Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Η αποκάλυψη του 21ου αιώνα.
**** Έντουαρντ Σνόουντεν: Citizenfour
Citizanfour. ΗΠΑ, 2014. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία: Λάουρα Πόιτρας. Ηθοποιοί: Εντουαρντ Σνόουντεν, Γκλεν Γκρίνγουολντ, Γουίλιαμ Μπίνι, Μάικλ Ντέι Χόκινς. 114΄
Τις τρομακτικές, συνταραχτικές αποκαλύψεις του 21ου αιώνα, από τον Έντουαρντ Σνόουντεν στις συναντήσεις της με τον διάσημο WikiLeaker στο Χόνγκ Κονγκ το 2013, καταγράφει στο βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ της, Citizenfour, η ντοκιμαντερίστρια Λάουρα Πόιτρας (τρίτο μέρος της τριλογίας της πάνω στη μετά την 9 Σεπτεμβρίου 2001 σύγχρονη Αμερική, My Country, My Country και The Oath).
Συναντήσεις που έγιναν με τη βοήθεια του Γκλεν Γκρίνγουολντ, δημοσιογράφου της βρετανικής εφημερίδας «Γκάρντιαν», στη διάρκεια των 8 ημερών που η Πόιτρας και ο Γκρίνγουολντ πέρασαν με τον Σνόουντεν, σε ξενοδοχείο του Χονγκ Κονγκ (όπου αυτός είχε καταφύγει μόλις εγκατέλειψε βιαστικά τις ΗΠΑ, χωρίς να πει ακόμη και στους πιο κοντινούς του γιατί φεύγει), αμέσως μετά τη διαρροή των μυστικών εγγράφων της NSA (της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας) το 2013.
Αυτό που κατάφερε η Πόιτρας είναι να μετατρέψει τις συναντήσεις αυτές σε ένα είδος χιτσκοκικού θρίλερ με τις λεπτομέρειες που αποκαλύπτονται γύρω από τα διάφορα μέσα που οι μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν για τις παράνομες παρακολουθήσεις εκατομμυρίων Αμερικανών, να δημιουργούν μια (δυστυχώς αληθινή) ατμόσφαιρα τρόμου για τον απλό πολίτη, που, όπως σταδιακά ανακαλύπτει, κινδυνεύει, οποιαδήποτε στιγμή, να γίνει ο επόμενος στόχος τους.
Παρακολουθήσεις αξίζει να σημειώσω που τα πλοκάμια τους δεν περιορίζονται στις μυστικές υπηρεσίες αλλά επεκτείνονται και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις (Apple, Google, Yahoo, Facebook, κ.α.). Ο Σνόουντεν που μας παρουσιάζει η Πόιτρεας είναι ένας έξυπνος, προσγειωμένος, ευαίσθητος άνθρωπος, αποφασισμένος να ακολουθήσει το δρόμο που επέλεξε και ο οποίος, παρά τις εκπληκτικές τεχνικές του γνώσεις, ξέρει να εξηγεί με απλότητα και σαφήνεια το όλο θέμα, έτσι που να το καταλαβαίνει και ο πιο απλός θεατής.
Μέσα από τις συναντήσεις αυτές στο ξενοδοχείο (που αποτελεί και το μεγαλύτερο τμήμα της ταινίας), καθώς και άλλο μαγνητοφωνημένο υλικό, αφηγήσεις, αποσπάσματα από τηλεοπτικά επίκαιρα και δίκες, ακόμη και σκίτσα σε animation, η Πόιτρας ερευνά όσα, τον Ιούνιο του 2013, αυτή και ο συνεργάτης της Γκρίνγουολντ, πέτυχαν να καταγράψουν, ύστερα από μυστικά, κρυπτογραφημένα μηνύματα, που θυμίζουν κατασκοπικές ταινίες, στη συνάντησή τους με τον Σνόουντεν, τον Citizenfour (όπως αρχικά και για λόγους ασφάλειας τους παρουσιάστηκε).
{source}
<iframe width=»640″ height=»360″ src=»https://www.youtube.com/embed/XiGwAvd5mvM» frameborder=»0″ allowfullscreen></iframe>
{/source}
Αποκαλύψεις που γι’ αυτούς τότε, όπως και για τον υπόλοιπο κόσμο στη συνέχεια, ήταν κάτι το πρωτάκουστο, σαν κάτι από Τζέιμς Μποντ ή ιστορία επιστημονικής φαντασίας. Αποκαλύψεις πρωτότυπες (για την εποχή τους) και πολύ πιο αναλυτικές και εμπεριστατωμένες από αυτές που μας πρόσφερε στη δική του, πιο πρόσφατη ταινία, ο Όλιβερ Στόουν και τις οποίες ο Σνόουντεν τόλμησε τελικά, χάρη στην Guardian και την Πόιτρας, να φέρει στο φως (όπως ο ίδιος αναφέρει, «η NSA δεν θα με τρομοκρατήσει για να σιωπήσω, όπως έκανε σε όλους τους άλλους»).
Και είναι ενθαρρυντικό για τον Σνόουντεν, αλλά και για το θεατή, όταν, προς το φινάλε της ταινίας, ο Γκρίνγουολντ, στη νέα τους συνάντηση (απ’ ότι φαίνεται στη Ρωσία), τον πληροφορεί πως ένας νέος whistleblower πρόκειται να φέρει στο φως νέες, ακόμη πιο συνταραχτικές, αποκαλύψεις. Μια ταινία που σε κάνει να σκεφτείς για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που ο πολίτης έχει εναποθέσει στα χέρια αυτών που ασκούν την εξουσία και μέχρι πού αυτή η ανεξέλεγκτη εξουσία, μαζί και η υπερσύγχρονη τεχνολογία την οποία ελέγχει, μπορεί να οδηγήσει.
*** ½ – Η δασκάλα
Ucitelka. Τσεχία, 2016. Σκηνοθεσία: Γιαν Χρέμπεκ. Σενάριο: Πετρ Γιαρτσόφκι. Ηθοποιοί: Ζουζάνα Μαουρέρι, Εύα Μπάντορ, Πέτερ Μπέμπιακ, Μόνικα Σερτέζνι. 102΄
Η διαφθορά στα κλιμάκια της εξουσίας είναι υπόθεση δυστυχώς διεθνής. Κι εδώ σε μας, όπως και στη Τσεχία και στις διάφορες πρώην κομουνιστικές χώρες, αυτή είναι στην καθημερινή διάταξη. Τη φορά αυτή, στην ταινία «Η δασκάλα» του Γιαν Χρέμπεκ («Ο μήνας του μέλιτος», «Κάθε ψέμα κρύβει μια αλήθεια»), ο χώρος είναι εκείνος του σχολείου, στη Μπρατισλάβα, το 1983, τελευταία χρόνια του κομουνιστικού καθεστώτος.
Η Μαρία Ντραστέχοβα, η δασκάλα του τίτλου (με την ηθοποιό Ζουζάνα Μαουρέρι να κερδίζει, πολύ δίκαια, το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι), είναι μια δασκάλα που διορίζεται με κομματικά μέσα και που από την πρώτη της εμφάνιση στην τάξη δίνει το στίγμα της γράφοντας στο σημειωματάριό της όχι μόνο τα ονόματα των μαθητών της αλλά και τη δουλειά των γονιών τους.
Οπως, μάλιστα, θα ανακαλύψουμε πολύ σύντομα, θα αρχίσει να βαθμολογεί τα παιδιά σύμφωνα με τις προσωπικές της εξυπηρετήσεις τόσο από τα παιδιά όσο και από τους γονείς τους. Η πανέξυπνη δασκάλα καταφέρνει με διάφορους τρόπους να κρατά υπό έλεγχο γονείς και παιδιά (εκμεταλλευόμενη τα παιδιά σε σημείο που να τα στέλνει να της κάνουν τις διάφορες δουλειές, προσφέροντάς τους σε αντάλλαγμα «συμβουλές» για καλύτερους βαθμούς), μέχρι στη στιγμή που ένας γονέας εναντιώνεται στις απίθανες απαιτήσεις της. Σταδιακά, μερικοί άλλοι γονείς θα τον ακολουθήσουν και, παρά τα πολλά και δύσκολα εμπόδια, και την ατμόσφαιρα φόβου που επικρατεί γύρω τους, θα προσπαθήσουν, με τη βοήθεια της διευθύντριας του σχολείου, να την ξεσκεπάσουν.
O Χρέμπεκ επέλεξε ένα ελαφρύ τόνο στην αφήγηση που τονίζει ακόμη περισσότερο το φόβο που σκορπίζει γύρω της η φαινομενικά ευχάριστη, ευγενική και εξυπηρετική δασκάλα. Το σχολείο και ο κόσμος του (μαθητές, δάσκαλοι και γονείς) μετατρέπονται σε ένα μικρόκοσμο της κοινωνίας, που ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί για να κάνει ένα έμμεσο, καυστικό σχόλιο πάνω στην ηθική κατάπτωση αλλά και τη διαφθορά που επικρατεί στη σύγχρονη τσέχικη, και όχι μόνο, κοινωνία.
** ½ – Lion
Αυστραλία, 2016. Σκηνοθεσία: Γκαρθ Ντέιβις. Σενάριο: Σάρου Μπρίρλεϊ (από το βιβλίο του «A Long Way Home»), Λουκ Ντέιβις. Ηθοποιοί: Ντεβ Πατέλ, Νικόλ Κίντμαν, Ρούνι Μάρα, Σάνι Παβάρ. 120΄
Ενας νεαρός, που, πέντε χρονών παιδί, είχε χαθεί στους δρόμους της Καλκούτας και υιοθετηθεί από ένα ζευγάρι Αυστραλών, αρχίζει, 25 χρόνια μετά, να ψάχνει για τους βιολογικούς γονείς του, σ’ αυτή τη συγκινητική, χωρίς εξεζητημένους μελοδραματισμούς, δραματική, ταινία, που βασικά ξεχωρίζει για τις ωραίες ερμηνείες της και την εξαιρετική φωτογραφία της.
** ½ – Οδύσσεια
L’odyssee. Γαλλία, 2016. Σκηνοθεσία: Ζερόμ Σαλ. Σενάριο: Ζακ-Ιβ Κουστό, Ζαν-Μισέλ Κουστό. Ηθοποιοί: Λαμπέρ Γουιλσόν, Πιέρ Νινέ, Οντρέ Τοτού. 122΄
Βιογραφική ταινία του διάσημου ωκεανογράφου, επιστήμονα, ερευνητή, εφευρέτη και κινηματογραφιστή Ζακ-Ιβ Κουστό. Ο Ζερόμ Σαλ («Largo Winch») προσπαθεί να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του Κουστό, με τις ωραίες αλλά και τις δύσκολες στιγμές του (από τις αμφιβολίες και τις αποτυχίες του μέχρι τις μεγάλες, μαγικές εξερευνήσεις του στο βυθό της Μεσογείου με διάφορα, δικής του εφεύρεσης, ειδικά σκάφανδρα. Η ωραία μουσική υπόκρουση είναι του ελληνικής καταγωγής Αλεξάντρ Ντεπλά.
ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ
*** ½ – Η επίσημη ιστορία
La historia official. Αργεντινή, 1985. Σκηνοθεσία: Λουίς Πουένζο. Σενάριο: Αϊντα Μπόρτνικ, Λουίς Πουένζο. Ηθοποιοί: Νόρμα Αλεάντρο, Χέκτορ Αλτέριο, Τσούντσουνια Βιλαφάνιε. 112΄
Σε μια Αργεντινή αμέσως μετά τη πτώση της δικτατορίας και ενώ η χώρα προσπαθεί να συνέλθει από τα πολιτικά της τραύματα, μια γυναίκα, παντρεμένη με ένα πλούσιο, ισχυρό, με διασυνδέσεις με την κυβέρνηση, άντρα, αποφασίζει να αναζητήσει τη βιολογική μητέρα της υιοθετημένης κόρης τους, ενώ αρχίζει να υποψιάζεται πως το παιδί της είναι κόρη κάποιας που «εξαφάνισε» (δολοφόνησε με διάφορους τρόπους) η στρατιωτική χούντα. Μια δυνατή, δραματική ταινία, ταυτόχρονα πολιτικό θρίλερ που προβάλλεται σε επανέκδοση.
