Του Συμεών Σολταρίδη
«Η Κρήτη αν και είναι ένας προικισμένος τόπος, έχει μείνει πολύ πίσω σε σχέση με τις υποδομές, κάτι για το οποίο ευθύνεται το σύνολο των πολιτών».
Πίστευα ότι ο τουρισμός έχει τα καλά και τα κακά του. Αναφέρομαι σε περιοχές στην Ελλάδα, όπου ο μεγάλος τουρισμός φέρνει την ανάπτυξη, την οικονομική ευρωστία, την δημιουργικότητα, αλλά ταυτόχρονα και την αδιαφορία για τον τόπο, την μη επίλυση των μεγάλων προβλημάτων, την μη αναζήτηση και άλλων διεξόδων για τον τόπο, αφού τα έσοδα από τον τουρισμό υπερκαλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων.
Σε πρόσφατο ταξίδι μου στην Κρήτη, στην ναυαρχίδα από τουριστικής πλευράς της χώρας μας, ανακάλυψα ότι υφίστανται μεγάλα θέματα και προβλήματα που για δεκαετίες δεν απασχολούσαν τους πολίτες. Και αν ακόμα τους απασχολούσαν, οι διαμάχες που υπήρχαν μεταξύ κυρίως των δύο μεγάλων πόλεων του νησιού, τα έσοδα από τον τουρισμό, οι τουριστικές επενδύσεις και σε ότι σχετίζονταν με αυτόν, οδηγούσαν σε μια υποαπασχόληση σε άλλους τομείς, δεν υπήρχε βιομηχανική ή βιοτεχνική πρόοδος, ενώ από κοινού δεν υπήρχαν διεκδικήσεις σε καίρια ζητήματα και έργα υποδομής που απασχολούσαν τον τόπο.
Ο παλιός Δήμαρχος Χανίων, Τάσος Βάμβουκας, την έλλειψη έργων υποδομής την απέδωσε στην μέχρι πρόσφατα υπαρκτή διαμάχη μεταξύ κατοίκων και πολιτικών, Ηρακλείου και Χανίων, που είχε σαν αποτέλεσμα την μη διεκδίκηση σοβαρών θεμάτων από κοινού. Ενώ δεν παρέλειψε να συμπληρώσει «Η Κρήτη αν και είναι ένας προικισμένος τόπος, έχει μείνει πολύ πίσω σε σχέση με τις υποδομές , κάτι για το οποίο ευθύνεται το σύνολο των πολιτών».
ΟΔΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ
Ένα σοβαρό ζήτημα που καθημερινά είναι πρωτοσέλιδο , είναι η έλλειψη ενός βασικού οδικού άξονα, από την Ανατολική μέχρι την Δυτική Κρήτη, με κάθετους που θα διασφαλίζει όχι μόνο την επικοινωνία περιφερειακά, αλλά και θα διευκολύνει τις μεταφορές των προϊόντων, αφήνοντας και τον δρόμο που υπάρχει παράλληλα για όλους αυτούς που θέλουν να έχουν πρόσβαση στην θάλασσα ή στις παραθαλάσσιες περιοχές.
Αντ΄αυτού σήμερα η Κρήτη έχει έναν οδικό άξονα ανεπαρκή, επικίνδυνο, χωρίς διαχωριστική μπάρα, χωρίς μεγάλη αστυνόμευση, χωρίς ηλεκτροφωτισμό σε εκατοντάδες χιλιόμετρα, στον οποίο κυκλοφορούν τουριστικά λεωφορεία, λεωφορεία του ΚΤΕΛ, αγροτικά, ιδιωτικά, φορτηγά και το σημαντικότερο χιλιάδες αυτοκίνητα που ενοικιάζονται από τουρίστες οι οποίοι δεν γνωρίζουν τους δρόμους και λόγω φόβου τους οδηγούν κάτω του επιτρεπτού ορίου και παρακωλύουν την κυκλοφορία. Και τότε αρχίζουν οι παράνομες προσπεράσεις, αναπτύσσονται ταχύτητες, ενώ οδηγούν την νύκτα πολλοί υπό την επήρεια αλκοόλ, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης , τα συνεχώς αυξανόμενα τροχαία δυστυχήματα. Σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης στις 17/8/2019 σημειώνονταν ότι «οι νεκροί έφθασαν τους 47» και ότι «ο φονικότερος μήνας ήταν ο Ιούλιος».
Δεινό λοιπόν το πρόβλημα και συνεχίζεται να υφίσταται, ο δρόμος που έχει χαραχτεί επί Χούντας, το 1970. Όλοι το συζητάνε και όλοι το αποφεύγουν το ζήτημα. Άλλοι υποστηρίζουν την χάραξη νέου περιφερειακού άξονα και άλλοι ομιλούν και πάλι για «μπαλώματα». Όλα λοιπόν ανάγονται στην πολιτική και στην ψηφοθηρία και όχι στην επιστήμη και στην ανθρώπινη ζωή.
Και έφθασε καιρός, που ανακοινώθηκε η μάλλον διόρθωση του υπάρχοντος και όχι εκ νέου δημιουργία οδικού άξονα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρξουν διόδια, άλλοι να μην υπάρξουν, άλλοι να υπάρξουν μόνο για τους τουρίστες και τέλος άλλοι δηλώνουν ότι πρέπει να μελετηθεί εκ νέου, καθώς, όπως υποστηρίζουν απλοί πολίτες, «η παρούσα Κυβέρνηση δεν αποδέχεται την προεκλογική απόφαση της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης σχετικά με τον δρόμο».
Αξιοσημείωτη είναι η άποψη της Προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) , τμήμα Ηρακλείου, Ειρήνης Βρέντζου, η οποία σημειώνει ότι «δεν ζητήθηκε η γνώμη του ΤΕΕ και ότι δεν πρέπει να μπαίνει στον σχεδιασμό η πολιτική και όχι η επιστήμη», ενώ ο Πρόεδρος του ΤΕΕ, τμήμα Χανίων, Σπύρος Σοφιανός, τόνισε ότι «το έργο του οδικού άξονα δεν έγινε γιατί δεν διεκδικήθηκε από κοινού, από όλους τους Κρητικούς».
Ο δημοσιογράφος Μιχάλης Ατσαλάκης, αναφερόμενος στον οδικό άξονα, αφού τον χαρακτήρισε, εθνικό έργο, αλλά και «πολιτική σύγκρουση για τεχνικά θέματα και συμφέροντα», σημείωσε ότι «όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν αδιαφόρησαν και δεν έδειξαν ενδιαφέρον σαν ενιαίο έργο».
Αναφερόμενος στον οδικό άξονα, ο δημοσιογράφος Μάριος Διονέλλης, τόνισε ότι «ενώ πέρασαν πολλά εκατομμύρια, από πολλές κυβερνήσεις, αυτά διοχετεύτηκαν στην ιδιωτική πρωτοβουλία και ιδιωτικά δάνεια και όχι στα δημόσια έργα». Συνεχίζοντας είπε ότι «χρειάζεται νέα χάραξη , με νέα δεδομένα που θα αφήνουν ανέπαφο τον σημερινό δρόμο».
Τέλος ο Δήμαρχος Ρεθύμνου, Γιώργης Μαρινάκης αναφερόμενος στον οδικό άξονα , είπε « κουράσθηκε ο κόσμος να ακούει τα ίδια και τα ίδια . Είναι αδικία και αθλιότητα για τον τόπο. Χρειάζονται αποφάσεις διακομματικές. Να πούνε τα πράγματα ως έχουν. Ή να χαράξουν νέο δρόμο ή να επουλώσουν την υπάρχουσα κατάσταση».
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα του νησιού είναι η ενέργεια. Είναι γνωστό ότι η Κρήτη τα τελευταία χρόνια, λόγω της ραγδαίας ανάπτυξής της , αλλά κυρίως του τουρισμού της, παρουσιάζει σημαντική αύξηση της ενεργειακής ζήτησης. Λειτουργούν δε στο νησί τρία ενεργειακά κέντρα στην «Ξηροκαμάρα», τα «Λινοπεράματα» και τον «Αθερινόλακο».
Παρά το ότι μπήκαν σε λειτουργία το κέντρο «Αθερινόλακου» και ενισχύθηκαν τα συστήματα από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, σημειώνουν πολλοί ότι «ο κίνδυνος ενός μπλακ άουτ είναι ορατός».
Ο Κώστας Μοχιανάκης , αναφερόμενος στο θέμα , είπε « το δίκτυο της Κρήτης δεν είναι συνδεδεμένο με την ΔΕΗ της ηπειρωτικής Ελλάδας. Είναι αυτόνομο το δίκτυο και λειτουργεί με πετρέλαιο , το οποίο μειώνεται και δεν μπορεί να παράγει τόσο , όσο που θα ήθελε να εξάγει. Κινδυνεύει λοιπόν να βρεθεί σε ενεργειακό μπλακάουτ, αφού η Κρήτη πρέπει να συνδεθεί με άλλο δίκτυο».
Η διπλή διασύνδεση της Κρήτης αποτελεί το μεγαλύτερο έργο στην Ελλάδα και θα λύσει οριστικά το ενεργειακό πρόβλημα της Κρήτης, δηλαδή στη Μικρή Διασύνδεση που το έργο βρίσκεται σε φάση κατασκευής και αφορά τη διασύνδεση Κρήτης Πελοποννήσου με το σταθμό της Μεγαλόπολης με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της το 2020 και με τη Μεγάλη διασύνδεση που το έργο θα ξεκινήσει αρχές του 2020 και θα έχει ολοκληρωθεί το μεσοδιάστημα τέλη 2022 με αρχές 2023.
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου ,Βασίλης Λαμπρινός , αναφερόμενος στο θέμα , είπε « η μικρή σύνδεση υλοποιείται. Η μεγάλη σύνδεση, χάθηκε με επιπτώσεις που θα υπάρξουν». Και συνέχισε «η μη αποδοχή από μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης των Ευρωπαϊκών θέσεων και Ισραήλ που ταυτίζονται με τα Αμερικανικά συμφέροντα, για την μεγάλη σύνδεση είναι αρνητική». Ενώ πηγές αναφέρουν ότι «η Ε.Ε δεν επιθυμεί την Κίνα να γίνει μέσω της Ελλάδας ρυθμιστής των συμφερόντων της στα Βαλκάνια».
Το σημαντικότερο όμως είναι το έργο του μεγάλου δικτύου που θα συνδέσει την Κρήτη με την Αττική. Το έργο αυτό μάλλον δεν θα συνδυαστεί με την σύνδεση Ισραήλ, Κύπρου, Κρήτης και Ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά με την υλοποίηση του μέσω της ΑΔΜΗΕ, Κρήτης- Ηπειρωτικής Ελλάδας. Αναλύοντας δε τα θετικά αποτελέσματα αυτής της σύνδεσης υποστηρίζουν πολλοί ότι «τότε θα γίνει η «ενεργειακή έκρηξη» και θα αρχίσει να εξάγει ή και να επενδύουν σε φωτοβολταϊκά, αιολικούς σταθμούς, ηλιοθερμικούς σταθμούς κ.λ.π».
Η πραγματοποίηση, συμπληρώνουν, του μεγάλου δικτύου θα «εξυπηρετεί την μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από Ρωσία». Ενώ ο βουλευτής ΚΙΝΑΛ, Βασίλης Κεγκέρογλου είπε ότι «αν και η μικρή σύνδεση προχωρεί λόγω επιχειρηματικών συμφερόντων , η μεγάλη χάθηκε».
Το ζήτημα που θέτει η Πρόεδρος ΤΕΕ , Ηρακλείου, Ειρήνη Βρέντζου, είναι «πόση ενέργεια θέλουμε στην Κρήτη; Την θέλουμε για να την εξάγουμε; Ποιο είναι το μέτρο; Από πού θα πάρουμε την ενέργεια»; Και συμπληρώνει « Κανένας δεν ενημερώνει. Παρατηρείται απίστευτη σύγκρουση χρήσεων και συμφερόντων». Ενώ ο Πρόεδρος ΤΕΕ Χανίων, Σπύρος Σοφιανός, για το ζήτημα τονίζει ότι « η Κρήτη θα διεκδικήσει τον ενεργειακό κόμβο και τότε θα υπάρξουν επενδυτικά, αναπτυξιακά και γεωπολιτικά οφέλη», ενώ υπάρχουν πολλοί που συμπληρώνουν ότι «στα πλαίσια της νέας Ελληνικής οικονομίας, πρέπει η Κρήτη να αναδείξει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, κυρίως στον ενεργειακό τομέα».
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ- ΑΝΕΡΓΙΑ
Επενδύσεις γίνονται στον τουριστικό τομέα, ενώ πρόσφατα η Αγγλική TUI στην Ιεράπετρα ξεκίνησε μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα. Επενδύσεις κάνουν και οι Ρώσοι όπως στον Άγιο Νικόλαο με ένα μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα, Ευρωπαίοι , Έλληνες και Αμερικανοί.
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου, Βασίλης Λαμπρινός , αναφερόμενος στο κομμάτι των επενδύσεων είπε «υπάρχουν πολλές στο κομμάτι του τουρισμού. Υπάρχουν βέβαια και άλλες, μικρές ή μεγάλες». Ο κ. Βάμβουκας είπε, ότι υπάρχουν μικρές μεταποιητικές μονάδες και πολλοί συνεταιρισμοί. Ενώ ο Όθωνας Χαραλαμπάκης, μέχρι σήμερα σύμβουλος του πρώην Δημάρχου Χανίων συμπλήρωσε ότι «υπάρχουν μικρομεσαίες τυποποιητικές επιχειρήσεις στο Λασίθι, Ιεράπετρα και Σητεία».
Ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Κώστας Αλιφιεράκης σημείωσε ότι « υπάρχουν ξένες χώρες που ξεκίνησαν το επενδυτικό τους ενδιαφέρον. Ενδιαφέρονται για τα ενεργειακά και για την οικονομικοπολιτική κατάσταση». Αλλά και στο εργασιακό κομμάτι έχει ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ηρακλείου αισιοδοξία και αναφέρθηκε στην μείωση της ανεργίας που μπορεί να υπάρξει όταν αρχίσουν τα έργα στον οδικό άξονα, στο αεροδρόμιο και στην ενέργεια.
Απαισιόδοξος όμως εμφανίστηκε ο πρόεδρος του Εμπορικού συλλόγου Ρεθύμνου, Γιώργος Πολιουδάκης για την αγορά του Ρεθύμνου και δήλωσε ότι η οικονομική κρίση μείωσε το εισόδημα των πολιτών, ενώ η φορολογία φαντάζει σαν αφαίμαξη των ανθρώπων. Και συμπλήρωσε « δεν υπάρχουν υποδομές. Δεν υπάρχει ανάπτυξη». Και το αιτιολόγησε με τον πεσμένο τζίρο, την έλλειψη οδικής αρτηρίας και σύγχρονου αεροδρομίου στα Χανιά».
«Εννέα στους δέκα Κρητικούς φοβούνται ότι αύριο θα ξυπνήσουν και θα έχουν μείνει άνεργοι» , όπως προκύπτει από έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης που διενεργήθηκε υπό την εποπτεία του διδάκτορα στην ανάλυση δεδομένων, Γιώργου.I.Ματαλλιωτάκη, και του καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη, διευθυντή του Εργαστηρίου Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο 1 ως 5 Ιουνίου σε 903 νοικοκυριά της Κρήτης.
Αν και η ανεργία αγγίζει μόνο το 10% λόγω του τουρισμού, εν τούτοις δεν υπάρχει άλλος προσοδοφόρος οικονομικός τομέας, αφού «η δύναμη και ταυτόχρονα αδυναμία του νησιού είναι μαζί» συμπληρώνουν οι συγγραφείς της έρευνας.
Σχετικά με την ανεργία στην παραπάνω μελέτη λέγεται ότι «στο σύνολο τους σχεδόν οι πολίτες (94,6%) υποστήριξαν πως είναι ανήσυχοι για το εργασιακό τους μέλλον, έπειτα από την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας». Πάντως, πολίτες που συνομιλήσαμε τόνισαν ότι «οι Κρητικοί δεν αγανακτούν, αφού έχουν έσοδα από τον τουρισμό και δεν ενδιαφέρονται να συσχετίσουν την έλλειψη δρόμων, για την μεταφορά προϊόντων, την έλλειψη του επαρκούς πρωτογενούς τομέα, την έλλειψη σήμερα ενέργειας και ενός σύγχρονου αεροδρομίου, τα οποία θα μειώσουν την πραγματική ανεργία».
Ένα πραγματικό μεγάλο κεφάλαιο που αγγίζει την Κρήτη, αλλά δεν το κατανοεί ο πολίτης αφού έχει έσοδα από τον μεγάλο τουρισμό. Δεν υπάρχουν βιομηχανίες, παρά μόνο μικρές τυποποιητικές μονάδες, υπάρχουν τύποις βιομηχανικά και βιοτεχνικά πάρκα, ενώ μειώνεται η κτηνοτροφία, τα γαλακτοκομικά προϊόντα , ενώ αναζητούνται νέες καλλιέργειες και παραγωγές, όπως αβοκάντο.
ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΚΑΣΤΕΛΙΟΥ
Επιτακτική ανάγκη η δημιουργία νέου αεροδρομίου στην Κρήτη, μια και εκατομμύρια επισκέπτες φθάνουν στο νησί. Και χρειάζεται νέο, αφού το υπάρχων δεν εξυπηρετεί και βασίζεται σε παλιές εγκαταστάσεις.
Η επιλογή όμως της περιοχής για την δημιουργία του νέου αεροδρομίου φαίνεται ότι διασπά την κοινή γνώμη η οποία σύσσωμη είναι μεν υπέρ της κατασκευής νέου για τουριστικούς λόγους, αντιδρά δε για την περιοχή που επιλέγει, μια και αυτή απέχει από το Ηράκλειο 40 χιλιόμετρα.
Αναφερόμενος στο θέμα της κατασκευής του αεροδρομίου Καστελλίου, ο δημοσιογράφος Μάριος Διονέλλης τόνισε ότι «αυτό το έργο συνδέεται με τον οδικό άξονα και ότι η κατασκευή του ξεκινά από τις αρχές του 2000. Στην αρχή, είπε, γίνονταν λόγος για το ευρισκόμενο στρατιωτικό παλιό αεροδρόμιο του Ηρακλείου που ελευθερώνεται, όπου θα έκαμναν λοξό αεροδιάδρομο εντός της θάλασσας. Και ενώ όλοι συζητούσαν αυτό το έργο, άλλαξε η τοποθεσία κατασκευής και έγινε το Καστέλλι, που απέχει 40 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, το οποίο θα επιβαρύνει τους επιβάτες στην μεταφορά τους, αλλά και θα αυξήσει τον ναύλο των αεροπορικών εισιτηρίων».
Συνεχίζοντας, είπε, ότι «ενώ μέχρι σήμερα όλοι οι διαγωνισμοί επί χρόνια, έβγαιναν άγονοι, πριν ένα μικρό χρονικό διάστημα, επί ΣΥΡΙΖΑ, έγινε διαγωνισμός στον οποίο συμμετείχε μια μόνο κοινοπραξία, η Ελληνική ΤΕΡΝΑ με 90% και η Ινδική GMR, με την επωνυμία ΑΡΙΑΔΝΗ και πήρε το έργο. Χωρίς όμως να υπάρχουν σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες, οπότε και τροποποιήθηκαν οι υπάρχουσες παλιές» . Και κατέληξε « το ζήτημα όμως είναι ότι η σημερινή επιλεγείσα θέση είναι κοντά στην παλιά Αμερικανική βάση, που συνδέεται με την Σούδα».
Άφησε όμως κατά την ανάλυση του υπονοούμενα ότι το έργο του νέου αεροδρομίου γίνεται σε περιοχή «φιλέτο», αφού καλύπτει μια περιοχή με οικονομικά προτερήματα και το ΤΑΙΠΕΔ έχει πρόγραμμα να την διαμορφώσει και να την αξιοποιήσει τουριστικά με ξενοδοχεία, καζίνο κ.λ.π. Κατέληξε δε λέγοντας «η περιοχή της παλιάς Αμερικανικής βάσης είναι 300 στρέμματα. Αν βάλεις και την διπλανή περιοχή που θα εκριζωθούν 200.000 δέντρα ελιάς , καθώς και την περιοχή του σημερινού αεροδρομίου που θα σταματήσει να λειτουργεί, όλα μας οδηγούν στην σκέψη ότι τα συμφέροντα είναι μεγάλα».
Σε αντίθεση ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Βαρδάκης, για το θέμα του αεροδρομίου είπε «ξεκίνησε το έργο, με παράλληλους δρόμους, με περιβαλλοντικές μελέτες κρατώντας το κράτος το 51%, με μικρότερα έργα υποδομών σε μικρότερους οδικούς άξονες».
Καταπέλτης, όμως η Πρόεδρος του ΤΕΕ Ηρακλείου, Ειρήνη Βρέντζου, η οποία είπε: «Υπάρχει μεγάλο θέμα. Θα μπορούσε να γίνει το υπάρχον στρατιωτικό αεροδρόμιο. Ξεκίνησε η διαδικασία κατασκευής του νέου αεροδρομίου, ενώ υπάρχει σύγκρουση χρήσεων. Σκεφθείτε ότι καταστρέφονται 200.000 ελιές για να γίνει το έργο. Δηλαδή η κατασκευή του αεροδρομίου και η προσέλκυση τουρισμού κτυπά τον πρωτογενή τομέα. Απλά η τουριστική ανάπτυξη αντιμάχεται την παράδοση. Την Κρητική γευσιγνωσία».
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Τέσσερα προβλήματα που κυριαρχούν, αλληλοκαλύπτονται και αλληλοσυγκρούονται. Επικαλύπτονται όμως από τον μεγάλο τουρισμό του νησιού. Όλες οι επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις όλα αυτά τα χρόνια κατευθύνθηκαν στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στην ανάπτυξη τουριστικών μονάδων. Το κράτος αδράνησε και δεν έκανε υποδομές, ούτε και μπήκε μπροστάρης σε έργα που σήμερα αναζητούν επιτακτικά λύσεις.
Και φυσικά καλύφθηκε πίσω από τοπικιστικές έριδες και «αψιμαχίες». Δεν πίεσε κατασκευαστικές εταιρίες για τον οδικό άξονα της Κρήτης που πιθανώς να κοστίσει 4 δις αλλά θα σώζει ζωές και προτίμησε να κατασκευάσει περιφερειακούς δρόμους , που έπρεπε να γίνουν, με πολλές εκατοντάδες δις.
Θεώρησε καλό να κατευθύνει ιδιωτικές επενδύσεις μόνο στον τουρισμό, αφήνοντας σε μηδενική βάση τις επενδύσεις σε άλλες επιχειρήσεις και άφησε το νησί χωρίς βιομηχανία και βιοτεχνία. Ακόμη και τα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα έχουν μειωθεί και δεν επαρκούν. Όσο για κρατικές επενδύσεις γίνονται μόνο αυτές της Τ.Α και όταν οι τοπικοί άρχοντες βλέπουν μακρόπνοα.
Η ενέργεια βρίσκεται σε κατάσταση «νηπιακή» γιατί το κράτος αδυνατούσε να παρέμβει, ενώ και σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση προβληματισμού, μετατρέποντας το πρόβλημα σε «εθνικό».
Όσο για το νέο αεροδρόμιο Καστελίου, ξεκίνησε με τροποιημένες περιβαλλοντικές μελέτες και παραβλέποντας τις αρχικές σκέψεις για επέκταση και εξυγχρονισμό του υπάρχοντος αεροδρομίου του Ηρακλείου. Για το οποίο νέο αεροδρόμιο λέγεται ότι ναι μεν υπάρχει ανάγκη, αλλά με αρκετά υπονοούμενα ότι η περιοχή ανήκει στα «Κρητικά φιλέτα».
Καλός λοιπόν ο τουρισμός, επιφέρει μεγάλα έσοδα, οδηγεί όμως το κράτος στην μερική αδιαφορία. Αυτό συνέβη στην Κρήτη, μια περιοχή όμορφη, ανθρώπινη, φιλόξενη και περιβαλλοντικά αναπτυγμένη.
