρόστιμο 14 εκατ. ευρώ στην Louis Hellenic Cruises και έχει κριθεί η ανέλκυση να γίνει με δικά της έξοδα. Όμως εκκρεμεί ακόμα το εφετείο. Έχει αναβληθεί 6-7 φορές και πλέον πάμε για τον Σεπτέμβριο. Στην Ιταλία πρώτα ανέλκυσαν το Concordia και μετά ξεκινήσανε τα δικαστήρια.
Νάρκη έτοιμη να εκραγεί
Εν τω μεταξύ, η απόφαση του Αρείου Πάγου ξεκαθάρισε και ένα ακόμα θέμα που δίχαζε την επιστημονική κοινότητα, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη σοβαρής θαλάσσιας ρύπανσης και μάλιστα συνεχιζόμενης έως σήμερα στην περιοχή. Το Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και Επικίνδυνων Αποβλήτων του Πολυτεχνείου Κρήτης ήδη από το 2009 διεξήγαγε σειρά δειγματοληψιών, μετρήσεων και αναλύσεων στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του ναυαγίου, έπειτα από αίτημα αρχικά της τότε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κυκλάδων και στη συνέχεια της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, αλλά και απλούς κατοίκους, που βίωναν καθημερινά τις επιπτώσεις του ναυαγίου στο νησί. Όλα τα στοιχεία που συλλέχθηκαν αποδείκνυαν τη σοβαρή και διαρκή επιβάρυνση του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής.
Από τις μετρήσεις που η ομάδα του διενεργεί όλα αυτά τα χρόνια, έχει διαπιστωθεί ότι από το Sea Diamond απελευθερώνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον πολλά τοξικά μέταλλα όπως το κάδμιο (λόγω της διάβρωσης των μεταλλικών, ηλεκτρολογικών, μηχανολογικών και λοιπών μερών) καθώς και πετρελαιοειδή.
«Δυστυχώς τα αποτελέσματα είναι πάρα πολύ ανησυχητικά διότι διαπιστώνουμε ότι λόγω του βαθμού διάβρωσης που έχει λάβει χώρα επιβαρύνεται συνεχώς η θαλάσσια στήλη, επιβαρύνονται τα ιζήματα που είναι ακριβώς από κάτω στη συγκεκριμένη περιοχή. Και βεβαίως αυτό που καθιστά την περίπτωση άκρως επικίνδυνη είναι το γεγονός ότι τουλάχιστον στο 1/3 ων ψαριών που συλλέγουμε γύρω από το φράγμα που έχει τοποθετηθεί πάνω από το ναυάγιο, οι συγκεντρώσεις σε τοξικά μέταλλα είναι τόσο υψηλές που απαγορεύονται προς βρώση. Μιλάμε για το 30%-40% των ψαριών που έχουμε συλλέξει και αναλύσει στην τελευταία δειγματοληψία. Επιπλέον, διαπιστώνουμε ότι απελευθερώνονται και πετρελαιοειδή. Ένα μεγάλο μέρος αυτών αναδύονται στην επιφάνεια και ένα εξίσου μεγάλο μέρος διασπώνται και διασκορπίζονται μέσα στο νερό», καταθέτει ο επικεφαλής της ομάδας έρευνας.
