Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Δεν μετέχουν όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στη Συνθήκη Σένγκεν με τους ίδιους όρους και τα ίδια δικαιώματα. Η συμμετοχή κρατών-μελών της Ε.Ε. στη Σένγκεν, και μη μελών, έχει, σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε., ως εξής:
Κράτη-μέλη της Ε.Ε. που εφαρμόζουν το σύνολο του κεκτημένου της Σένγκεν με δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο:
Ευρωπαϊκά εδάφη του Βελγίου, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Γερμανίας, της Εσθονίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας,της Λετονίας, της Λιθουανίας, του Λουξεμβούργου, της Ουγγαρίας, της Μάλτας, των Κάτω Χωρών, της Αυστρίας, της Πολωνίας, της Πορτογαλίας, της Σλοβενίας, της Σλοβακίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας, καθώς και οι Βαλεαρίδες Νήσοι, οι Κανάριες Νήσοι, η Μαδέρα και οι Αζόρες.
Η Δανία, ως κράτος μέλος της ΕΕ, εφαρμόζει το σύνολο του κεκτημένου του Σένγκεν ως διεθνές δίκαιο (χωρίς δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο), με εξαίρεση τα μέτρα που ορίζουν τις τρίτες χώρες οι πολίτες των οποίων πρέπει να διαθέτουν θεώρηση (βίζα) για να περάσουν τα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών και τα μέτρα που αφορούν τη θεώρηση ενιαίου τύπου, ως προς τα οποία η Δανία έχει δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο.
Συνδεδεμένες χώρες που δεν είναι κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά εφαρμόζουν το σύνολο του κεκτημένου του Σένγκεν βάσει των συμφωνιών σύνδεσης που έχουν υπογράψει και συμμετέχουν στην κατάρτιση των πράξεων που στη συνέχεια εκδίδονται από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ: Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία και Λιχτενστάιν.
Κράτη μέλη της ΕΕ που εφαρμόζουν το σύνολο του κεκτημένου του Σένγκεν: Βουλγαρία και Ρουμανία.
Κράτη μέλη της ΕΕ που εφαρμόζουν το κεκτημένο του Σένγκεν, με εξαίρεση το κεκτημένο που αφορά το SIS, την απουσία ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και τις θεωρήσεις. Δεν έχουν ακόμα πρόσβαση στο SIS. Έχουν δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο επί του συνόλου του κεκτημένου του Σένγκεν: Κύπρος και Κροατία.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, ως κράτος μέλος της ΕΕ, έχει λάβει άδεια να εφαρμόζει ένα μέρος του κεκτημένου του Σένγκεν, αυτό που αφορά την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, με δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο επί των πράξεων που αφορούν τα θέματα αυτά. Δεν συμμετέχει στο κεκτημένο του Σένγκεν που αφορά την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, τις θεωρήσεις και τα εξωτερικά σύνορα. Έχει πρόσβαση στο SIS, με εξαίρεση τις καταχωρίσεις προσώπων ως ανεπιθύμητων στον χώρο Σένγκεν.
Δεν εφαρμόζονται στο Γιβραλτάρ όλες οι διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν που εφαρμόζονται στη Μεγάλη Βρετανία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Καμία από τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν δεν εφαρμόζεται επί του παρόντος στις Αγγλονορμανδικές Νήσους και τη Νήσο του Μαν.
Η Ιρλανδία, ως κράτος μέλος της ΕΕ, έχει λάβει άδεια να εφαρμόζει ένα μέρος του κεκτημένου του Σένγκεν, αυτό που αφορά την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, με δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο επί των πράξεων που αφορούν τα θέματα αυτά. Ωστόσο, η Ιρλανδία δεν έχει ζητήσει να θέσει σε εφαρμογή το κεκτημένο του Σένγκεν.
Οι μετακινήσεις προς και από τη Θέουτα και τη Μελίγια, τις Φερόες Νήσους και τη Γροιλανδία υπόκεινται σε ειδικούς κανόνες, που προβλέπονται, μεταξύ άλλων, στις συμφωνίες προσχώρησης της Ισπανίας και της Δανίας στη σύμβαση του Σένγκεν.
Τα σύνορα με την Ανδόρα, το Μονακό, τον Άγιο Μαρίνο και την Πόλη του Βατικανού υπόκεινται σε ειδικές ρυθμίσεις ελέγχου βάσει του εθνικού ή διεθνούς δικαίου, για παράδειγμα, διμερείς συμφωνίες συνεργασίας με τις γειτονικές χώρες.
