Του Βασίλη Διαμαντάκη
«Το να χάσουμε την Κρήτη λόγω των ανεπαρκών δυνάμεών μας, αυτό θα είναι έγκλημα», Ουίνστον Τσόρτσιλ, 7 Νοεμβρίου του 1940.
Με αυτά τα λόγια ο βασιλιάς της νίκης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ, εξίμισι μήνες πριν από την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στη Μεγαλόνησο, ήταν προφητικός όσο ποτέ άλλοτε. Το πρωινό της 20ής Μαΐου του 1941 βρίσκει την Κρήτη όσο κανένα άλλο στη μακραίωνη ιστορία της. Η αεραποβατική επιχείρηση του Γ΄ Ράιχ με την κωδική ονομασία Επιχείρηση Ερμής από τον ίδιο τον Χίτλερ, βρίσκεται προ των πυλών.
Το περίφημο επίλεκτο και εθελοντικό 11ο Αερομεταφερόμενο Σώμα των Γερμανών Αλεξιπτωτιστών, το καμάρι του Γ΄ Ράιχ, κυριολεκτικά αήττητο μέχρι τότε σε ολόκληρη την Ευρώπη, από την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 ημέρα της ενάρξεως του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι αδύνατον να διανοηθεί ότι σε λίγες ώρες το περιμένει το μεγαλύτερο ξεκλήρισμά του από συστάσεώς του.
Οι βρετανικές δυνάμεις έχουν αναλάβει την κατοχή της Κρήτης από την περίοδο της ιταλικής εισβολής στην Ελλάδα την 28η Οκτωβρίου 1940. Με τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, 57.000 σύμμαχοι στρατιώτες διώχνονται από την ηπειρωτική Ελλάδα από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό, εκ των οποίων αρκετοί καταλήγουν στην Κρήτη, όπου ενισχύουν την υπάρχουσα στρατιωτική δύναμη των 14.000 ανδρών. Το Μάιο του 1941 η άμυνα της Κρήτης αποτελείται ήδη από 9.000 περίπου Έλληνες.
Τρία τάγματα της V Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού έχουν μείνει πίσω, όταν η υπόλοιπη μονάδα έχει μεταφερθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τη γερμανική εισβολή, η Κρητική Χωροφυλακή, η Φρουρά Ηρακλείου και τα υπολείμματα του 12ου και του 20ού ελληνικού τμήματος στρατού. Υπάρχουν ακόμα μαθητές της Ακαδημίας της Χωροφυλακής και νεοσύλλεκτοι από τα κέντρα εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων στην Πελοπόννησο, αλλά και η περήφανη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων όπου οι ευέλπιδες, πρωτοετείς ως επί το πλείστον, έχουν κατεβεί στην Κρήτη.
Το στρατιωτικό απόσπασμα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας αποτελείται από την αρχική βρετανική φρουρά και 25.000 ακόμα στρατιώτες που έχουν εγκαταλείψει την ηπειρωτική χώρα. Αυτοί οι 25.000 στρατιώτες είναι ένα μείγμα από ακέραιες μονάδες κάτω από τη δική τους διοίκηση, πρόχειρες μονάδες φτιαγμένες βιαστικά από διοικητές, στρατιώτες κάθε είδους χωρίς ηγεσία, και λιποτάκτες. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν φέρουν μαζί τους καθόλου βαρύ εξοπλισμό.
Στις 30 Απριλίου του 1941, τρεις ολόκληρες εβδομάδες πριν την επίθεση του Γ΄ Ράιχ στην Κρήτη, ο Νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ διορίζεται ανώτατος διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη. Η κατοχή του νησιού παρέχει στο βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό λιμάνια για την ανατολική Μεσόγειο. Από την Κρήτη, οι Βρετανοί μπορούν να βομβαρδίζουν τις πετρελαιοπηγές του Πλοέστι στη Ρουμανία, στόχο ζωτικής σημασίας για τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις.
Στις 25 Απριλίου του 1941, ο Αδόλφος Χίτλερ υπογράφει ο ίδιος τη Διαταγή του υπ’ αριθμόν 28, με την κωδική ονομασία Επιχείρηση Ερμής, διατάζοντας έτσι την εισβολή στην Κρήτη. Με τη γερμανική υπεροχή από αέρος να θεωρείται δεδομένη από την Ανώτατη Γερμανική Διοίκηση αποφασίζεται η καθολική εισβολή στο νησί από τον αέρα.
Αυτή είναι η πρώτη πραγματική μεγάλης κλίμακας αεροπορική εισβολή στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή, παρόλο που οι Γερμανοί έχουν χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο σώμα των αλεξιπτωτιστών και σε επιθέσεις αλλά με σαφώς μικρότερη κλίμακα: στην εισβολή στη Γαλλία και στις Κάτω Χώρες κυρίως, αλλά και στη Νορβηγία και την ηπειρωτική Ελλάδα για την κατάληψη της γέφυρας του Ισθμού της Κορίνθου.
Για την πραγματοποίηση της επίθεσης, το 11ο Αερομεταφερόμενο Σώμα πρέπει να συνεργαστεί με την 7η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία, η οποία και θα ρίξει τους άνδρες της με αλεξίπτωτα και ανεμοπλάνα, ακολουθούμενη από την 22η Μεραρχία Αεραπόβασης, όταν τα αεροδρόμια θα είναι ασφαλή. Ενώ η επίθεση είναι αρχικά προγραμματισμένη για τις 16 Μαΐου, αναβάλλεται τελικά για την 21η Μαΐου.
Μέχρι εκείνο το διάστημα, οι διοικητές των Συμμάχων είναι ενήμεροι για την επικείμενη εισβολή μέσω των υποκλοπών Ultra. Ο στρατηγός Φράιμπεργκ έχει ενημερωθεί για το σχέδιο της μάχης των Γερμανών και έχει ξεκινήσει να ετοιμάζει την άμυνα κοντά στα αεροδρόμια και στις βόρειες ακτές. Παρόλα αυτά καθυστερεί τραγικά λόγω της έλλειψης του σύγχρονου εξοπλισμού των δυνάμεών του.
Ο Γερμανός ναύαρχος Βίλχελμ Κανάρις, αρχηγός της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών Άμπβερ, αρχικά ανέφερε ότι υπήρχαν μόνο 5.000 Βρετανοί στρατιώτες στην Κρήτη και καθόλου ελληνικές δυνάμεις. Δεν είναι ξεκάθαρο αν ο Κανάρις, ο οποίος έχει το πιο εκτενές δίκτυο κατασκοπίας στη διάθεσή του σε ολόκληρη τη Γερμανία, είναι παραπληροφορημένος ή προσπαθεί να σαμποτάρει τα σχέδια του Χίτλερ. Εν τω μεταξύ ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ εγκαταλείπει την Ελλάδα μέσω της Κρήτης με την αμέριστη βοήθεια των Ελλήνων και Κοινοπολιτειακών στρατιωτών, αλλά και των Κρητών πολιτών.
Το ξημέρωμα της 20ής Μαΐου του 1941 στις 6:00 το πρωί, μετά από σφοδρό βομβαρδισμό των αεροσκαφών της Λουφτβάφε, αρχίζει σταδιακά η κατά κύματα ρίψη των αλεξιπτωτιστών και η προσγείωση ανεμοπλάνων στην Κρήτη. Οι ελληνοβρετανικές δυνάμεις αμέσως αρχίζουν την εκτόξευση αντιαεροπορικών πυρών, ενώ οι μονάδες πεζικού προσβάλλουν με δραστικά πυρά τους αλεξιπτωτιστές στον αέρα και στο έδαφος.
Στο Μάλεμε η ομάδα Κομήτης, υπό τον υποστράτηγο Αυστραλό Μάιντλ, καταλαμβάνει την γέφυρα του ποταμού Ταυρωνίτη και το στρατόπεδο της ΡΑΦ, αλλά δεν μπορεί να καταλάβει το αεροδρόμιο του Μάλεμε.
Μέχρι τις απογευματινές ώρες η μάχη για το ύψωμα 107, που δεσπόζει του αεροδρομίου, είναι σκληρή, με τους Νεοζηλανδούς να προβάλλουν σθεναρή άμυνα. Η φθορά όμως που έχουν υποστεί οι δυνάμεις των αμυνομένων στο ύψωμα 107 είναι τεράστια. Δυτικά του Μάλεμε, στο Κολυμπάρι, η Σχολή Ευελπίδων αποκρούει με επιτυχία τους Γερμανούς αλλά οι απώλειές της και η έλλειψη πυρομαχικών είναι τέτοιας έκτασης που την αναγκάζουν σε σύμπτυξη σε νέα τοποθεσία.
Ανατολικά, στην περιοχή της Αγυιάς, γίνονται σκληροί αγώνες ολόκληρη την ημέρα, με το 6ο Ελληνικό Σύνταγμα Πεζικού, που κατέχει τα υψώματα νότια του χωριού Γαλατά και βρίσκεται μέσα στη ζώνη προσγείωσης του όγκου των Γερμανών αλεξιπτωτιστών της ομάδας Άρης, να δέχεται αλλεπάλληλες επιθέσεις. Ο διοικητής, ο υποδιοικητής, και ο διοικητής του γερμανικού λόχου είναι οι πρώτοι νεκροί. Οι Γερμανοί παρά τις σοβαρές απώλειες καταφέρνουν να σταθεροποιηθούν στην περιοχή των φυλακών της Αγυιάς, όπου μια αντεπίθεση από ένα νεοζηλανδικό τάγμα το βράδυ καθηλώνονται προσωρινά.
Η επίθεση για την κατάληψη της Σούδας και των Χανίων απoτυγχάνει με μεγάλες απώλειες για τους αλεξιπτωτιστές, αναγκάζοντας τους Γερμανούς, που περιμένουν αντεπίθεση από τους Βρετανούς τη νύχτα, να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους και να οργανωθούν αμυντικά στην περιοχή των φυλακών της Αγυιάς.
Τις απογευματινές ώρες μεταγωγικά αεροπλάνα πραγματοποιούν ρίψη αλεξιπτωτιστών και στρατιωτικού υλικού στην περιοχή του Ρεθύμνου. Ένα τμήμα αλεξιπτωτιστών κινείται προς το Ρέθυμνο, όμως αποκρούεται από το Βρετανικό Τάγμα Οπλιτών με σημαντικές απώλειες και για τις δύο πλευρές.
Πίσω στον Τομέα Ηρακλείου η επίθεση της ομάδας Ωρίων ξεκινά στις 15:00, με την πόλη του Ηρακλείου να δέχεται για μία ολόκληρη ώρα σφοδρό βομβαρδισμό που της προκαλεί σοβαρές καταστροφές. Η ρίψη των αλεξιπτωτιστών γίνεται μια ώρα αργότερα στις 16:00, χωρίς όμως να έχουν αεροπορική υποστήριξη, γεγονός που είναι αποφασιστικής σημασίας για την τύχη των γερμανικών τμημάτων. Το τάγμα αλεξιπτωτιστών, που έχει ως στόχο την κατάληψη του αεροδρομίου, εξοντώνεται από τις εναπομείνασες Βρετανικές και Αυστραλιανές δυνάμεις, ενώ δύο τάγματα αλεξιπτωτιστών υποχρεώνονται σε αμυντική στάση από τις επιθέσεις που δέχονται από τους τολμηρούς ένοπλους και οπλίτες του 7ου Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού.
Στις 31 Μαΐου του 1941 μετά από 12 ολόκληρες ημέρες σφοδρότατων συγκρούσεων η Κρήτη, με βαρύτατο τίμημα απωλειών όμως από τους Γερμανούς, πέφτει μετά κόπων και βασάνων στα χέρια τους. Παράλληλα αρχίζει και μια τραγική περίοδος τετραετίας από άκρη σε άκρη στο νησί με εκτελέσεις και εκκαθαρίσεις αμάχων Κρητικών όλων των ηλικιών σχεδόν, όπως αυτό στο Κοντομαρί στις 2 Ιουνίου του 1941, ολοκαυτώματα χωριών, όπως αυτό της Κανδάνου στις 3 Ιουνίου του 1941 και πολλά περισσότερα.
Η συνολική στρατιωτική δύναμη της Κρήτης, μετά και από την ενίσχυσή της και από δυνάμεις που μεταφέρθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα, ανερχόταν περίπου σε σύνολο 43.000 στρατιωτών, σε 11.500 Έλληνες και 31.500 Βρετανούς και Νεοζηλανδούς, αφού ο οπλισμός τους μειονεκτούσε σοβαρά ενώ δεν υπήρχε και καθόλου συμμαχική αεροπορία. Οι απώλειες των συμμάχων είναι μεγάλες. Οι νεκροί είναι 1.742, 17.370 τραυματίες και αιχμάλωτοι 11.835 άντρες. Επίσης βυθίστηκαν συνολικά 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά και έχασαν τη ζωή τους πάνω από 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.
Η συνολική δύναμη της γερμανικών δυνάμεων κατοχής που πήρε μέρος στη μάχη ολόκληρης της Κρήτης ανερχόταν σε 22.750 άνδρες, από τους οποίους οι 14.000 ήταν αλεξιπτωτιστές, 1.370 αεροπλάνα και ανεμόπτερα και 70 πλοία. Οι απώλειες του Γ΄ Ράιχ υπήρξαν καταστροφικές. Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, ανέρχονται σε 1.990 νεκρούς στρατιώτες, 1.995 αγνοούμενους και ανυπολόγιστο αριθμό σοβαρών ή ελαφρών τραυματιών. Οι απώλειες όμως του 11ου επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών υπήρξαν τεράστιες και ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Μάλιστα ο ίδιος ο Χίτλερ, μένοντας άναυδος από τις απώλειες των χιλιάδων αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη δεν ξαναδημιούργησε ποτέ ξανά το επίλεκτο σώμα αυτών των αντρών από αέρος σε καμία εισβολή σε χώρα, μέχρι τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και 150 με σοβαρές ζημιές. Σύμφωνα όμως με τον ανώτατο Γερμανό στρατιωτικό διοικητή στρατηγό Κουρτ Στούντεντ, ο οποίος είχε και τη διοίκηση της επιχείρησης στην Κρήτη, ο ίδιος στο βιβλίο του αναφέρει ότι οι απώλειες ανέρχονται σε 4.000 νεκρούς και αγνοούμενους αλεξιπτωτιστές και στρατιώτες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας.
Σήμερα ως ένδειξη μεγαλοθυμίας των Κρητικών υπάρχει στο Μάλεμε το Γερμανικό Νεκροταφείο, όπου βρίσκονται οι τάφοι 4.465 αλεξιπτωτιστών και στρατιωτών στη μαρτυρική Μεγαλόνησο της κατοχικής περιόδου Μάιος 1941- Ιούνιος 1945. Οι Γερμανοί ήταν οι τελευταίοι στην Κρήτη που αποχώρησαν οριστικά από την Ελλάδα, μετά την αναχώρησή τους από την Αθήνα στις 11 Οκωβρίου του 1944.
Η Μάχη της Κρήτης και ο αγώνας του Κρητικού λαού αποτέλεσαν παγκόσμιο μέγιστο σύμβολο αντίστασης όχι μόνο στη σχεδόν ολόκληρη κατεχόμενη Ευρώπη αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, τους κατεχόμενους λαούς και τους Συμμάχους. Για τη ναζιστική Γερμανία η εισβολή της στη μαρτυρική Μεγαλόνησο υπήρξε πέρα ώς πέρα καθοριστική και καταστρεπτική για την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη συνέχεια. Και αυτό γιατί η προγραμματισμένη εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, με την κωδική ονομασία Μπαρμπαρόσα μέσα στον Μάιο, καθυστέρησε τραγικά με αποτέλεσμα να γίνει τρεις ολόκληρες εβδομάδες μετά την κατάληψη της Κρήτης, δηλαδή στις 21 Ιουνίου του 1941 τελικά, με τη γνωστή έκβασή της τον Δεκέμβριο του 1941 στην παγωμένη Μόσχα.
{source}
<iframe width=»420″ height=»315″ src=»https://www.youtube.com/embed/egt16KT–jM» frameborder=»0″ allowfullscreen></iframe>
{/source}
