Το γενικό θέμα που θα απασχολήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη σημερινή έκτακτη σύνοδο είναι η οικονομική αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην έξαρση της νόσου COVID-19.
Πρόκειται, μεταξύ αλλων για μέτρα ρευστότητας προς στήριξη επιχειρήσεων τομέων της οικονομίας που πλήττονται ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις της νόσου, όπως π.χ. ο τουρισμός και οι μεταφορές, και στήριξη περιφερειών.
Για να διοχετευθούν τα κονδύλια, που έχουν ήδη προταθεί από την Επιτροπή, χρειάζεται να εγκριθεί η σχετική νομοθεσία και αυτό ξεκινάει αύριο με την έγκριση της νομομοθεσίας αυτής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που δηλώνει αποφασισμένο να κινηθεί με ταχύτατους ρυθμούς.
Τα πράγματα με την οικονομία της ΕΕ δεν πάνε καλά, αφού η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ το 2020 ενδέχεται να σημειώσει πτώση αρκετά κάτω από το μηδέν ή ακόμη και να είναι αρκετά αρνητική, ως αποτέλεσμα της COVID-19., Η συντονισμένη οικονομική αντίδραση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών έχει καθοριστική σημασία για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων.
Ποια είναι αυτά τα κονδύλια, και τα μέτρα που προβλέπει η συντονισμένη οικονομική αντίδραση της ΕΕ στον κορονοϊό.
Μεταξύ άλλων, και εκτός των ρυθμίσεων για τις κρατικές ενισχύσεις που θα αναπτύξουμε χωριστά, προβλέπονται τα εξής:
Η Πρωτοβουλία Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορονοϊού
Με την «Πρωτοβουλία Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κοροναϊού», όπως προτείνεται η Επιτροπή προτείνει να διατεθούν άμεσα 37 δισ. EUR, μια νεά το πλαίσιο της πολιτικής συνοχής για την αντιμετώπιση της έξαρσης της COVID-19 και αυτό να εφαρμοστεί πλήρως το 2020 μέσω έκτακτων και ταχειών διαδικασιών.
Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει να αγνοήσει εφέτος την υποχρέωσή της να ζητήσει επιστροφή των προχρηματοδοτήσεων που δεν έχουν δαπανηθεί για τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία που κατέχουν επί του παρόντος τα κράτη μέλη. Τα ποσά αυτά ανέρχονται σε περίπου 8 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα κράτη μέλη για τη συμπλήρωση των 29 δισ. EUR διαρθρωτικής χρηματοδότησης σε ολόκληρη την ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα αυξηθεί ουσιαστικά το ποσό των επενδύσεων το 2020.
Επιπλέον, έως 28 δισ. EUR από τους μέχρι σήμερα μη διατεθέντες πόρους των διαρθρωτικών ταμείων από τα υφιστάμενα εθνικά κονδύλια, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών συνεισφορών, θα είναι πλήρως επιλέξιμα για την καταπολέμηση της κρίσης, παρέχοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στα κράτη μέλη τις απαιτούμενες πηγές χρηματοδότησης.
Συγκρότηση ειδικής ομάδας
Η Επιτροπή θα συγκροτήσει σε ανώτατο επίπεδο ειδική ομάδα για να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη ώστε να διασφαλιστεί η ανάληψη δράσης σε αυτή τη βάση εντός εβδομάδων.
Αναδρομική ισχύ στην επιλεξιμότητα των δαπανών
Βασικό στοιχείο της πρότασης είναι ότι όλες οι πιθανές δαπάνες για την καταπολέμηση της έξαρσης της COVID-19 καθίστανται επιλέξιμες από την 1η Φεβρουαρίου 2020 για χρηματοδότηση στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων, ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να εκτελούν τις δαπάνες το συντομότερο δυνατόν για την καταπολέμηση της έξαρσης. Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει επίσης να καταστεί δυνατή η μεταφορά σημαντικών ποσών στο πλαίσιο προγραμμάτων με απλουστευμένο τρόπο.
Πού θα κατευθυνθεί η στήριξη της ΕΕ
Τα μέτρα αυτά θα επιτρέψουν σε όλα τα κράτη μέλη να επαναπροσδιορίσουν τις προτεραιότητές τους και να κατευθύνουν τη στήριξη κατά τις προσεχείς εβδομάδες εκεί όπου είναι περισσότερο αναγκαία, ιδίως:
·για να στηρίξουν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, π.χ. μέσω της χρηματοδότησης του υγειονομικού εξοπλισμού και των φαρμάκων, των εγκαταστάσεων ελέγχου και θεραπευτικής αγωγής, της πρόληψης της ασθένειας, της ηλεκτρονικής υγείας, της παροχής προστατευτικού εξοπλισμού, των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, προκειμένου να προσαρμοστεί το εργασιακό περιβάλλον στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και να διασφαλιστεί η πρόσβαση των ευάλωτων ομάδων στην υγειονομική περίθαλψη·
·για να παράσχουν ρευστότητα σε επιχειρήσεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν βραχυπρόθεσμους χρηματοπιστωτικούς κλυδωνισμούς που συνδέονται με την κρίση του κοροναϊού, καλύπτοντας π.χ. κεφάλαια κίνησης σε ΜΜΕ για την αντιμετώπιση των ζημιών που οφείλονται στην κρίση, με ιδιαίτερη προσοχή στους τομείς που πλήττονται περισσότερο·
·για να στηρίξουν προσωρινά εθνικά προγράμματα μερικής ανεργίας που συμβάλλουν στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης, σε συνδυασμό με μέτρα αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανειδίκευσης.
Ταχεία εφαρμογή των μέτρων
Η Επιτροπή ξεκαθαρίζει, πως η μεγιστοποίηση του αντίκτυπου της Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κοροναϊού εξαρτάται από τη διασφάλιση της ταχείας εφαρμογής των μέτρων αυτών από τα κράτη μέλη, καθώς και από την ταχεία αντίδραση των συννομοθετών. Λόγω των πρωτοφανών περιστάσεων, η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνουν ταχέως τη σχετική πρότασή της.
Παράλληλα, η Επιτροπή θα επικοινωνήσει αμέσως με τα πλέον θιγόμενα κράτη μέλη ώστε να αρχίσουν να προετοιμάζουν την υλοποίηση της Πρωτοβουλίας.
Ορισμός εθνικών συντονιστών
Τα κράτη μέλη καλούνται να ορίσουν έναν ανώτερο εκπρόσωπο κυβερνητικού επιπέδου και έναν ανώτατο δημόσιο υπάλληλο ως συντονιστές για τον σκοπό αυτό.
Στο Ταμείο Αλληλεγγύης η κρίση στον τομέα της δημόσιας υγείας
Επιπλέον, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας αυτής, η Επιτροπή προτείνει την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ, ώστε να συμπεριληφθεί η κρίση στον τομέα της δημόσιας υγείας. Το 2020 είναι διαθέσιμα έως και 800 εκατ. EUR.
Το ΕΤΠΠ για τους άνεργους
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση θα μπορούσε επίσης να κινητοποιηθεί για τη στήριξη των απολυμένων εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων. Το 2020 είναι διαθέσιμα έως και 179 εκατ. EUR.
Χρηματοδότηση κεφαλαίου κίνησης
Κατά τις προσεχείς εβδομάδες θα διατεθεί ποσό 1 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ως εγγύηση για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) με σκοπό τη στήριξη της χρηματοδότησης κεφαλαίου κίνησης περίπου 8 δισ. EUR και την παροχή βοήθειας σε τουλάχιστον 100 000 ευρωπαϊκές ΜΜΕ και μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης.
Η στήριξη θα διοχετεύεται διά των υφιστάμενων μέσων των προγραμμάτων του ΕΤαΕ που στηρίζουν τις επενδύσεις. Οι δανειοδοτήσεις θα επικεντρωθούν, εντός των ορίων της ισχύουσας νομοθεσίας, σε δάνεια κεφαλαίου κίνησης με ληκτότητα 12 μηνών ή μεγαλύτερη.
Ειδικότερα, οι δανειακές εγγυήσεις στο πλαίσιο του COSME – το πρόγραμμα της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων – θα αυξηθούν, μαζί με τις εγγυήσεις για ΜΜΕ InnovFin στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020», ώστε οι τράπεζες να χορηγούν πρόσβαση σε ενδιάμεση χρηματοδότηση σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, ΜΜΕ και μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης.
Ενισχύσεις και από το ΕΤΣΕ
Τα μέσα αυτά θα ενισχυθούν με 750 εκατ. EUR μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) κατά τις προσεχείς εβδομάδες. Υπενθυμίζεται, πως το ΕΤΣΕ είναι ο πυρήνας του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη, που γεννήθηκε επί Πρεδρίας Γιούνκερ στην Επιτροπή, και πήρε το ονομά του(Σχέδιο Γιούνκερ)Επιπλέον, ως περαιτέρω ειδικό μέτρο, το ΕΤΣΕ θα παράσχει στο ΕΤαΕ πρόσθετα 250 εκατ. EUR για την ταχεία στήριξη των ΜΜΕ σε μια συντονισμένη προσπάθεια με τις εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες και ιδρύματα της ΕΕ.
Ακόμη, θα προβλεφθεί η διακοπή πληρωμών – που επιτρέπει τις καθυστερημένες αποπληρωμές δανείων – για τις θιγόμενες επιχειρήσεις στο πλαίσιο των ίδιων μέσων, περιορίζοντας την πίεση στα οικονομικά τους.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αξιοποιήσουν πλήρως τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά μέσα στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων για την αντιμετώπιση των χρηματοδοτικών αναγκών και να μεγιστοποιήσουν τη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων με νέα χρηματοδοτικά μέσα, κατά περίπτωση. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνδράμει τα κράτη μέλη ως προς αυτό.
Η Επιτροπή, ενόσω εξακολουθεί να συνεργάζεται στενά με τον όμιλο της ΕΤΕπ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, θα ζητήσει να ληφθούν άμεσα μέτρα από τα ιδρύματα αυτά, για να δοθεί προτεραιότητα σε τομείς, προϊόντα και μέσα που θα παρέχουν την πιο αποτελεσματική και επιδραστική στήριξη στις θιγόμενες επιχειρήσεις, και θα επιδιώξει τον στενό συντονισμό τους με άλλους εταίρους για την αντιμετώπιση των εξελίξεων.
Διατήρηση της ροής ρευστότητας της οικονομίας – ο τραπεζικός τομέας
Ο τραπεζικός τομέας,τονίζει η Επιτροπή, πρέπει να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της έξαρσης της COVID-19, διατηρώντας τη ροή πιστώσεων στην οικονομία. Εάν η ροή των τραπεζικών πιστώσεων περιοριστεί σε σημαντικό βαθμό, η οικονομική δραστηριότητα θα επιβραδυνθεί απότομα, καθώς οι εταιρείες θα δυσκολεύονται να πληρώσουν τους προμηθευτές και τους υπαλλήλους τους.
Οι δείκτες κεφαλαίων των τραπεζών έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, οι τράπεζες είναι λιγότερο χρεωμένες και η εξάρτησή τους από την ενίοτε ευμετάβλητη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση έχει μειωθεί.
Οι τράπεζες πρέπει να διαθέτουν επαρκή ρευστότητα για να χορηγούν δάνεια στους πελάτες τους. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ που ανακοινώθηκαν στις 12 Μαρτίου 2020.
Οι τράπεζες πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν αυτήν την πρόσθετη ρευστότητα για να χορηγούν νέες πιστώσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ανάλογα με την περίπτωση.
Η Επιτροπή λαμβάνει υπό σημείωση τις δηλώσεις του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού και της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) σχετικά με δράσεις για τον μετριασμό των επιπτώσεων της COVID-19 στον τραπεζικό τομέα της ΕΕ, που εκδόθηκαν στις 12 Μαρτίου, και καλεί τις αρμόδιες αρχές να υιοθετήσουν μια συντονισμένη προσέγγιση και να διευκρινίσουν περαιτέρω τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ευελιξία που παρέχει το πλαίσιο της ΕΕ.
Το πλαίσιο της ΕΕ επιτρέπει στις εθνικές κυβερνήσεις να χορηγούν, κατά περίπτωση, υπό μορφή κρατικών εγγυήσεων, στήριξη στις τράπεζες, εάν οι ίδιες αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση σε ρευστότητα. Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν επί του παρόντος περιορισμούς ρευστότητας, μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να προκύψει για ορισμένες τράπεζες εάν η κρίση επιδεινωθεί σημαντικά.
Υπό τέτοιες συνθήκες, οι τράπεζες αυτές δεν θα είναι σε θέση να διατηρήσουν την ικανότητά τους να εξασφαλίζουν δανειακή ροή στην οικονομία.
Οι ενισχύσεις που χορηγούν τα κράτη μέλη σε τράπεζες δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 2 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ-ΣΛΕΕ για την αντιστάθμιση της άμεσης ζημίας που υπέστησαν ως αποτέλεσμα της έξαρσης της COVID-19, δεν έχουν ως στόχο τη διατήρηση ή την αποκατάσταση της βιωσιμότητας, της ρευστότητας ή της φερεγγυότητας ενός ιδρύματος ή μιας οντότητας. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έκτακτη δημόσια χρηματοδοτική στήριξη.
Μερική απασχόληση: Επέκταση του μέτρου σε ολόκληρη την ΕΕ
Απαιτούνται συγκεκριμένα μέτρα για την άμβλυνση του αντικτύπου στην απασχόληση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί περισσότερο, όταν διακόπτεται η παραγωγή ή μειώνονται οι πωλήσεις. Πρέπει να προστατεύσουμε τους εργαζομένους από την ανεργία και την απώλεια εισοδήματος, όπου είναι δυνατόν, καθώς δεν πρέπει να γίνουν θύματα της έξαρσης της ασθένειας.
Τα συστήματα μερικής ανεργίας έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά σε ορισμένα κράτη μέλη, επιτρέποντας την προσωρινή μείωση των ωρών εργασίας με παράλληλη στήριξη του εισοδήματος των εργαζομένων. Επί του παρόντος, 17 κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει κάποια μορφή τέτοιου συστήματος. Η Επιτροπή αναφέρει, πως θα ήταν χρήσιμο να επεκταθούν τα συστήματα αυτά σε ολόκληρη την ΕΕ. Επιπλέον, οι προσωρινές παρατάσεις του επιδόματος ασθενείας ή οι αλλαγές στις παροχές ανεργίας μπορούν να στηρίξουν το εισόδημα των νοικοκυριών. Η προώθηση της τηλεργασίας θα μπορούσε επίσης να αμβλύνει τις επιπτώσεις της έξαρσης της ασθένειας.
Η ΕΕ είναι πρόθυμη να στηρίξει τα κράτη μέλη, όπου είναι δυνατόν, για τον μετριασμό των επιπτώσεων στους εργαζομένους. Ήδη βοηθά τα κράτη μέλη για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ανεργίας, για παράδειγμα μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, καθώς και μέσω της νέας Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κοροναϊού.
Ευρωπαϊκό Σύστημα Αντασφάλισης Ανεργίας
Η Επιτροπή θα επιταχύνει την προετοιμασία της νομοθετικής της πρότασης για ένα Ευρωπαϊκό Σύστημα Αντασφάλισης Ανεργίας. Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί στη στήριξη των ατόμων που εργάζονται και στην προστασία των ατόμων που χάνουν την εργασία τους σε περίπτωση μεγάλων κλυδωνισμών, καθώς και στη μείωση της πίεσης στα δημόσια οικονομικά των κρατών, ενισχύοντας έτσι την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης και αυξάνοντας τη συνοχή της.
Το σύστημα θα έχει στόχο ειδικότερα τη στήριξη των εθνικών πολιτικών που αποσκοπούν στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και των δεξιοτήτων, για παράδειγμα μέσω συστημάτων μερικής ανεργίας, ή και τη διευκόλυνση της μετάβασης των ανέργων από τη μία θέση εργασίας στην άλλη
