ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
«Μια Τετάρτη του Μαΐου»: Ιστορίες απλών ανθρώπων δοσμένες με λιτότητα, συγκίνηση και χιούμορ – και μια ασυνήθιστη, απολαυστική γαλλική κωμωδία
*** ½ Μια Τετάρτη του Μαΐου
Wednesday May 9. Ιράν, 2015. Σκηνοθεσία: Βαλίντ Τζαλιλβάντ. Σενάριο: Βαλίντ Τζαλιλβάντ, Χοσεϊν Μαχκάμ, Αλί Ζαρνεγκάρ. Ηθοποιοί: Νίκι Καρίμι, Αμίρ Αγκαέ, Βαχίντ Τζαλιλβάντ, Σαχάρ Αχμαντπούρ. 102´
Τα τελευταία χρόνια ο ιρανικός κινηματογράφος δεν έπαψε να μας εκπλήσσει με τις ταινίες τόσο αναγνωρισμένων ήδη σκηνοθετών όσο και με εκείνες νεότερων. Ταινίες που θυμίζουν την εντύπωση που είχαν κάνει 80 σχεδόν χρόνια πριν, οι ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού.
Ταινίες, με την ίδια ματιά στραμμένη στα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της κοινωνίας τους, μέσα από καθημερινές ιστορίες των απλών ανθρώπων, ιστορίες δοσμένες πάντα με καθαρά ρεαλιστική αντιμετώπιση, από την οποία όμως δεν λείπει και μια ποιητική συχνά διάθεση και χρησιμοποιώντας άλλοτε επαγγελματίες ηθοποιούς και άλλοτε ερασιτέχνες – ακόμη ένα στοιχείο που συναντάμε και στις ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού.
Από τον Αμπάς Κιαροστάμι μέχρι τον Τζαφάρ Πανάχι και τον Ασγκάρ Φαρχάντι, ο ιρανικός κινηματογράφος μας έδωσε ένα αριθμό συναρπαστικών, επίμαχων ταινιών, με κύριο πάντα στόχο, τον άνθρωπο και τα προβλήματά του, μέσα σε μια εξελισσόμενη κοινωνία, προβλήματα που καλύπτουν τη θέση της γυναίκας, την οικογένεια, τη γραφειοκρατία, καθώς και τη, σε διάφορα επίπεδα, διαφθορά.
Σ’ αυτούς πρέπει να προσθέσουμε και το όνομα του νέου σκηνοθέτη Βαχίντ Τζαλιλβάντ, που το 2015 στο τμήμα «Ορίζοντες» του Φεστιβάλ Βενετίας, πρωτοεμφανίστηκε με τη βραβευμένη από τη FIPRESCI, την Διεθνή Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου, ταινία, «Μια Τετάρτη του Μαΐου» που θα την ακολουθήσει, το 2017, με την εξίσου συναρπαστική «Περίπτωση συνείδησης», ταινία που ήδη προβλήθηκε στις ελληνικές αίθουσες.
Στη «Μια Τετάρτη του Μαΐου», ένας ασυνήθιστος, όχι ιδιαίτερα πλούσιος, άντρας, ο Τζαλάλ (ένας πολύ καλός Αμίρ Αγκαέ) δημοσιεύει πως είναι έτοιμος να προσφέρει 30 εκατομμύρια τόμανς (γύρω στις 20.000 ευρώ) σε κάποιο φτωχό που το έχει απόλυτη ανάγκη. Διαφήμιση που τραβάει εκατοντάδες ανθρώπους (γυναίκες και άντρες) έξω από το γραφείο του φίλου που αναλαμβάνει να τον βοηθήσει, προκαλώντας την επέμβαση της αστυνομίας που είναι έτοιμη να το διαλύσει.
Διαφήμιση που ο Τζαλιλβάντ χρησιμοποιεί για να διηγηθεί τρεις διαφορετικές ιστορίες που κάποια στιγμή διασταυρώνονται για να μας αποκαλύψουν την τελική λύση. Η πρώτη ιστορία είναι εκείνη της Λέιλα (με μια εξαιρετική στο ρόλο Νίκι Καρίμι), μια νεαρή γυναίκα, εργάτρια σε εργοστάσιο συσκευασίας κοτόπουλων, που συναντάμε αρχικά να περιμένει, υπομονετικά, ανάμεσα στο πλήθος και να επιστρέφει αργά το βράδυ για να σταματήσει τον Τζαλάλ, με τον οποίο, σε νεαρή ηλικία αγαπιόντουσαν, ζητώντας του να τη βοηθήσει για την αναγκαία εγχείρηση που χρειάζεται ο ανάπηρος άντρας της (που ερμηνεύει ο ίδιος ο σκηνοθέτης).
Η δεύτερη ιστορία στρέφεται γύρω από την νεαρή ορφανή Στετάρε (άλλη μια εξαιρετική ερμηνεία από την Σαχάρ Αχμαντπούρ), που ζει με τη θεία της και τον βίαιο, ερωτευμένο μαζί της, ξάδελφο. Όταν ο ξάδελφος πληροφορείται πως η Στετάρε έχει κρυφά παντρευτεί τον αγαπημένο της, που η μητέρα του τον είχε απορρίψει, επιτίθεται βίαια σ’ αυτήν και τον αγαπημένο της. Αποτέλεσμα, ο νεαρός, αν και αθώος, σύζυγος της Στετάρε, να καταλήξει στη φυλακή, κι ο μόνος τρόπος να αφεθεί ελεύθερος είναι να πληρώσει στον ξάδελφο (που το κάνει αυτό μόνο και μόνο για εκδίκηση), τα «ματωμένα χρήματα», που ανέρχονται σε 30 εκατομμύρια τόμανς.
Η τρίτη ιστορία εστιάζεται στον ίδιο τον Τζαλάλ, τον παράξενο ευεργέτη που έχει προκαλέσει την όλη αναταραχή στις φτωχές μάζες της Τεχεράνης, και ο οποίος, όπως μαθαίνουμε, οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή έχοντας τύψεις για τον πεντάχρονο γιο που έχασε σε ατύχημα και που, αντίθετα με τη γυναίκα του που προσπαθεί να σώσει το γάμο τους, πιστεύει πως τα 30 εκατομμύρια τόμανς θα απαλύνουν τον πόνο του.
Με επίκεντρο πάντα τον ίδιο τον άνθρωπο, με λεπτότητα, χιούμορ και συγκίνηση, με μια λιτή σκηνοθετική προσέγγιση, με την κάμερα να εστιάζει στα κύρια πρόσωπα (βασικά τις δυο γυναίκες και τον Τζαλάλ), για να καταγράψει τις εξελίξεις στις σχέσεις τους, ενώ, ταυτόχρονα, βρίσκει την ευκαιρία να αναπτύξει και το στοιχείο του θρίλερ, ο σκηνοθέτης καταφέρνει τελικά να διασταυρώσει, με γνώση και σιγουριά, τις τρεις διαφορετικές ιστορίες, αποκαλύπτοντάς μας τις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά και τις κοινωνικές και πολιτισμικές έμφυλες διαφορές, σε μια καταπιεστική, αναχρονιστική κοινωνία.
*** Ένας θρίαμβος
Un triumphe. Γαλλία, 2020. Σκηνοθεσία: Εμανουέλ Κουρκόλ. Σενάριο: Εμανουέλ Κουρκόλ, Τιερί ντε Καρμπονιέρ, Κάλεντ Αμαρά. Ηθοποιοί: Καντ Μεράντ, Νταβίντ Αγιαλά, Λαμίν Σισοκό. 105΄
Σε επίκαιρα θέματα, όπως ο εγκλωβισμός, η απομόνωση, η αναμονή και τα υπαρξιακά άγχη, στρέφεται στην πικρόγλυκη κωμωδία του, «Ενας θρίαμβος» ο Γάλλος σκηνοθέτης Εμανουέλ Κουρκόλ. Θέματα που συναντάμε και στο θεατρικό έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ, που βρίσκεται και στο επίκεντρο της ταινίας.
Η ιστορία ξεκίνησε το 1975 όταν ο Σουηδός σκηνοθέτης Γιαν Γένσον ανέβασε το έργο αυτό του Μπέκετ, με ηθοποιούς με κρατούμενους μιας φυλακής υψίστης ασφαλείας. Παράσταση που είχε μεγάλη επιτυχία και που επαναλήφθηκε σε διάφορες πόλεις της Σουηδίας για να καταλήξει στο Βασιλικό Θέατρο του Γκέτεμποργκ, παράσταση που οι κρατούμενοι χρησιμοποίησαν για να αποδράσουν. Γεγονός που ενθουσίασε τον Μπέκετ, ο οποίος θεώρησε πως οι κρατούμενοι κατάφεραν να διεισδύσουν τέλεια στο πνεύμα του έργου του.
Το γεγονός αυτό ενθουσίασε και τον Γάλλο σκηνοθέτη Εμανουέλ Κουρκόλ που αποφάσισε να το κινηματογραφήσει, μεταφέροντας την ιστορία στη Γαλλία, με πρωταγωνιστή, στο ρόλο του άνεργου ηθοποιού που έχει αναλάβει το θεατρικό εργαστήρι μιας φυλακής, τον γνωστό μας από το «Είναι τρελοί αυτοί οι βόρειοι», Καντ Μεράντ, και με πραγματικούς κρατούμενους στους υπόλοιπους ρόλους.
Με μια πλοκή που εκμεταλλεύεται έξυπνα και με διάφορα ωραία συχνά, άλλοτε κωμικά κι άλλοτε δραματικά, ευρήματα αλλά και τις διάφορες αντιδράσεις του σε ένα χώρο που στόχο έχει την εξαφάνιση της προσωπικότητάς τους (ξεκινούν αρχικά σαν παιχνίδι και ευκαιρία ενός διαλείμματος από την καταπιεστική ζωή στη φυλακή για να καταλήξουν σε ένα είδος κολεκτίβας που εργάζεται με ειλικρίνεια και πάθος για την παράσταση), και με εκπληκτικά περισσότερο από ικανοποιητικές ερμηνείες, ο Κουρκόλ έφτιαξε μια ταινία γεμάτη χιούμορ και ανθρωπιά, ταινία που δίκαια κέρδισε και το βραβείο καλύτερης κωμωδίας στα περσινά Ευρωπαϊκά Βραβεία.
