Του Γιώργου Πιτροπάκη
Οι βόμβες Μολότοφ, το κατ’ εξοχήν όπλο των οδομαχιών, φυσικά, δεν θα μπορούσε παρά να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο και στην Μάχη του Στάλινγκραντ. Ένας από τους πολλούς μύθους, ο ρομαντικότερος, θέλει η πρώτη «βόμβα του δρόμου» να δημιουργήθηκε από τους κατοίκους της, στην προσπάθεια τους να συνδράμουν στην υπεράσπιση της πόλης τους.
Ένας άλλος μύθος και ίσως ο πλέον διαδεδομένος, λέει ότι ήταν ο ίδιος ο Μολότοφ που την εμπνεύστηκε. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν ισχύει και η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Η πρώτη ρήψη μολότοφ – έστω και χωρίς όνομα ακόμη – έγινε έξι χρόνια πριν την μάχη του Στάλινγκραντ και είχαν σαν στόχο τα σοβιετικά τανκ.
Η βόμβα Μολότοφ είναι γέννημα του Ισπανικού εμφυλίου και οι νονοί της είναι οι Φινλανδοί. Ωστόσο το όνομα δεν δόθηκε αυθαίρετα. Ο Μολότοφ, ήταν άμεσα εμπλεκόμενος στην ιστορία αλλά με τον πλέον αρνητικό τρόπο.
Ο γνωστός σε όλους εμπρηστικός μηχανισμός είναι πολύ απλός στη κατασκευή και στη χρήση του. Αποτελείται από μια γυάλινη μποτίλια γεμάτη με εύφλεκτο υγρό που το στόμιο της είναι κλειστό από ύφασμα, εμποτισμένο από το ίδιο υγρό και χρησιμοποιείτε σαν φιτίλι. Στη συνέχεια το φλεγόμενο μπουκάλι εκτοξεύεται, με το χέρι, εναντίον του στόχου. Στόχος του φασίστα στρατηγού Φράνκο και μετέπειτα δικτάτορα της Ισπανίας, που την εμπνεύστηκε ήταν τα σοβιετικά τανκ Τ-26 στη μάχη του Τολέδο, λίγο μετά το ξέσπασμα του ισπανικού εμφυλίου το 1936. παρά όμως της ευρύτατη χρήση η βόμβα παρέμεινε χωρίς όνομα μέχρι την λήξη του ισπανικού εμφυλίου, το 1939.
Στις 30 Νοέμβρη, πριν δηλαδή καλά – καλά λήξει ο ισπανικός εμφύλιος, στο βορά, ξέσπασε ο Ρώσοφινλανδικός πόλεμος. Οι Σοβιετικοί διεκδικούσαν κάποια εδάφη από τους Φινλανδούς εκείνοι δεν τα παρέδωσαν και οι πρώτοι εισέβαλαν στη χώρα τους. Λίγες μέρες αργότερα, η εν Ισπανία γεννηθείσα βόμβα απέκτησε όνομα. Ήταν τότε που ο σοβιετικός κομισάριος επί των εξωτερικών υποθέσεων, ο Βιατσεσλάβ Μιχαήλοβιτς Μολότοφ, όχι μόνο αρνήθηκε, από το ραδιοσταθμό της Μόσχας, πως οι Σοβιετικοί βομβαρδίζουν τη Φινλανδία, αλλά επέμενε ότι τα αεροπλάνα τους ρίχνουν τρόφιμα ώστε να γλιτώσουν από την πείνα.
Από τη μεριά τους, οι Φινλανδοί όχι μόνο είχαν χιούμορ, ώστε να ονομάσουν τις εξ ουρανού Σοβιετικές βόμβες «καλάθια πικνίκ Μολότοφ» αλλά άρχισαν να απαντούν στα σοβιετικά τανκ με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν και οι στασιαστές του Φράνκο. Ήγουν, μποτίλιες γεμάτες εύφλεκτο υγρό με ένα κουρέλι στο στόμιο τους για φιτίλι. Τις βάφτισαν Μολότοφ, προς τιμήν του σοβιετικού υπουργού, και ήταν η απάντηση στην από αέρος «βοήθεια» που τους έστελνε.
Το «κοκτέιλ Μολότοφ» όπως είναι πλήρες του όνομα, προέκυψε από τις προσπάθειες αναβάθμισης και τελειοποίησης του μίγματος του. Βενζίνη, πετρέλαιο, ορυκτέλαια, πίσσα, φώσφορο, αιθανόλη, χλωρικό άλας, θειικό οξύ, κάλιο, κομμάτια ελαστικού, ζάχαρη, απορρυπαντικό, χλωρίνη ακόμη και νερό είναι μερικά μόνο από τα υλικά που ανακατεύουν και πειραματίζονται ώστε το «κοκτέιλ» να δώσει όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα.
Επίσης συχνά, αντί για εμποτισμένο με εύφλεκτο υγρό ύφασμα στο στόμιο του, για την πυροδότηση της, γύρω από το μπουκάλι έδεναν τέσσερα μεγάλα αυτοαναφλέξιμα σπίρτα ώστε να αντιμετωπίσουν τις αντίξοες καιρικές συνθήκες. Τεχνική που επεδείχθη ασφαλέστερη στις χώρες του βορρά όπου η θερμοκρασία έπεφτε πολλούς βαθμούς κάτω από το μηδέν. Μάλιστα στη διάρκεια του Ρωσοφινλανδικού πολέμου του χειμώνα 1939 – 40 η εταιρεία Altia να παρήγαγε περισσότερα από 450.000 κοκτέιλ μολότοφ στις εγκαταστάσεις της οινοπνευματοποιίας Rajamäki. Παρόλα αυτά το χαρακτηριστικό της βόμβας Μολότοφ παρέμεινε και εξακολουθεί ως στις μέρες μας, να είναι η εύκολη κατασκευή και χρήση της.
Όση γρήγορη ήταν η ανάφλεξη της βόμβας άλλο τόσο γρήγορη ήταν η διάδοση και η επιτυχία της. Το «νέο» όπλο υιοθετήθηκε σχεδόν από όλους τους εμπλεκόμενους στρατούς του μεγάλου πολέμου. Τόσο που η κατασκευή και η ρίψη «κοκτέιλ Μολότοφ» εντάχθηκε αμέσως στην βασική εκπαίδευση των στρατιωτών. Όμως την τεράστια φήμη της την οφείλει στους χιλιάδες σοβιετικούς πολίτες που υπερασπίζονταν, τις πόλεις τους από τα γερμανικά στρατεύματα. Εκεί οι βόμβες μολότοφ πρωταγωνίστησαν σαν πρώτης τάξεως αμυντικά όπλα, μεγάλης ακρίβειας αντιαρματικά και αποδείχτηκαν πραγματικός εφιάλτης για τα χιτλερικά τανκ. Στις άγριες οδομαχίες των ρωσικών μεγαλουπόλεων και ιδιαίτερα του Στάλινγκραντ οι βόμβες Μολότοφ, στα χέρια των σοβιετικών πολιτών, δημιούργησαν ένα ανεξίτηλο μύθο συνώνυμο με την αντίσταση.
Μάλιστα στο πολεμικό μουσείο του Στάλινγκραντ, σε μια πολύ προσεγμένη προθήκη, βρίσκεται μια βόμβα Μολότοφ από τις μέρες των άγριων οδομαχιών και δεν αποκλείεται να είναι η μοναδική μολότοφ που υπάρχει σε μουσείο σε ολόκληρο τον κόσμο. Τελικά μπορεί να μην ήταν οι σοβιετικοί πολίτες που την εμπνεύστηκαν αλλά με την δράση τους κατάφεραν να «αποκαταστήσουν» το όνομα του Βιατσεσλάβ Μιχαήλοβιτς Μολότοφ, αφού εξ αιτίας τους ξεχάστηκαν για πάντα τα «καλάθια πικνίκ μολότοφ» και να του δώσουν μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία καθώς οι πάντες πιστεύουν ότι είναι αυτός ο εφευρέτης της βόμβας.
