Του Βασίλη Διαμαντάκη
15 Απριλίου 1989. Μεγάλη Βρετανία. Ημέρα Σάββατο. Ώρα 15:00 μ.μ. Πόλη Σέφιλντ. Στάδιο Χίλσμπορο. 1ος Ημιτελικός Κυπέλλου Αγγλίας. Ομάδες Νότιγχαμ Φόρεστ –Λίβερπουλ. Πάνω από 50.000 οπαδοί στις κατάμεστες εξέδρες. Πολλές ώρες όμως πριν τον μεγάλο αγώνα βρίσκονται στους δρόμους ήδη εκατοντάδες χιλιάδες φίλαθλοι και των δυο ομάδων. Η πόλη ζει σε ένα παροξυσμό γιατί για πρώτη φορά βλέπει το καμάρι της την Νότιγχαμ στα ημιτελικά, και παρότι έχει μπροστά της την αυτοκρατορία της Λίβερπουλ, ονειρεύεται ήδη από τώρα τον τελικό.
Από τις 12:00 το μεσημέρι έχουν αρχίσει να καταφθάνουν στο γήπεδο για να πάρουν τις θέσεις τους στις κερκίδες. Οι φίλαθλοι που θέλουν να παρακολουθήσουν τον κρίσιμο αγώνα είναι τόσο πολλοί, που λίγη ώρα πριν από την σέντρα του ματς αρκετές χιλιάδες βρίσκονται ακόμα έξω από αυτό. Το ίδιο και εκατοντάδες αστυνομικοί τόσο πεζοί όσο και έφιπποι, έχουν παραταχθεί για την ομαλή και ασφαλή είσοδό τους μέσα στο Χίλσμπορο.
Οι φίλαθλοι της Λίβερπουλ είναι έξω από την βόρεια θύρα του γηπέδου και κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή τους επιτρέπεται η είσοδος από την αστυνομία στην κερκίδα Leppings Lane, που ήταν ήδη κατάμεστη από τους εκατοντάδες δικούς τους.
Το αποτέλεσμα είναι ότι αρχίζει να δημιουργείται ένα αδιαχώρητο από πολυάριθμους φιλάθλους οι οποίοι αρχίζουν σιγά-σιγά να στριμώχνουν υπερβολικά τους ήδη μέσα. Όσοι όμως είναι στο πίσω μέρος της κερκίδας δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν χωρούν και ασκούν πιέσεις στο πλήθος. Παρόλα αυτά και παρότι γίνονται εκκλήσεις από τον κόσμο ότι ο όγκος των φιλάθλων της Λίβερπουλ είναι πολυάριθμος σε αδιανόητο σημείο, η αστυνομία δείχνει ότι η κατάσταση που αρχίζει και δημιουργείται μέσα στις εξέδρες, της έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Οι ομάδες βγαίνουν στον αγωνιστικό χώρο, κάνοντας το καθιερωμένο ζέσταμά τους και το παιχνίδι ξεκινάει στις 15:00 ακριβώς. Στο 6ο λεπτό της αναμέτρησης ένας αστυνομικός όμως που βλέπει το κακό που έχει αρχίσει να γίνεται σιγά-σιγά στις εξέδρες, τρέχει αμέσως στον διαιτητή και του ζητάει να διακόψει αμέσως και οριστικά τον αγώνα.
Οι ποδοσφαιριστές πετούν την μπάλα εκτός του γηπέδου και αποχωρούν από τον αγωνιστικό χώρο χωρίς να έχουν καταλάβει τι γίνεται καλά-καλά με τον κόσμο. Στην κερκίδα που βρισκόταν πίσω από το τέρμα της Λίβερπουλ, ανθρώπινα κορμιά έχουν συνθλιβεί πάνω στα ψηλά κιγκλιδώματα, που χωρίζουν το γήπεδο με την εξέδρα. Οι πιέσεις του κόσμου, που μπήκε στο γήπεδο την ύστατη στιγμή, οδηγούν τους φιλάθλους που κάθονται μπροστά πάνω στα κάγκελα της κερκίδας τους.
Μάταια φωνάζουν οι υπόλοιποι να κάνουν πίσω, και θα χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να καταλάβουν τι έχει συμβεί οι υπεύθυνοι ασφαλείας του γηπέδου και να σταματήσουν τον αγώνα. Όσοι συνειδητοποιούν το μέγεθος της τραγωδίας αντιδρούν έγκαιρα σκαρφαλώνουν στα κάγκελα και πηδούν μέσα στο γήπεδο και σώζονται. Για τις επόμενες έξι ώρες μέχρι και τις 21:00 επικρατεί η απόλυτη φρίκη. Άνθρωποι παίρνουν τις διαφημιστικές πινακίδες για να μεταφέρουν τους τραυματίες και άψυχα κορμιά νεαρών παιδιών κυρίως κείτονται μέσα στον αγωνιστικό χώρο.
Μια γιορτή του ποδοσφαίρου, γιατί για γιορτή πρόκειται όταν αναφερόμαστε στο αγγλικό ποδόσφαιρο από καταβολής του, μετατρέπεται σε μια ανείπωτη τραγωδία στα ποδοσφαιρικά χρονικά. 94 άτομα χάνουν την ζωή τους ακαριαία, 1 άτομο χάνει την ζωή του λίγες ώρες αργότερα σε νοσοκομείο του Σέφιλντ και 1 άτομο καταλήγει μετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια το 1993 και ενώ βρισκόταν σε κώμα, και αυτό σε νοσοκομείο της πόλης ενώ τραυματίζονται σοβαρά ή ελαφρά 766 άτομα.
Το τραγικό συμβάν σοκάρει ολόκληρο τον ποδοσφαιρικό πλανήτη. Μετά από πολλές δεκαετίες ο τότε προπονητής εκείνης της χρονιάς και ποδοσφαιριστής-σύμβολο της Λίβερπουλ Κένι Νταλγκλίς γράφει στην συγκλονιστική από κάθε άποψη αυτοβιογραφία του:
‘’Δεν θα ξεχάσω ποτέ, μα ποτέ την 15η Απριλίου του 1989. Δεν μπορώ ούτε καν να σκέφτομαι το όνομα Χίλσμπορο και να μην μου έρχονται στο μυαλό αυτές οι τραγικές εικόνες. Λίγα χρόνια αργότερα και αφού είχα φύγει από την Λίβερπουλ, μου έγινε πρόταση για να αναλάβω την Σέφιλντ Γιουνάιτεντ αλλά αρνήθηκα για τα όσα έγιναν τότε στο γήπεδο της’’.
Τις πρώτες ημέρες και εβδομάδες τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης αλλά και η ίδια η αστυνομία προσπαθούν να ενοχοποιήσουν τους ίδιους φιλάθλους της Λίβερπουλ και της Σέφιλντ γράφοντας πως μπήκαν στο γήπεδο χωρίς εισιτήριο και πως ήταν μεθυσμένοι. Η σκανδαλοθηρική εφημερίδα Sun με κατάπτυστα πρωτοσέλιδά της ρίχνει όλο το φταίξιμο στους χούλιγκαν όπως τους αποκαλεί και στα ίδια τα θύματα. Πολλοί αστυνομικοί λένε ψέματα στις καταθέσεις τους τις επόμενες εβδομάδες για να αποποιηθούν από την τεράστια ευθύνη που είχαν την ημέρα του μοιραίου ημιτελικού.
Η πλήρης αποκατάσταση της αλήθειας αποκαλύφτηκε τελικά μόλις το 2012 μετά από 23 ολόκληρα χρόνια ερευνών και χιλιάδων σελίδων δικογραφιών όποτε η Ανεξάρτητη Αρχή της Μεγάλης Βρετανίας στη μνήμη των οικογενειών των 96 τραγικών θυμάτων έφερε στο φως μια σειρά από τραγικές παραλείψεις εκείνη την ημέρα. Η αστυνομία είχε επιτρέψει την είσοδο πολλών φιλάθλων σε μια κερκίδα που ήταν ήδη γεμάτη και δεν κατάλαβε εγκαίρως ότι αυτό που έκανε ήταν αδιανόητο για την ζωή τόσων χιλιάδων πολυάριθμων ανθρώπων.
Μάλιστα επειδή ο αγώνας ξεκινούσε σε λίγα λεπτά και δεν θα προλάβαιναν να μπουν στο γήπεδο, είχαν ανοίξει περισσότερες πύλες, με αποτέλεσμα να εισέλθουν ταυτόχρονα περίπου δυόμιση χιλιάδες άνθρωποι παραπάνω από ότι επέτρεπε η χωρητικότητα της συγκεκριμένης εξέδρας των φίλων της Λίβερπουλ συγκεκριμένα.
Το χειρότερο ήταν πως όταν οι φίλαθλοι σκαρφάλωναν στα κάγκελα για να μην ποδοπατηθούν, οι αστυνομικοί θεωρούσαν πως ήθελαν να μπουν στο γήπεδο για να κάνουν επεισόδια και τους κυνηγούσαν πάλι με κλοτσιές και γκλομπ για να τους ξαναστείλουν στις κερκίδες πίσω. Οι παραλείψεις είχαν συνέχεια, καθώς τα ασθενοφόρα καθυστέρησαν τραγικά να μπουν στον αγωνιστικό χώρο με αποτέλεσμα αρκετοί άνθρωποι που θα μπορούσαν να έχουν σωθεί πέθαναν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από την ασφυξία και τα ποδοπατήματα που τους είχαν προκληθεί στις εξέδρες.
Η πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ εκείνη την εποχή, που είχε ήδη ξεκινήσει την αναμόρφωση του αγγλικού ποδοσφαίρου, μετά την ανείπωτη τραγωδία τόσο του Χέιζελ των Βρυξελλών στον αιματοβαμμένο τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1985, όσο και του Χίλσμπορο, πήρε ακόμα πιο ακραία μέτρα ασφαλείας για την οριστική καταπολέμηση της βίας, ώστε να μην γίνει ποτέ ξανά ανάλογη τραγωδία στα βρετανικά γήπεδα.
Μεταξύ των άλλων απαγόρευσε δια παντός τις θέσεις για όρθιους θεατές, την πώληση του αλκοόλ έξω και μέσα στα γήπεδα, κατάργησε τα κιγκλιδώματα στις εξέδρες , επέβαλε την υποχρεωτική έκδοση ηλεκτρονικών καρτών για τους φιλάθλους, χρησιμοποιήθηκαν κάμερες ασφαλείας στα γήπεδα για τους ταραξίες, φτιάχτηκαν υπερσύγχρονα γήπεδα με όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφαλείας για τους θεατές στις εξέδρες, οι χούλιγκαν που προκαλούν βία συλλαμβάνονται από την αστυνομία με συνοπτικές διαδικασίες δικάζονται και φυλακίζονται με πολυετείς καθείρξεις από την βρετανική Δικαιοσύνη.
Οι 96 αθώες ψυχές της Λίβερπουλ κατά κύριο όγκο αλλά και της Νότιγχαμ Φόρεστ πάντα θα μας υπενθυμίζουν ότι το ποδόσφαιρο σε ολόκληρο τον πλανήτη πρέπει να είναι μια γιορτή δυο ωρών, και τίποτα περισσότερο. Και όχι να μετατρέπεται σε τόπο μαρτυρίου τόσο για τους φιλάθλους όσο και για τις εκατοντάδες οικογένειές τους που αφήνουν πίσω. Η τραγωδία του Χίλσμπορο στις 15 Απριλίου του 1989 είναι η τελευταία που συνέβη στα ποδοσφαιρικά γήπεδα της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά ταυτόχρονα μας υπενθυμίζει ότι ποτέ ξανά στα χρονικά του ποδοσφαίρου δεν πρέπει να έχουμε ένα νέο Καραϊσκάκη, Χέιζελ, Χίλσμπορο.
