Για να εκτιμήσουν οι πολίτες τα αρχαιολογικά ευρήματα πρέπει να τα δουν αναδεδειγμένα και φωτισμένα.
Γι΄ αυτό η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης δρ Αρετή Χονδρογιάννη αποφάσισε να παρουσιάσει την Παρασκευή (8/12) στο Μουσείο Κοζάνης μερικά από τα ταπεινά αλλά τόσο πολύτιμα απομεινάρια της ζωής των ανθρώπων μέσα στις πασσαλόπηκτες κατοικίες τους που αποκαλύπτονται εδώ και 4-5 μήνες στο χώρο των Λιγνιτωρυχείων Ποντοκώμης και Μαυροπηγής.
Πρόκειται για έναν νεολιθικό οικισμό που χρονολογείται στα 6500 π.Χ. Η κ. Χονδρογιάννη έχει διαπιστώσει ότι είναι ένας οργανωμένος οικισμός που οι κάτοικοί του ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι, καλλιεργούσαν τη γη τους και έτρεφαν κοπάδια με αιγοπρόβατα.
Ο οικισμός αυτός ήταν σε χρήση από το 6500 έως το 6000 π.Χ., άρα είχε μόνιμο χαρακτήρα σε μια εποχή που οι άνθρωποι μετακινούνταν για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης (κλιματολογικές και εξεύρεσης τροφής). Τα σπίτια ήταν καμωμένα από πηλό και ξερά φύλλα και στηρίζονταν σε πασσάλους. «Από τα ευρήματα που εντοπίσαμε στις τρύπες των πασσάλων φαίνεται ότι ο οικισμός καταστράφηκε από φωτιά» επισημαίνει η αρχαιολόγος.
Τα κινητά ευρήματα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ελάχιστα. Εδώ έχουμε μια σφυρίχτρα κατασκευασμένη από οστό ζώου και άλλα αντικείμενα που δείχνουν ότι οι κάτοικοι είχαν σχέση με τη μουσική. Οι προϊστορικοί κάτοικοι της Ποντοκώμης είχαν λίθινα και οστέινα εργαλεία και είχαν αναπτύξει τρίχρωμη κεραμική στα αγγεία τους. Τα στοιχεία που διαθέτουν οι αρχαιολόγοι, τους κάνουν να πιστεύουν ότι «έχουμε τεχνική που ανέπτυξε τοπικό εργαστήριο της εποχής».
Νεκροταφείο ενηλίκων δεν έχει εντοπιστεί. Μόνο ταφές βρεφών ή παιδιών συναντάται στο περισσότερους νεολιθικούς οικισμούς. Γι΄ αυτό παραμένει άγνωστος ο τρόπος ταφής των ενηλίκων, είπε η κ. Χονδρογιάννη.
Η ανασκαφή στην περιοχή Μαυροπηγής και Ποντοκώμης γίνεται λόγω έργων της ΔΕΗ η οποία έχει αναλάβει και τη χρηματοδότηση της έρευνας. Ο διευθυντής του Ορυχείου Καρδιάς, Κώστας Μαχτής, δήλωσε ότι για αυτές τις ανασκαφές που ξεκίνησαν το 2010 «έχουν διατεθεί από την ΔΕΗ 20 εκατ. ευρώ», ενώ για «τις ανασκαφές στο ορυχείο του Αμυνταίου και στη Φλώρινα, 40 εκατ. ευρώ».
