Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
*** ½ Οι μητέρες μας
Nuestras madres. Γουατεμάλα/Βέλγιο/Γαλλία, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Σεζάρ Ντίας. Ηθοποιοί: Αουρέλια Κάαλ, Έμα Ντιπ, Χούλιο Σεράνο Ετσεβερία. 78΄
Βραβευμένη με τη Χρυσή Κάμερα των Κανών (από το τμήμα «Εβδομάδα της Κριτικής»), η ταινία αυτή του Σεζάρ Ντίας από τη Γουατεμάλα, μας δίνει μια συγκλονιστική εικόνα των τραυμάτων που άφησε στη χώρα ο εμφύλιος πόλεμος (1960-1996) ανάμεσα στους αντάρτες και το υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ δικτατορικό καθεστώς, και που οδήγησε στη γερνοκτονία των Μάγιαν – ο πόλεμος άφησε περισσότερους από 200.000 νεκρούς από τους οποίους το 83% ήταν της φυλής Μάγιαν.
Η ταινία ξεκινάει το 2018 όταν η κυβέρνηση της Γουατεμάλας αρχίζει τις δίκες ενάντια στους εγκληματίες πολέμου στρατιωτικούς, υπεύθυνους για τις χιλιάδες εξοντώσεις. Πρωταγωνιστής είναι ο νεαρός Ερνέστο, που εργάζεται ως ιατροδικαστής ταυτοποιώντας τους ανθρώπους που είχαν εξαφανιστεί στη διάρκεια του πολέμου. Ώσπου, τυχαία, μέσα από την έρευνα για τον άντρα μιας γυναίκας Μάγιαν, ο Ερνέστο ανακαλύπτει πως ο πατέρας του είναι ανάμεσα στους εξαφανισμένους αντάρτες κι αρχίζει μια προσωπική έρευνα για να μάθει περισσότερα για τον πατέρα του.
Στην πρώτη του αυτή ταινία μυθοπλασίας, ο Ντίαζ, με εμπειρία στο ντοκιμαντέρ (είχε καταγράψει επεισόδια από τον εμφύλιο πόλεμο) εστιάζει, την κάμερά του στις θλιβερές εξομολογήσεις ιδιαίτερα των γυναικών που υπήρξαν θύματα εκμετάλλευσης, βιασμού, γενοκτονίας και ωμότητας και που τώρα, μάρτυρες μιας φριχτής, βάρβαρης περιόδου, προσπαθούν να διαφυλάξουν στη συλλλογική μνήμη, ένα απάνθρωπο παρελθόν που ορισμένοι προτιμούν να ξεχάσουν. Μια δυνατή, ειλικρινής, συγκλονιστική μαρτυρία για μια περίοδο που δεν πρέπει να ξεχνάμε.
*** Εξαφανισμένος
Madre. Ισπανία/Γαλλία. 2019. Σκηνοθεσία: Ροντρίγκο Σορογκογιέν. Σενάριο: Ιζαμπέλ Πένια, Ροντρίγκο Σορογκογιέν. Ηθοποιοί: Μάρτα Νιέτο, Ζιλ Ποριέ, Άλεκ Μπρεντεμιούλ. 128΄
Δέκα χρόνια μετά την εξαφάνιση του 6χρονου γιου της, η μητέρα του, που τώρα ζει και εργάζεται σ’ ένα παραλιακό εστιατόριο, μια μέρα συναντά έναν έφηβο που της θυμίζει το γιο της. Αυτή είναι στη βάση η ιστορίας της ταινίας «Εξαφανισμένος» του Ισπανού Ροντρίγκεζ Σορογκογιέν, που ξεκίνησε από τη βραβευμένη με Όσκαρ μικρού μήκους ταινία του, γύρω από μια μοναχική μητέρα που μιλά για τελευταία φορά με τον 6χρονο γιο της ο οποίος εξαφανίζεται σε μια απροσδιόριστη παραλία.
Πρόκειται για ένα καλοφτιαγμένο (αν και κάπως μεγαλύτερο σε διάρκεια απ’ ότι χρειαζόταν) θρίλερ που σταδιακά μετατρέπεται σε ένα ψυχόδραμα γύρω από μια απελπισμένη γυναίκα, η οποία, προσπαθεί στο πρόσωπο ενός νεαρού, που συναντά στο εστιατόριο μιας γαλλικής απόμακρης παραλίας της, και ο οποίος της θυμίζει το γιο της, να ξαναφτιάξει την ψυχικά τραυματισμένη ζωή της.
Ο Σορογκογιέν βάζει αναπάντητα ερωτήματα στο θεατή σχετικά με τον αν πράγματι ο νεαρός έφηβος είναι ο γιος της ή αν η μητέρα προσπαθεί απλά με την παρουσία του να προσφέρει κάποιο είδος παρηγοριάς στη βασανισμένη ψυχή της. Η σκηνοθεσία του είναι προσεγμένη, με τους δυο βασικούς ηθοποιούς του, τη Μάρτα Νιέτο (η μητέρα) και τον Ζιλ Ποριέ (ο έφηβος), να δημιουργούν την απατούμενη χημεία, με την κάμερα και τους φωτισμούς να δημιουργεί μια, συχνά, κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, αν και, κάποιες φορές, στρέφεται σ’ ένα όχι ιδιαίτερα απαραίτητο μελόδραμα.
*** Έμα
Emma. Βρετανία, 2020. Σκηνοθεσία: Ότομ ντε Γουάιλντ. Σενάριο: Έλινορ Κάτον, από μυθ. Τζέιν Όστεν. Ηθοποιοί: Άνια Τέιλορ-Τζόι, Τζόνι Φλιν, Μπιλ Νάι. 125΄
Ρομαντική κωμωδία βασισμένη στο μυθιστόρημα της Τζέιν Όστεν, τοποθετημένη σε μια Αγγλία του 19ου αιώνα, όπου κυριαρχούν τα εντυπωσιακά κοστούμια (της Αλεξάνδρας Μπερνς), τα ωραία, πλούσια ντεκόρ σε τεράστιες εξοψικές επαύλεις και αστικά σαλόνια, και μια, βασικά αγροτική, κοινωνία αυστηρών πάντα κοινωνικών τάξεων, ένα είδος κουκλόσπιτου, μέσα στο οποίο κινείται μια χαριτωμένη, οργανώνοντας διάφορα σχέδια και έτοιμη για κουτσομπολιό, Έμα της Άνια Τέιλορ-Τζόι, ώσπου κάποτε θα συναντήσει σε (πού αλλού;) μια χοροεσπερίδα, τον άντρα που θα κάνει την καριδά της να σκιρτίσει.
Ο Ότομ ντε Γουάιλντ στήνει όμορφες, στιλιζαρισμένες, σκηνές, επιμένοντας στην κωμική πλευρά της ιστορίας (καμιά προσπάθεια να κάνει κάτι πιο σύγχρονο όπως η Γκρέτα Γκέργουικ στις «Μικρές κυρίες», αποσπώντας μιαν εξαιρειτκή ερμηνεία από την Τέιλορ-Τζόι, που είναι και το καλύτερο στοιχείο της διασκεδαστικής αυτής κωμωδίας του.
** ½ Οι σφυριχτές
La Gomera/The Whistlers. Ρουμανία, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Κορνέλιου Πορουμπόιου. Ηθοποιοί: Βλαντ Ιβάνοφ, Κατρίνελ Μάρλον, Ρόντικα Λαζάρ. 97΄
Το όνομα του Κορνέλιου Πορουμπόιου είχε συνδεθεί με το ρουμάνικο «νέο κύμα» σκηνοθετών που έδωσαν ρεαλιστικές ταινίες καταγγέλλοντας, συχνά με χιούμορ το καθεστώς Τσαουσέσκου (καταδεικνύοντας, ταυτόχρονα, τον παραλογισμό του), αλλά και το νεοφιλελεύθερο μετα-κομουνιστικό καθεστώς που το αντικατέστησε. Τη φορά αυτή, ο Κρίστι, ο Ρουμάνος αστυνομικός ήρωας της εμβληματικής ταινίας του, «Αστυνομία, ταυτότητα» (2009) φτάνει στις ισπανικές Καναρίους Νήσους, όπου, έχοντας μάθει το el silbo, τη γλώσσα των σφυριγμάτων που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι του νησιού καθώς και η τοπική αστυνομία, προσπαθεί να συμμετάσχει στη δραπέτευση από τη φυλακή ενός γκάνγκστερ που θα βοηθήσει να ανακαλύψουν την κρυμμένη, 30 εκατομμυρίων ευρώ, λεία.
Ο Πορουμπόιου ακολουθεί τις συναταγές του νεο-νουάρ, χρησιμοποιώντας διάφορους κλασικούς τύπους (ο κυνικός αρχι-γκάνγκστερ, ο διεφθαρμένος αστυνομικός, η μοιραία γυναίκα, που ονομάζεται Γκίλντα…, κλπ.κλπ.), που τα ονόματά τους χρησιμοποιεί στα διάφορα κεφάλαια, πάντα με μια δόση χιούμορ και με κινηματογραφικές αναφορές, καθώς και με συνεχή φλας-μπακ στο παρελθόν, που δυστυχώς περισσότερο κουράζουν παρά ενθουσιάζουν. Αποτέλεσμα μια ταινία από την οποία λείπει η αμεσότητα, η ειλικρίνεια και η σε βάθος ματιά που συναντούσαμε στις ρουμάνικες ταινίες του.
ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ
*** ½ – Το αστέρι του Βορρά
The North Star. ΗΠΑ, 1943. Σκηνοθεσία: Λούις Μάιλστοουν. Σενάριο: Λίλιαν Χέλμαν. Ηθοποιοί: Αν Μπάξτερ, Ντάνα Άντριους, Γουόλτερ Χιούστον, Γουόλτερ Μπρέναν, Φάρλεϊ Γκρέιντζερ, Εριχ φον Στρόχαϊμ, Αν Χάρτινγκ. 108΄
Από τις ηρωικές, προπαγανδιστικές, από τις οποίες δεν λείπει και η συγκίνηση, ταινίες γυρισμένες στη διάρκεια του Β΄ παγκόσμιου πολέμου, σε μια περίοδο που η Αμερική ήταν σύμμαχος με τη Σοβιετική Ένωση, στον αγώνα τους ενάντια στο χιτλερικό φασισμό.
Με σενάριο της διάσημης θεατρικού συγγραφέα και σεναριογράφου («Η φουρά του Ρήνου», «Η ώρα των παιδιών», «Οι μικρές αλεπούδες») Λίλιαν Χέλμαν, κυνηγημένης αργότερα από τον Μακάρθι για τις κομουνιστικέςε ιδέες της, συντρόφου για ένα διάστημα του συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Ντάσιελ Χάμετ, η ταινία καταγράφει, με έντονα ρεαλιστικά χρώματα, τον αγώνα ενός ουκρανικού χωριού ενάντια στα χιτλερικά στρατεύματα και τις ναζιστικές θηριωδίες – με τους άντρες να καταφεύγουν στα βουνά και ν’ αρχίζουν ένα αντάρτικο πόλεμο και τις γυναίκες και τα παιδιά να παραμένουν στο χωριό, να καίνε τα σπαρτά τους πριν εσιβάλουν στο χωριό οι χιτλερικές ορδές.
Υπάρχει μια αφέλεια στην παρουσίαση, ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος (με τη χαρούμενη ζωή των χωρικών και τη συνοδεία της μουσικής του Άαρον Κόπλαντ), που όμως δεν ενοχλεί, με το δεύτερο μέρος, με το βομβαρδισμό και την εισβολή να αποκτά το ρυθμό και το σασπένς που ήξερε τόσο καλά να στήνει ο Μάιλστοουν («Ουδέν νεότερο από το δυτικό μέτωπο»). Με εξαιρετικές ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς, ιδιαίτερα από τον Γουόλτερ Χιούστον στο ρόλο του γιατρού του χωριού και τον Έριχ φον Στρόχαϊμ στο ρόλο του ναζί γιατρού.
