Του Παύλου Μεθενίτη
Ένα φτωχόπαιδο σε κάποιο βραζιλιάνικο τενεκεδομαχαλά, που δεν τα πάει καθόλου καλά στο σχολείο, που δυσκολεύεται ακόμα και να διαβάσει, αλλά πεινά για γνώση, βρίσκει σε μια χωματερή το βιβλίο του Νίτσε “Τάδε έφη Ζαρατούστρα”. Ο μικρός σιγά – σιγά και με πολύ κόπο αρχίζει να αφομοιώνει το κείμενο του μεγάλου στοχαστή, ο οποίος τυγχάνει παντελώς άγνωστος στο περιβάλλον του φτωχού βραζιλιάνου.
Όμως, σταδιακά, οι βαθμοί του βελτιώνονται, κι όχι μόνο αυτό, αλλά αρχίζει να κανοναρχεί και τα φιλαράκια του με θεωρίες για τον Υπεράνθρωπο! Όταν λέει στη μάνα του πως ο Θεός πέθανε, αυτή, σκιαγμένη, τον πάει στον παπά να τον διαβάσει, κι εντέλει του πετάει το βιβλίο… Όμως, ο νεοφώτιστος στη φιλοσοφική σκέψη, καθώς ψαχουλεύει στο σκουπιδαριό, ανακαλύπτει άλλο ένα βιβλίο: το Κεφάλαιο του Μαρξ! Η ταινία τελειώνει με την Διεθνή να παιανίζει θριαμβευτικά, ενώ το κοινό της σκοτεινής αίθουσας, ζητωκραυγάζει και χειροκροτεί γελώντας τη δεκαπεντάλεπτη ταινία “Ο φίλος μου ο Νίτσε” του Βραζιλιάνου Φάουστον Ντα Σίλβα.
Ναι μεν η συγκεκριμένη ταινία δεν βραβεύτηκε στο 18ο Διεθνές Φεστιβάλ Ολυμπίας για παιδιά και νέους που πραγματοποιήθηκε από 28/11 μέχρι 5/12 σε Πύργο, Πάτρα, Αίγιο, Αγρίνιο, Λεχαινά, Ζαχάρω, Μεσολόγγι, Αμαλιάδα και Γαστούνη, αλλά είναι ενδεικτικότατη του πνεύματος και της ψυχής που εμφορούσαν τις ταινίες της διοργάνωσης: χαρά, δύναμη, κέφι, ευαισθησία, αισιοδοξία, αγώνας για καλύτερη ζωή, μόρφωση, παιχνίδι, γέλιο, πίστη, ελπίδα και αγάπη, με την αγάπη να είναι πιο μεγάλη, πιο σημαντική απ’ όλα, όπως έλεγε και ο Απόστολος Παύλος.
Ο Δημήτρης Σπύρου, ο καλλιτεχνικός διευθυντής και ακούραστος εμπνευστής του Φεστιβάλ, το χαρακτήρισε στη τελετή λήξης “προσχέδιο του μέλλοντος”. Εάν το μέλλον μας καθοριστεί από τα παιδιά και τους νέους που πρωταγωνίστησαν, σκηνοθέτησαν, συμμετείχαν, απόλαυσαν ή απλώς παρακολούθησαν περιχαρείς τις 68 ταινίες από 45 χώρες που διαγωνίστηκαν, τότε ναι, υπάρχει ελπίδα, τότε δεν χάθηκαν όλα, τότε δεν θα γεμίσουν τα μυαλά, οι καρδιές και οι δρόμοι μας σκουπίδια, όπως, δυστυχώς, συνέβαινε καθόλη τη διάρκεια του Φεστιβάλ στον Πύργο.
Ακόμα και στην Ολυμπία, οι προσκεκλημένοι του Φεστιβάλ, αυτοί οι κατάξανθοι ή μελαψοί ενθουσιασμένοι έφηβοι που έπιναν το χυμό τους στα καφέ ή που έτρεχαν στον αρχαίο στίβο του Σταδίου βγάζοντας χιλιάδες σέλφι με φόντο το λίκνο της Ολυμπιακής ιδέας, ακόμα κι εκεί υπήρχαν σκουπίδια, μια ευγενική προσφορά της ελληνικής αθλιότητας, της κουτοπόνηρης λαμογιάς, που φρόντισε να θυμίσει σε όλους τους συμμετέχοντες και συνοδοιπόρους πως η προσπάθειά τους για ν’ αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο θα είναι πολύ, μα πολύ επίπονη.
Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή, έλεγε ο Ελύτης, κι είχε δίκιο, σκεφτόμουν όταν έβλεπα τις σκουπιδοσακκούλες να πλαισιώνουν χαριτωμένα το σούπερ ντούπερ “οικολογικό” χριστουγεννιάτικο δέντρο στη κεντρική πλατεία του Πύργου, φτιαγμένο από επτά χιλιάδες πλαστικά μπουκάλια νερού. Κάποιοι πυργιώτες ή έχουν άπειρο χιούμορ, ή τους λείπει τελείως.
Ένα Φεστιβάλ είναι πάνω απ’ όλα μια γιορτή. Και οι κορυφαίοι αυτής της γιορτής, οι πρίγκιπες και οι πριγκίπισσες, είναι βεβαίως οι νικητές, οι βραβευμένοι, αυτοί που η δουλειά τους ξεχώρισε. Έτσι λοιπόν, να πούμε πως το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μεγάλου Μήκους έλαβε το “14 και άνω” του Αντρέι Ζάιτσεφ από τη Ρωσία, για τον ευαίσθητο τρόπο με τον οποίο απεικόνισε τη δύναμη της πρώτης εφηβικής αγάπης. Καλύτερη Ταινία Μικρού Μήκους ανακηρύχθηκε ο “Ομογάλακτος” του Βαράν Μκιτατιάν, μια πολωνο-αρμένικη συμπαραγωγή που παρουσίαζε την αδελφική σχέση ενός αγοριού με ένα μικρό αρνί στην ορεινή Αρμενία.
Στην κατηγορία κινουμένων σχεδίων, οι “Σκιές και φτερούγες” των Έλις Μινγκ και Ελεονόρα Μαρινόνι από την Ελβετία έλαβαν το πρώτο βραβείο για ταινία animation μικρού μήκους. Η ταινία “Κοπάδι” της Μπεάτα Γκάρντελερ από τη Σουηδία τιμήθηκε με τα Βραβεία Σκηνοθεσίας και Σεναρίου για ταινία μεγάλου μήκους. Η σκηνοθέτρια επέλεξε ένα πολύ δύσκολο και αιχμηρό θέμα για την ταινία της, αυτό του βιασμού μιας έφηβης, και η κριτική επιτροπή εξετίμησε την προσπάθειά της.
Όπως είναι φανερό από τις βραβεύσεις, το Φεστιβάλ δεν αντιμετωπίζει τα παιδιά ως κάποιο εύθραστο μπιμπελό ή εξωτικό βιολογικό είδος που ευδοκιμεί σε εργαστήριο. Ο κόσμος που μεγαλώνουν τα παιδιά, ο κόσμος που φτιάξαμε και φτιάχνουμε εμείς οι σημερινοί μεγάλοι δεν είναι αυτός που θα θέλαμε να είναι. Υπάρχει πόνος, φτώχια, πόλεμος, διαλυμένες διαπροσωπικές σχέσεις, βία, αρρώστια και θάνατος. Δουλειά δική μας είναι να προφυλάξουμε την παιδικότητα όσο μπορούμε, να της δώσουμε τον χώρο, τον χρόνο και τον αέρα που δικαιούται, και αυτό φαίνεται από το πως απεικονίστηκαν οι μεγάλοι στις ταινίες. Ασφαλώς όμως δεν έχουμε το δικαίωμα να κρύψουμε την αλήθεια από τα παιδιά. Κάποια σκηνοθέτρια είπε πως το καλύτερο που μπορούν οι γονείς να κάνουν για τα παιδιά τους είναι να τους δώσουν ρίζες και φτερά.
Ακολουθώντας αυτή τη γραμμή πλεύσης, το Φεστιβάλ της Ολυμπίας πλαισιώθηκε όπως πάντα από την Ευρωπαϊκή Συνάντηση Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας, τη περίφημη και ξακουστή Camera Zizanio, που επιμελείται ο Νίκος Θεοδοσίου. Φέτος, στη 15η διοργάνωσή της, προβλήθηκαν πάνω από 100 επιλεγμένες νεανικές δημιουργίες από την Ευρώπη και τον κόσμο (από τις 300 που υποβλήθηκαν). Ανάμεσα σε αυτές και ταινίες από χώρες όπως το Μεξικό, η Βραζιλία και η Αυστραλία. Να πούμε πως η καλαίσθητη αίθουσα που γίνονταν οι προβολές, ο ιστορικός “Απόλλων” του Πύργου, ήταν κάθε μέρα γεμάτος ασφυκτικά από νεαρόκοσμο. Όταν λέω ασφυκτικά το εννοώ: σε μερικές προβολές εάν έβρισκες θέση ορθίου ήσουν τυχερός…
Ατέλειωτα εργαστήρια, δραστηριότητες, παράλληλες εκδηλώσεις… Ομάδες πανευτυχών παιδιών γύριζαν τις ταινίες τους, τις συζητούσαν, τις πρόβαλλαν, τις δούλευαν, ενώ οι ξένοι, που είχαν έρθει για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ, είχαν μείνει μ’ ανοιχτό το στόμα από την αστείρευτη νεανική και παιδική ενέργεια που φωταγωγούσε τους δρόμους της πόλης. Είναι απορίας άξιον που όλη αυτή η σφύζουσα νεανική κινηματογραφική λάμψη άφησε παγερά αδιάφορους κάποιους τοπικούς άρχοντες, σαν να ήσαν κωφοί εν μέσω κωδωνοκρουσιών. Αλλά ας μην γκρινιάζουμε, δεν πειράζει, αρκεί που τα Υπουργεία Πολιτισμού και Αθλητισμού, και Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων, μαζί με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας κατάλαβαν την αξία του Φεστιβάλ και το υποστήριξαν ενεργά. Ας ελπίσουμε πως θα το θεσμοθετήσουν κιόλας, όπως υποσχέθηκαν…
Τίποτα όμως δεν θα είχε γίνει, απολύτως, εάν δεν υπήρχε το προσωπικό του Φεστιβάλ και ο πυρήνας του, ο Δημήτρης Σπύρου, ο πρεσβευτής της Παιδιών στον κόσμο των μεγάλων. Εάν δεν ήταν αυτός ο άνθρωπος, όχι απλώς το Φεστιβάλ δεν θα ήταν η μεγαλύτερη συνάντηση της νεανικής οπτικοακουστικής δημιουργίας σε ολήκληρη την Ευρώπη, αλλά δεν θα υπήρχε καθόλου.
Οι βραβευμένες ταινίες του 18ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους και της 15ης Camera Zizanio, καθώς και επιλεγμένες ταινίες από όλα τα προγράμματα της διοργάνωσης, θα προβληθούν και στην Αθήνα, στον κινηματογράφο Αλκυονίδα (10-16 Δεκεμβρίου).
Ας σημειωθεί πως το ερχόμενο Σάββατο 13 Δεκεμβρίου, στις 11 το πρωϊ, θα πραγματοποιηθεί η προβολή της -προεπιλεγμένης για όσκαρ- ταινίας «Το αγόρι και ο κόσμος» του βραζιλιάνου Αλε Αμπρέου, παρουσία του υπουργού παιδείας Νίκου Φίλη. Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης, που είναι ανοιχτή σε κοινό και εκπαιδευτικούς (με ελεύθερη είσοδο), θα παρουσιαστεί ο εκπαιδευτικός φάκελος της ταινίας.
