Της Ματίνας Ρασσιά
Στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Αρχιτεκτονικής 2016, που έλαβε χώρα την περασμένη εβδομάδα στην Αρένα του Βερολίνου και που είναι ένα από τα διασημότερα φεστιβάλ συνδυάζοντας βραβεία και συνέδρια αρχιτεκτονικής γνώσης και έμπνευσης μέσω της επικοινωνίας με διεθνούς φήμης αρχιτέκτονες, παρευρέθη φέτος και ο σερ Πίτερ Κουκ (Peter Cook).
Ο σερ Πίτερ Κουκ, που γεννήθηκε το 1936 και είναι ένας από τους διασημότερους Άγγλους αρχιτέκτονες, λέκτορας και συγγραφέας σε αρχιτεκτονικά θέματα, είναι ο ιδρυτής της διάσημης αρχιτεκτονικής ομάδας Archigram.
Ανακηρύχθηκε ιππότης της βασίλισσας το 2007 για τις υπηρεσίες του στην αρχιτεκτονική και τη διδασκαλία. Είναι επίσης ακαδημαϊκός στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου και στην Ακαδημία της Γαλλικής Δημοκρατίας, l’Ordre des Arts et des Lettres. Τα επιτεύγματά του με τους Archigram αναγνωρίστηκαν από το Βασιλικό Ινστιτούτο Βρετανών Αρχιτεκτόνων RIBA το 2004, όταν η ομάδα του τιμήθηκε με το Βασιλικό Χρυσό Μετάλλιο. Το έργο του έχει επηρεάσει καριέρες αρχιτεκτόνων για πάνω από πέντε δεκαετίες.
Έτσι με την ευκαιρία του Παγκόσμιου Φεστιβάλ Αρχιτεκτονικής 2016, ρωτήθηκε από τους ArchDaily για την άποψή του σχετικά με τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις παγκοσμίως (Brexit, οι ΗΠΑ εκλογές κ.λπ.) και την εξουσία που προσφέρει η αρχιτεκτονική στον κόσμο. Με αυτό ως έναυσμα, ο Πίτερ Κουκ εξήγησε τη θεωρία ζωής του και με ιδιαίτερο ενθουσιασμό ανέφερε πως υπήρξε και συνεχίζει να είναι «Δημιουργικά Κυνικός» και αυτό είναι η κρούστα αρχιτεκτονικής αισιοδοξίας που διακατέχει τα έργα του. Είναι πάντα σχεδιασμένα υπό το πρίσμα μιας φιλελεύθερης παράδοσης που γνέφει στη φαντασία και σε ιδιαίτερες φιλοσοφίες και στιλ. Είναι περίεργη αλλά έχει μια συγκεκριμένη λογική.
Είπε συγκεκριμένα: «Πρέπει να καταλάβετε ότι είμαι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος ζώου τόσο πολιτικά όσο και γενικότερα για τις απόψεις μου. Είμαι αυτό που θα αποκαλούσα δημιουργικά κυνικός. Είμαι μεγάλος σε ηλικία και έχω δει πολλά που δεν ήταν πολύ καλά. Από την άλλη πλευρά, είχα το προνόμιο ως παιδί να έχω δωρεάν εκπαίδευση και δωρεάν παρακολούθηση σε κολέγιο.
»Δεν βλέπω τα πράγματα ως μαύρα ή άσπρα. Υπάρχουν παραλλαγές… Και έτσι νομίζω ότι ακόμη και στις ημέρες των Archigram, τα έργα μου ήταν στην πραγματικότητα βασισμένα σε ένα είδος φιλελεύθερης παράδοσης. Παρά το γεγονός ότι η μηχανική πίσω από τα έργα μου φαινόταν κάτι το εξωφρενικό, εγώ φανταζόμουν πως ταίριαζε σε μια Βόρειο-Ευρωπαϊκή φιλελεύθερη κοινωνία όπου άλλωστε και εγώ μεγάλωσα… είχα μεγάλη πίστη στην Ευρώπη, πράγμα που έκανα πριν υπάρξει καν η Ε.Ε., γιατί είχα δει όλες αυτές τις χώρες να πολεμούν η μια την άλλη. Ημουν παιδί κατά τη διάρκεια του πολέμου, και άκουσα βόμβες να πέφτουν -και αργότερα είδα όλες αυτές τις χώρες να έρχονται κοντά και αυτό μου φαινόταν υπέροχο, ανεξαρτήτως εάν υπήρχε γραφειοκρατία ή όχι.
»Κατά κάποιον τρόπο, νομίζω ότι οι αρχιτεκτονικές που κάνω βασίζονται σε μια αισιοδοξία. Αισιοδοξία… γνωρίζοντας ότι τίποτα υπερβολικό δεν θα συμβεί. Δεν λέω πως όλα είναι τρομερά ή όλα είναι υπέροχα. Ολα μπορεί να είναι λίγο καλύτερα ή λίγο χειρότερα. Αυτό, βέβαια, είναι μια πολύ αγγλική στάση… Όταν υπάρχουν οικονομικές υφέσεις, για παράδειγμα στην Ισπανία, όταν υπήρχε η τελευταία οικονομική κρίση έλεγαν, «όλα καταρρέουν, τι θα κάνουμε!», ενώ στην Αγγλία λέμε, «Χμμ δεν είναι πολύ καλή η κατάσταση, αλλά θα πάει καλύτερα». Και όταν τα πράγματα είναι καλά, στην Αγγλία λέμε, πως κάθε λεπτό που περνάει ίσως να μας πάρει από κάτω. Και αυτό είναι ένα είδος προστατευτικού ιστού που φαντάζει πολύ αστείο για τους μη Αγγλους.
»Η σύζυγός μου που δεν είναι Αγγλίδα δεν μπορεί να καταλάβει πώς δεν είμαστε ποτέ εντελώς αισιόδοξοι και ποτέ εντελώς απαισιόδοξοι. Εμείς λέμε, «Λοιπόν, ας συνεχίσουμε και κάτι θα γίνει!» Και θα πρέπει να θέσετε την αρχιτεκτονική μου σε αυτό το πλαίσιο. Είναι αυτό που θα ονόμαζα φιλελεύθερη με την παραδοσιακή έννοια. Είναι περίεργη λογική, είναι προς τα αριστερά, αλλά όχι ακραία αριστερά. Είναι ευεργετική για τους μη προνομιούχους, αλλά όχι με ακραίο τρόπο. Χρησιμοποιεί το οικονομικό σύστημα που έχουμε αλλά στο όριο που αυτό δε χειροτερεύει. Και νομίζω ότι αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο…
»Μου λένε, “Τι σας ανάβει;” Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη φαντασία σας φυσικά, όταν έκανα τα έργα μου με τους Archigram πάντα πίστευα πως θα μπορούσαν να κατασκευαστούν όλα. Αν κοιτάξετε, είχαν κιγκλιδώματα, είχαν τουαλέτες. Και οι τουαλέτες ήταν στο σωστό μέγεθος και οι κυλιόμενες σκάλες ήταν στο σωστό χώρο. Με ενοχλούσε πάντα να ακούω ανθρώπους από άλλες κουλτούρες να λένε, «Αυτό είναι ένα υπέροχο σύστημα. Αυτή είναι η πόλη του μέλλοντος». Και αναρωτιόσουν πώς θα περπατήσω (αυτή την πόλη), θα πέσω σε καμιά άκρη.
»Έτσι, πρέπει να έχετε κατά νου ότι δεν βλέπω κανένα χάσμα ανάμεσα στο μπλε Στούντιο Ζωγραφικής του Πανεπιστημίου του Bournemouth, το οποίο είναι χτισμένο και στα έργου των Archigram. Μπορεί το σχέδιο να μοιάζει λίγο ασυνήθιστο για ένα αγγλικό πανεπιστήμιο. Αποδεικνύει όμως ότι μπορεί κανείς να χτίσει το ασυνήθιστο. Και όμως, οι άνθρωποι εδώ και χρόνια λένε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τέτοιου είδους πράγματα. Έτσι μετά τους απαντάς, «F*ck you, κοιτάξτε το, εκεί είναι!» Τι κάνετε τώρα;… νομίζω ότι βρισκόμαστε… με έναν τρόπο σε ένα μάλλον κυνικό περιβάλλον. Γι’ αυτό, κάντε πράγματα με κυνισμό γιατί αυτό προσφέρει μια προστατευτική κρούστα μιας θεμελιωδώς αισιόδοξης στάσης. Και αυτό είναι όλο».
