Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά

Τα δάκρυα του προέδρου Αβραάμ Λίνκολν πάνω από τον τάφο του ενδεκάχρονου γιού του Γουΐλι συγκίνησαν την κριτική επιτροπή του Man Booker Prize-το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της αγγλόφωνης λογοτεχνίας.

Το πρώτο μυθιστόρημα «Lincoln in the Bardo» του  59χρονου Αμερικανού – από το Τέξας- κατ’ εξοχήν διηγηματογράφου Τζορτζ Σάντερς είναι το φετινό βραβευμένο βιβλίο με το μεγάλο βρετανικό έπαθλο. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε εκδοτικά συντονισμένο με την μεγάλη συζήτηση που προκάλεσε η βράβευση, υπό τον τίκολν», σε μετάφραση του Γιώργου – Ίκαρου Μπαμπασάκη (εκδόσεις Ίκαρος).

Η απονομή, καθόλα βρετανική και στυλιζαρισμένη, -καθότι το Brexit  πολιτισμικά είναι μία αναπόληση της κραταιάς πάλαι ποτέ βρετανικής αυτοκρατορίας-, έγινε την περασμένη Τρίτη, στο Γκίλντχολ του Λονδίνου. Προτού η πρόεδρος της επιτροπής, η βαρόνη Λόλα Γιανγκ, παραδώσει στον Τζορτζ Σάντερς, το από πλέξιγκλας αντικείμενο πάνω στο οποίο ήταν χαραγμένο το λογότυπο του Man Booker Prize 2017– συνοδεύεται από το ποσόν των 50.000 στερλινών – αιτιολόγησε, γιατί ο θρήνος του Λίνκολν πρώτευσε στις επιλογές της επιτροπής:

«Η μορφή και το ύφος αυτού του εντελώς πρωτότυπου μυθιστορήματος αποκαλύπτει μια πνευματώδη και έντονα συγκινητική αφήγηση. Η ιστορία με τις στοιχειωμένες ψυχές στη μεταθανάτια ζωή του νεαρού γιού του Αβραάμ Λίνκολν, δημιουργεί με τρόπο παράδοξο μια ζωντανή ανάμνηση των χαρακτήρων που κατοικούν στον άλλον κόσμο. Το ‘’Lincoln in the Bardo’’, έχει τις ρίζες του στην Ιστορία, παίζει με αυτή και διερευνά το νόημα και την εμπειρία της ενσυναίσθησης».

Ο εντοιχισμένος στον ναό της άλλης Αμερικής Τόμας Πίντσον δεν φειδωλεύτηκε τον έπαινο, προφανώς γιατί αισθάνεται ασφαλής με τον εαυτό του: «Μια εκπληκτικά ρυθμισμένη φωνή – ευφρόσυνη, σκοτεινή, αυθεντική, οικεία – που αφηγείται ακριβώς το είδος των ιστοριών που χρειαζόμαστε να διαβάσουμε σήμερα». Από την πλευρά του, ο Τζόναθαν Φρέιζεν από την «Μέκκα» του άλυτου αμερικανικού συναισθηματικού προβλήματος τελεσεδίκησε: «Ο Τζορτζ Σάντερς κάνει το αδύνατο να μοιάζει αβίαστο. Είμαστε τυχεροί που τον έχουμε».

Ο Τζορτζ Σάντερς, ο οποίος διδάσκει δημιουργική γραφή στο πανεπιστήμιο Σίρακιουζ, με τελετουργικό ένδυμα χαρακτήρισε την βράβευσή του «μεγάλη τιμή» και ευχήθηκε μέσα από αυτή την αναγνώριση, το υπόλοιπο έργο του και η υπόλοιπη ζωή του να ανταποκριθούν στα υψηλά δεδομένα που τον όπλισε το Man Booker.

Άνθρωπος των καιρών μας με υψωμένες τις κεραίες του παραδέχτηκε ότι ζούμε σε μια παράξενη εποχή και είναι διστακτικός, όταν ακούει ότι στην Αμερική πρέπει να προστατεύσουμε τον πολιτισμό. Κεντρικό ζήτημα για αυτόν δεν είναι η όποια προστασία που αναπόφευκτα οδηγεί στην εσωστρέφεια και στην ξενοφοβία, αλλά πως η κοινωνία δεν θα αντιδρά με αποκλεισμό, αρνητισμό και βία, αλλά με αγάπη.

Το μυθιστόρημα «Λίνκολν και Λήθη» με αφορμή ένα πραγματικό περιστατικό, μάς μεταφέρει στην 22α Φεβρουάριο του 1862, ενώ μαίνεται ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος. Ο γιός του, ο Γουΐλι μετά τον θάνατό του από τυφοειδή πυρετό, έχει κηδευτεί και ταφεί σε μια μαρμάρινη κρύπτη στο κοιμητήριο της Τζορτζτάουν.

Άπαντα τελούνται υπό ένα βουδιστικό Μπάρντο (θιβετιανή λέξη που σημαίνει μία ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα στον θάνατο και την αναγέννηση), σε μία ψυχική μεθοριακή κατάσταση, στην οποία ενσυναισθητικά–δεν μίλησε για ενσυναίσθηση η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής;- (ενσυναίσθηση: η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου και η κατανόηση της συμπεριφοράς του) τα φάσματα αυτών που έφυγαν πρόσφατα από τη ζωή συνυπάρχουν με τους ζώντες.

Το  Man Booker απονέμεται από το 1969, και μέχρι το 2013 δικαίωμα συμμετοχής είχαν οι πολίτες της Κοινοπολιτείας, της Ιρλανδίας και της Ζιμπάμπουε. Έκτοτε, ήτοι από το 2014, συμμετέχουν και συγγραφείς του Νέου Κόσμου (Η.Π.Α.). Συνολικά έχουν τιμηθεί τριάντα ένα άνδρες και δεκαέξι γυναίκες. Ανάμεσά τους οι: Σάλμαν Ρούσντι, Καζούο Ισιγκούρο, Μάργκαρετ Άτγουντ, Τζούλιαν Μπαρνς, Χίλαρι Μάντελ, Β.Σ.Νάϊπουλ, Ναντίν Γκόρντιμερ και Άλις Μονρό – θυμίζουμε ότι οι τρεις τελευταίοι έχουν τιμηθεί και με Νομπέλ Λογοτεχνίας.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν ακόμη τα ακόλουθα βιβλία του Τζορτζ Σάντερς: «Δεκάτη Δεκεμβρίου» (συλλογή διηγημάτων) και «Με τα συγχαρητήριά μου. Σκέψεις για την καλοσύνη» (δοκίμια).