Επιτέλους χθες ήταν η μέρα της Ελλάδας, στην 76η Μόστρα του κινηματογράφου με την αναμενόμενη προβολή της ταινίας «Ενήλικες στο δωμάτιο» του Κώστα Γαβρά, με το κοινό της δημοσιογραφικής προβολής της να την υποδέχεται με θερμά χειροκροτήματα.
Επίσης στη συνέχεια ο Έλληνας σκηνοθέτης τιμήθηκε με το βραβείο Jaeger-Le Coultre Glory to the Filmmaker του 2019. Βραβείο που στο παρελθόν έχουν τιμηθεί προσωπικότητες όπως οι Ζανγκ Γιμού, Αμπάς Κιαροστάμι, Μπράιαν Ντε Πάλμα, Ανιές Βαρντά, Αλ Πατσίνο, Έτορε Σκόλα και Στίβεν Φρίαρς.
Το να παρακολουθείς στη, συναρπαστική, πρέπει να πω από την αρχή, ταινία «Ενήλικες στο δωμάτιο» του Κώστα Γαβρά, την όλη πολιτική διαδικασία των ασφυκτικών πιέσεων και εκβιασμών, μαζί με την καταφρονική, συχνά ταπεινωτική, αντιμετώπιση των δανιστών (με επικεφαλής τον Τσόιμπλε), απέναντι τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης και ιδιαίτερα τον Γιάνη Βαρουφάκη, στη διάρκεια των συνεδριάσεων του Eurogroup στην περίοδο του 2015, πριν και μετά το δημοψήφισμα του «Όχι», που κατέληξε στην αποδοχή των όρων του μνημονίου της Τρόικα από την κυβέρνηση Τσίπρα, είναι σίγουρα θλιβερό αλλά αναγκαίο για κάθε Έλληνα που θέλει να μάθει όλα όσα διεμίφθησαν στα κέντρα εξουσίας και που στάθηκαν αιτία να οδηγηθεί ο ελληνικός λαός σε τέσσσερα ακόμα χρόνια λιτότητας.
Δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα συνέβαινε αν προχωρούσαμε με το σχέδιο Β του Γιάνη Βαρουφάκη (που σήμαινε έξοδο από το ευρώ και επιστροφή στη δραχμή) κι αν απλά η απειλή μιας τέτοιας εξόδου θα έκανε του δανειστές να υποχωρήσουν και να προσφέρουν ένα πραγματικά βιώσιμο μνημόνιο και όχι το καταστροφικό που πρότεινε η τρόικα.
Εκείνο που κατάφερε ο Γαβράς με την ταινία του, κάτι που συνήθως καταφέρνει στις καλύτερες, με πολιτική κατεύθυνση, ταινίες του, είναι να δώσει με λεπτομέρεια, αντικειμενικότητα και ζωντάνια, και με ντοκιμαντεριστικές σχεδόν λεπτομέρειες, με ένα στιλ όμως που αντλεί και από το σασπένς των θρίλερ, το όλο παρασκήνιο της ελληνικής τραγωδίας, όπως αυτό διεξήχθη στα κέντρα εξουσίας (Βρυξέλλες, Μόναχο, Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι) αποφεύγοντας να πάρει τη θέση είτε του Βαρουφάκη είτε του Αλέξη Τσίπρα, αλλά αφήνοντας το θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Όπως ανάφερε ο ίδιος ο Γαβράς, «ο κινηματογγράφος μπορεί να παρουσιάσει στο κοινό γεργονότα και καταστάσεις, αλλά όταν φτιάχνω μια ταινία μερικές φορές χρειάζεται ν’ αλλάξω πράγματα ώστε η ταινία να μεταφέρει το μήνυμα που θέλω. Αλλά εξαρτάται από τον θεατή ν’ αποφασίσει πώς να το ερμηνεύσει και τι σημαίνει γι’ αυτόν».
Το ομότιτλο βιβλίο του Βαρουβάκη (στο οποίο στηρίχτηκε το σενάριο της ταινίας) μας οδηγεί μέσα από τους διαδρόμους εκείνων που ασκούν την πραγματική εξουσία στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση για να μας δείξει τον αγώνα του τότε υπουργού Οικονομικών, που με τη συνεχή στήριξη του Τσίπρα, προσπάθησε να πείσει τους δανειστές να αναθεωρήσουν το εξευτελιστικό, κάθε άλλο παρά βιώσιμο, μνημόνιο, και το οποίο τελικά ακολούθησε τα μνημόνια των προηγούμενων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Ήδη από την αναμονή των αποτελεσμάτων των εκλογών του 2015 ακούμε έναν από τους ευρωπαίους εκπροσώπους να σχολιάζει οργισμένα πως «αν κερδίσουν (εννοώντας τον ΣΥΡΙΖΑ) θα τους διώξουμε από το ευρώ».
Αρκετές είναι οι φορές μέσα στην ταινία που βλέπουμε τον Σόιμπλε να φέρεται προσβλητικά προς τον Βαρουφάκη (ένας πολύ καλός Χρήστος Λούλης), να αρνείται να συνομιλήσει, να του δίνει τελεσίγραφα και να θέλει να δώσει στη δημοσιότητα ανακοίνωση των δανειστών χωρίς τις αλλαγές που προτείνει η Ελλάδα, ενώ αρχικά τόσο οι Γάλλοι όσο και οι Βρετανοί συνάδελφοι του Βαρουφάκη τον ενθαρρύνουν στις ιδιαίτερες συναντήσεις μαζί του, και υιοθετούν αντίθετες απόψεις στις επίσημες συναντήσεις με τα υπόλοιπα μέλη του Eurogroup («η Γαλλία δυστυχώς δεν είναι όπως ήταν παλιά», θα του πει ο φίλος του, Γάλλος υπουργός).
Ακόμη και η Λαγκάρντ, που για ένα διάστημα προσπαθεί να βοηθήσει την Ελλάδα («που είναι οι ενήλικες σ’ αυτό το δωμάτιο;» διερωτάται κάποια στιγμή, όταν βλέπει πως κανένας δεν θέλει πραγματικά να ακούσει αυτά που προτείνει για συζήτηση ο Έλληνας υπουργός) τελικά δεν καταφέρνει και πολλά μπροστά στην πεισματική στάση του Τσόιμπλε και της Τρόικας.
Ο Γαβράς ξέρει πως ο καλύτερος τρόπος για να κρατήσεις το ενδιαφέρον του θεατή είναι να δημιουργείς το σασπένς, και, παρόλο που όλοι μας γνωρίζουμε τα τελικά αποτελέσματα των συζητήσεων, με την υπογραφή του μνημονίου και την παραίτηση του Βαρουφάκη, η χρήση του θρίλερ με ένα καλά οργανωμένο σασπένς, καταφέρνει να σε κρατήσει καθηλωμένο στο κάθισμά σου σ’ όλη τη διάρκεια της δίωρης ταινίας. Υπάρχουν στην ταινία και στιγμές με χιούμορ (όπως στις προσπάθειες των ξένων να πείσουν τον Τσίπρα να φορέσει γραβάτα), το μεγαλύτερο όμως μέρος στηρίζεται στις σκηνές που τονίζουν το δράμα της ελληνικής πλευράς.
Με τον Γαβρά, άλλοτε να χρησιμοποιεί με δεξιοτεχνία σκηνές αρχείου (όπως εκείνες της αρχής με τις τεράστιες συγκεντρώσεις έξω από τη Βουλή ή αργότερα εκείνες πριν από το δημοψήφισμα), άλλοτε με σκηνές που παραπέμπουν στο χορό της αρχαίας τραγωδίας (στη σκηνή όπου νέοι και νέες μαζεύονται σιωπηλοί στο εστιατόριο όπου ο Βαρουφάκης, έτοιμος να δώσει την παραίτησή του, τρώει παρέα με φίλους του), άλλοτε σε σκηνές εμπνευσμένες από το λαïκό θέατρο του Καραγκιόζη (ο Τσίπρας πίσω από τη γυάλινη πόρτα να μιμείται ψαρά που μια πιάνει το ψάρι και μια το αφήνει, όπως τον αναγκάζου οι δανειστές) κι άλλοτε εμπνευσμένες από τον Κάφκα, όπως εκείνες του φινάλε, με τον Τσίπρα (πολύ καλός στο ρόλο και ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης) μόνο του, χαμένο σε δαιδαλώδεις, σκοτεινούς, χωρίς καμιά διέξοδο, διαδρόμους, να παγιδεύεται τελικά από τους (ήδη τρομοκρατημένους από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος) Ευρωπαίους δανειστές για να υπογράψει το μνημόνιο.
