Του Γιάννη Καρτάλη
Ο εντοπισμός οξυγόνου στον κομήτη 67Ρ της αποστολής Ροζέτα της ESA (Ευρωπαϊκή Διαστημική Αρχή) έχει προξενήσει το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων σε όλο τον κόσμο. Γιατί; Διότι αλλάζει, ως ένα βαθμό, πολλά απ’ όσα γνωρίζαμε μέχρι στιγμής για τους κομήτες.
Να πάρουμε όμως τα πράματα με τη σειρά. Ο κομήτης 67P ή Gerasimenko, όπως αλλιώς ονομάζεται, εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1969 από τους σοβιετικούς αστρονόμους Klim Churyumov και Svetlana Gerasimenko. Προέρχεται από τη ζώνη Κουπιέρ, η οποία είναι μια ζώνη αστεροϊδών στις παρυφές του ηλιακού μας συστήματος. Το μήκος του κυμαίνεται στα 4,1-4,3 km ενώ εκτελεί μια πλήρη περιστροφή γύρω απ’ τον ήλιο κάθε 6,45 χρόνια.
Το Μάρτιο του 2004 η ESA εκτόξευσε ένα αεροσκάφος με το όνομα Ροζέτα προκειμένου να αντλήσει πληροφορίες για το ουράνιο σώμα. Μετά από μια διαδρομή περίπου 10 ετών το αεροσκάφος μπήκε σε τροχιά γύρω από τον κομήτη το Σεπτέμβριο του 2014. Δύο μήνες έπειτα ακολούθησε ένα μεγάλο επίτευγμα καθώς ένα μικρό ρομπότ που μετέφερε το αεροσκάφος προσεδαφίστηκε με επιτυχία πάνω στην επιφάνειά του πραγματοποιώντας έτσι την πρώτη επιτυχημένη προσεδάφιση πάνω σε κομήτη στην ιστορία.
Κατά την προσεδάφιση αυτή το ρομπότ που «ακούει» στο όνομα Philae έπεσε πάνω σ’ ένα στρώμα πάγου που δεν του επέτρεψε να μετακινηθεί περεταίρω. Στις πρώτες μετρήσεις στην ατμόσφαιρά του κομήτη ανιχνεύθηκε άνθρακας και υδρογόνο (στοιχεία απαραίτητα για την ύπαρξη ζωής) ενώ βρέθηκαν και διάφορες χημικές ενώσεις όπως ακετόνη και ακεταμίδη που δεν είχαν ξαναεντοπιστεί σε κομήτη στο παρελθόν.
Ωστόσο λόγω ενός προβλήματος στις μπαταρίες χάθηκε η επικοινωνία για μερικούς μήνες και ανακτήθηκε τον Ιούνιο του 2015. Στα τέλη του περασμένου Οκτώβρη εντοπίστηκε ένα επιπλέον στοιχείο στη ατμόσφαιρα του σώματος, το οξυγόνο. Η ανακάλυψη αυτή έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς το διατομικό οξυγόνο (αυτό που υπάρχει και στην ατμόσφαιρα της γης) αντιδρά με άλλες ουσίες και έτσι είναι πολύ απίθανο να διατηρηθεί σε τέτοιες ποσότητες για δισεκατομμύρια χρόνια.
Η προέλευσή του είναι ακόμα άγνωστη με διάφορες θεωρίες να έχουν αναπτυχθεί τριγύρω. Επιπλέον παρατηρήθηκε ότι η αναλογία νερού-οξυγόνου παρέμεινε σταθερή κατά τη διάρκεια των παρατηρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι το οξυγόνο βρίσκεται τόσο στην ατμόσφαιρα όσο και εντός του κομήτη παγιδευμένο σε κρυστάλλους από πάγο, κάτι που με τη σειρά του συνεπάγεται ότι το οξυγόνο βρίσκεται εκεί από τότε που ο κομήτης δημιουργήθηκε.
Τι αλλάζει αυτή η ανακάλυψη:
Μέχρι πρότινος η ταυτόχρονη ύπαρξη οξυγόνου και μεθανίου ήταν ενδείξεις ύπαρξης ζωής. Στον 67Ρ όμως, όπου δεν ευδοκιμεί ζωή, εντοπίστηκαν και τα δύο. Τίθεται λοιπόν υπό αμφισβήτηση και αναθεώρηση το συγκεκριμένο κριτήριο.
Επίσης προκειμένου να μείνει παγιδευμένο το οξυγόνο εντός του πάγου σημαίνει ότι το ηλιακό σύστημα σχεδιάστηκε με πολύ «προσεγμένο» τρόπο ούτως ώστε αυτός να μη λιώσει. Αυτό βάζει κάποια ερωτηματικά για τα μέχρι στιγμής μοντέλα δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος ενώ διευρύνει όσα γνωρίζαμε μέχρι στιγμής για τους κομήτες.
Όπως και να ‘χει το επιστημονικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει είναι μεγάλο και έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των ερευνητών της ESA η οποία βλέπει τον κομήτη σαν ένα «παράθυρο» στις απαρχές του ηλιακού συστήματος από το οποίο μπορούμε να μάθουμε αρκετά για τη δημιουργία του.
