Αυτή την εβδομάδα «γιορτάσαμε» μια θλιβερή επέτειο. Στις 15 Σεπτεμβρίου, πριν από οκτώ χρόνια, η Lehman Brothers έκανε αίτηση για πτώχευση. Η κατάρρευση της τράπεζας ήταν η καθοριστική στιγμή για τη χρηματοπιστωτική κρίση, καθώς κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις έσπευσαν να διασώσουν άλλες προβληματικές τράπεζες σε Ευρώπη και Αμερική.
Από το 2008 και μετά, η παγκόσμια οικονομία αγωνίζεται να ανακάμψει από την άνευ προηγουμένου ανατάραξη.
Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν εξακολουθεί να είναι κάτω των επιπέδων που είδαμε πριν από την κρίση. Παρότι καταγράφεται ανάπτυξη, έχει σταθεί επώδυνα άτονη τα τελευταία χρόνια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες -τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου- το ΑΕΠ αναμένεται να αναπτυχθεί μόλις 2,4% φέτος, καθώς «τρέχει» με την ίδια ταχύτητα που εμφάνισε το 2014 και το 2015, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Βρετανία αντιμετωπίζει ένα ακόμη πιο αβέβαιο μέλλον μετά την απόφασή της να αποχωρήσει από το ευρωπαϊκό μπλοκ: η οικονομική της ανάπτυξη ήταν μόνο 2,2% το 2015, έναντι 2,6% το 2007.
Τα ποσοστά της ανεργίας έχουν υποχωρήσει από την κατάρρευση και μετά, αλλά μια σημαντική περιοχή της αγοράς εργασίας παραμένει αδύναμη: η ανάπτυξη μισθών.
Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν καταβάλει προσπάθειες, αν και αμφιλεγόμενες. Οι φορείς χάραξης πολιτικής προσέφεραν τεράστια πακέτα τόνωσης προκειμένου να αντιπαλέψουν μια παγκόσμια ύφεση. Μια πολιτική που μετρά τόσους φίλους όσους και εχθρούς, υποτίθεται πως θα ενίσχυε την απασχόληση, θα πίεζε ανοδικά τους μισθούς και θα συνέδραμε στη γενική ευημερία. Η «αντισυμβατική» ποσοτική χαλάρωση έχει εξελιχθεί σε νόρμα. Όταν τα ιστορικά χαμηλά των επιτοκίων αποδείχθηκαν ανεπαρκή στο να τονώσουν ανάπτυξη και πληθωρισμό, η Ελβετία, η Ιαπωνία, η Ευρωζώνη, η Δανία και η Σουηδία άρχισαν να πειραματίζονται με αρνητικά επιτόκια.
Μεγαλύτεροι -αλλά όχι μεγάλοι- νικητές από τη νομισματική χαλάρωση των κεντρικών τραπεζών; Οι μέτοχοι. Οι μετοχές παγκοσμίως εμφάνισαν άνοδο, καθώς οι αγορές αναψοκοκκίνισαν από ενθουσιασμό με τα μετρητά που έφεραν τα προγράμματα τόνωσης.
Οι μετοχές των τραπεζών, ωστόσο, δεν τα έχουν πάει τόσο καλά. Έπειτα από διασώσεις και στο πλαίσιο αυτών, πολλές τράπεζες προχώρησαν σε σκληρές διαδικασίες αναδιάρθρωσης και ανακεφαλαιοποίηση. Θέσεις εργασίας χάθηκαν, ολόκληρα τμήματα εξαλείφθηκαν και τεράστια πρόστιμα επιβλήθηκαν για την κακοδιαχείριση που πυροδότησε την κρίση. Η διαδικασία ακόμη συνεχίζεται στην Ευρώπη… Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στο χάος της Deutsche Bank.
Αμέσως μετά την κρίση, οι traders έκαναν το αναμενόμενο: «Έτρεξαν» στα καταφύγια, ιδιαίτερα στο χρυσό. Η τιμή του παραδοσιακού ασφαλούς καταφυγίου ενισχύθηκε, αλλά -μια ένδειξη ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά- παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Μόλις τον περασμένο μήνα οι επηρεαστικοί επενδυτές Bill Gross και Jeffrey Gundlach επεσήμαναν ότι το πολύτιμο μέταλλο είναι το μόνο περιουσιακό στοιχείο που αξίζει να αγοράσει κανείς στις μέρες μας.
Η οργή για το τραπεζικό σύστημα και την κατάρρευση που προκάλεσε, γέννησε το bitcoin. Τουλάχιστον έτσι λένε οι θεωρίες (συνωμοσίας;) που το περιβάλλουν. Το ψηφιακό νόμισμα είδε μια άνθηση το 2013 και οι συναλλαγές έγιναν δυνατές χωρίς την ανάμιξη κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων. Βέβαια το νόμισμα δεν έχει σημειώσει τις επιδόσεις που ανέμενε το πρόσωπο -ή η ομάδα- που το σκαρφίστηκε: Περσινή έρευνα της Goldman αποκάλυψε ότι οι μισοί Αμερικανοί της γενιάς του 2000 υποστηρίζουν ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν ποτέ το bitcoin για τις συναλλαγές τους.
