Tου Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Στο λιμάνι τού ‘Αντεν, νοτιοδυτικά της Αραβικής Χερσονήσου γράφτηκαν σελίδες επί σελίδων από τον Αρτίρ Ρεμπό ή από τον Πολ Νιζάν. «Σαν πάμε στ’ Άντεν μου `λεγε κι εσύ θα δοκιμάσεις», προτρέπει ο «Νέγρος από το Τζιμπουτί» του Νίκου Καββαδία.
Από την Υεμένη ταξίδεψε προς νοτιοανατολικά, στο σουλτανάτο του Ομάν και στην πρωτεύουσα-λιμάνι του, το Μουσκάτ, το φετινό διεθνές βραβείο Man Booker. Ωστόσο, δεν διέθετε την εξωτικότητα του παρελθόντος, κατά δήλωση της σαραντάχρονης με την μαντήλα Τζόχα Αλχάρντι, αφού όλος ο πλανήτης έχει γίνει μία σφαίρα, όπου ακόμη και τα κατά φαντασία απρόσιτα μέρη, έχουν περάσει από την κυρίαρχη εικόνα της τουριστοκοποίησης.
Η επιλογή του «Celestial Bodies» («Ουράνια σώματα») έγινε μετά την μετάφρασή του στ’ αγγλικά από τα αραβικά- η πρώτη για συγγραφέα του Ομάν- γιαυτό το βραβείο των 50.000 λιρών μοιράζεται εξ ημισείας με την μεταφράστρια ή τον μεταφραστή. Εν προκειμένω, η Ομανή συγγραφέας και η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός Μέριλιν Μπουθ. Η κριτική επιτροπή, θέλοντας να υπερασπιστεί το εξωτικό για τη Δύση μυθιστόρημα, το οποίο βγαίνει μέσα από την μονοκρατορία ενός σουλτάνου με δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις-γυναίκες συμμετέχουν στην Κυβέρνηση και στη Βουλή του Ομάν- το χαρακτήρισε οξυδερκές, λυρικό, βαθύ.
Με όχημα την λογοτεχνία της βραβευμένης Τζόχα Αλχάρντι, το Ομάν μπαίνει στα δυτικά πολιτιστικά σαλόνια, καθώς κατέχει μία στρατηγική θέση στα στενά του Ορμούζ στην είσοδο του Περσικού Κόλπου και σε μικρή απόσταση από το Ιράν. Το σουλτανάτο διατήρησε τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράκ κατά τον Πόλεμο του Κόλπου, ενώ παρείχε παράλληλα υποστήριξη στα Ηνωμένα Έθνη και τις συμμαχικές επιχειρήσεις. Προσπαθεί η ηγεσία να κρατήσει δύο αντίρροπες δυνάμεις ως προς τους ομοεθνείς και ομόθρησκους γείτονες και ως προς τους αλλοεθνείς και αλλόθρησκους δυτικούς, προσπαθώντας να κρατήσει ισορροπίες ανάμεσα στο πολιτικό και θρησκευτικό ισλάμ.
Τρεις γυναίκες πρωταγωνιστούν στα «Ουράνια σώματα», και αφού η πορτογαλική αποικιοκρατία έχει καταλυθεί με την βρετανική διαιτησία. Το βιβλίο δεν το έχουμε διαβάσει, όπως κι άλλα που κυκλοφορούν στα κλειστά για τους Δυτικούς σύνορα των αραβικών ισλαμικών κρατών. Η Τζόχα Αλχάρτι αφηγείται την αργών ρυθμών εξέλιξη της μετααποικιοκρατικής κοινωνίας του Ομάν μέσα από τους έρωτες και τα βάσανα τριών αδελφών, που κατοικούν στο χωριό αλ-Αουάφι. Η Μάγια παντρεύεται έπειτα από μια ερωτική απογοήτευση, η Άσμα παντρεύεται για λόγους καθήκοντος και η Χάουλα απορρίπτει όλες τις προτάσεις περιμένοντας τον αγαπημένο της, ο οποίος μετανάστευσε στον Καναδά.
Η Τζόχα Αλχάρτι έχει εκδώσει επίσης δύο συλλογές διηγημάτων, ένα παιδικό βιβλίο και τρία μυθιστορήματα στα αραβικά. Η Αλχάρτι, η οποία μιλάει άπταιστα αγγλικά, πήρε διδακτορικό στην κλασική αραβική ποίηση στο Εδιμβούργο της Σκωτίας και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Σουλτάν Καμπού του Μουσκάτ.
Να σημειωθεί ότι μόνο ένας άντρας συμμετείχε στην βραχύ καατάλογο των υποψηφίων: ο Κολομβιανός Χουάν Μανουέλ Βάσκες για το μυθιστόρημά του «The Shape Of The Ruins» («Η μορφή των λειψάνων», εκδόσεις ‘Ικαρος). Οι υπόλοιπες ήταν γυναίκες: η Γαλλίδα Ανί Ερνό, «The Years», η Γερμανίδα Μάριον Πόσμαν, «The Pine Islands», η Πολωνή Όλγκα Τοκάρτσου, «Drive Your Plow Over The Bones Of The Dead» και η Χιλιανή Αλία Τραμπούκο Σεράν , «The Remainder And Other Stories».
