Eίναι άραγε μνημονιακή υποχρέωση η παράλειψη από το νόμο 4314/2014 της χρηματοδότησης του αρχαιολογικού έργου (αρχαιολογικής παρακολούθησης, σωστικών ανασκαφών, μέτρων προστασίας και της μελέτης των ευρημάτων) στα δημόσια τεχνικά έργα του νέου ΕΣΠΑ;
Θα είναι πάντως η πρώτη φορά που θα συμβεί κάτι τέτοιο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα διάσπαρτα στην ελληνική γη αρχαία ευρήματα και ορθώς διαμαρτύρεται ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Οι αρχαιολόγοι είχαν καταγγείλει ότι η κυβέρνηση της ΝΔ δεν είχε συμπεριλάβει την χρηματοδότηση της αρχαιολογικής έρευνας στο νόμο 4314/2014, που ορίζει το θεσμικό πλαίσιο για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020, για τα συγχρηματοδοτούμενα δημόσια τεχνικά έργα. Αλλά και η παρούσα Κυβέρνηση παρόλο που το θέμα αυτό της είχε τεθεί υπόψη με υπομνήματα και σε συσκέψεις, δεν συμπεριέλαβε την διάταξη αυτή στις αλλαγές του Νόμου ( άρθρο 6) και ψηφίστηκε στις 15 Δεκεμβρίου με τα προαπαιτούμενα κατεπειγόντως από τη Βουλή.
Και τώρα, ρωτούν εύλογα οι αρχαιολόγοι: «Ποιός θα επιβλέπει τις εργασίες των νέων και παλιών τεχνικών δημόσιων έργων, τα περισσότερα από τα οποία συνεχίζονται στην επόμενη προγραμματική περίοδο; Από πού θα καλυφθούν οι δαπάνες; Πώς θα εξασφαλιστεί η ομαλή συνέχιση των δεκάδες έργων αυτεπιστασίας αρχαιολογικών εργασιών, όπου απασχολούνται εκατοντάδες εργαζόμενοι;»
Φοβούνται οι αρχαιολόγοι ότι έγινε σκόπιμα η παράλειψη αυτή για να ανατεθούν οι εργασίες παρακολούθησης στους εργολάβους-αναδόχους των έργων. Αλλά, όπως επισημαίνουν «τα έργα αυτά απαιτούν έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό, μέριμνα για την διαρκή προστασία των αρχαιοτήτων, εξειδικευμένες εργασίες συντήρησης και τεκμηρίωσης. Κυρίως όμως δεν μπορούν να γίνουν έρμαιο σκοπιμοτήτων, πιέσεων από χρηματοδότες και μεγαλοεργολάβους, καθώς και των fast track αντιλήψεων περί αντιμετώπισης των αρχαιοτήτων».
Επιπλέον με τον ίδιο Νόμο από την 1 Ιανουαρίου 2016 οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ δεν θα μπορούν να κάνουν ανάθεση μικρών μελετών, ανάθεση εργασιών ή πρόχειρο διαγωνισμό για προμήθειες και υπηρεσίες, βάζοντας έτσι σοβαρά εμπόδια στην εκτέλεση έργων αυτεπιστασίας και προδιαγράφοντας την πρόθεση τα έργα πολιτισμού να εκτελούνται όχι δια αυτεπιστασίας αλλά με ανάθεση σε εργολαβίες. Τα έργα αυτεπιστασίας του Υπουργείου Πολιτισμού έχουν αποδειχθεί ένας θεσμός επιτυχημένος.
Εξασφαλίζουν διαφάνεια στη διαχείριση των κονδυλίων, απασχόληση ειδικευμένου, αλλά και ανειδίκευτου προσωπικού που προσλαμβάνεται με κριτήρια ΑΣΕΠ σε ολόκληρη την επικράτεια. Η προμήθεια των εργαλείων και των υλικών γίνεται, επίσης, στις περιοχές εκτέλεσης των έργων, τονώνοντας σημαντικά τις τοπικές κοινωνίες.
