Της Ματίνας Ρασσιά
Στην πόλη των Αθηνών αν είσαι πεζός σε κεντρικό δρόμο και θέλεις να μάθεις σε ποιόν ανήκει το πεζοδρόμιο, πρέπει να ξέρεις ότι τα πεζοδρόμια ανήκουν στους δήμους. Αν όμως αποφασίσεις να κατέβεις το πεζοδρόμιο και να περάσεις το δρόμο, τότε, πρέπει να ξέρεις ότι τα οδοστρώματα μπορεί να ανήκουν στην Περιφέρεια. Σκέψου λοιπόν με ποιούς έχεις να κάνεις κάθε φορά που παρκάρεις με τη μία ρόδα στο οδόστρωμα και την άλλη στο πεζοδρόμιο.
Οδεύοντας σε μερικές κεντρικές αρτηρίες, διασχίζεις διαφόρους δήμους που καμιά φορά δεν γνωρίζεις καν ποιοί είναι. Αν για παράδειγμα, αποφασίσεις να κατηφορίσεις την Ιερά Οδό πέρα από τον Ελαιώνα, περνάς από ένα σωρό δήμους. Μόνο το πρώτο τμήμα του ιστορικού αυτού δρόμου ανήκει στο δήμο Αθηναίων.
Στον κεντρικό τομέα της σημερινής πόλης συνυπάρχουν 8 δήμοι. Περνάς από τον έναν δήμο στον άλλο με την αίσθηση ότι η ευθύνη για την διαχείριση της πόλης ανήκει εξ ολοκλήρου στο Δήμο Αθηναίων, ο οποίος θεωρούμε πως οφείλει να διαμορφώνει καλύτερες συνθήκες ζωής για το σύνολο των κατοίκων του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας (35 δήμοι χωρίς μητροπολιτική διοίκηση!), δηλαδή και για τα 3,1 εκατομμύρια πολιτών που μπορεί να ζουν σε έναν άλλο δήμο αλλά κινούνται και στο κέντρο ή δια μέσω αυτού.
Υπάρχουν δρόμοι της Αθήνας που ελέω κρίσης έχουν νεκρώσει, όπως η άλλοτε αριστοκρατική οδός Σταδίου και άλλοι δρόμοι που σφύζουν από ζωή. Ομως οι περισσότεροι πολίτες, με την κατήφια των δύσκολων ημερών που περνάμε, έχουν την τάση να προβάλλουν το σκοτάδι της οδού Σταδίου και όχι το φως της οδού Ερμού και τη λάμψη περιοχών που αναδύονται, όπως στο Μεταξουργείο. Για όλους μας, είδηση πλέον αποτελεί κάθε τι το αρνητικό και όχι τα έργα και οι δράσεις που τρέχουν στην πόλη. Υπάρχουν όμως έργα σ΄αυτή την πόλη;
«Κι όμως υπάρχουν» μας λέει η Αρχιτέκτων Μαρία Καλτσά, επικεφαλής του πειραματικού αστικού εργαστηρίου Athens Urban Lab το οποίο ανέπτυξε το πρόγραμμα “Αθήνα Συνεργατική Πόλη” που συνέταξε μάλιστα και αντίστοιχο τεύχος το οποίο έπεσε στα χέρια μας. Πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια του Athens Urban Lab, το οποίο τελεί υπο την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και υπάγεται στο «ΣυνΑθηνά». Το «ΣυνΑθηνά», δημιουργήθηκε το 2013, απο το Δήμο Αθηναίων και έκτοτε οι πρωτοβουλίες της Αμαλίας Ζέπου (Αντιδημάρχου της κοινωνίας των πολιτών και καινοτομίας), έχουν προσελκύσει την προσοχή κοινοτήτων της Αθήνας, όπως της Κυψέλης.
Πιο συγκεκρημένα, το Athens Urban Lab, εισηγείται λύσεις που αναφέρονται στις σημερινές προκλήσεις, στα προβλήματα και τις ανάγκες της πόλης συνδέοντας μεταξύ τους διαφορετικά πεδία. Περνώντας απο τη θεωρία στην πράξη, διαπραγματεύεται νέες και ευέλικτες προτάσεις, θεωρώντας ότι η κρίση απαιτεί το σοβαρό αναστοχασμό της πόλης και είναι καταλύτης για την υιοθέτηση νέων αστικών πολιτικών.
Με αυτή την αντίληψη το Urban Lab ανέλαβε να συνεισφέρει στον προσδιορισμό των κατάλληλων χρήσεων για την επαναλειτουργία τεσσάρων εμβληματικών κτιρίων την κατασκευή των οποίων μόλις ολοκλήρωσε ο Δήμος της Αθήνας. Είναι η πρώτη πειραματική προσπάθεια τα αποτελέσματα της οποίας συνοψίζονται σε ένα συνεκτικό τεύχος. Η έκδοση του τεύχους χρηματοδοτήθηκε από τον οργανισμό Bloomberg Philanphropies και η παραγωγή του υποστηρίχθηκε από τις αρμόδιες διευθύνσεις και δομές του δήμου. Κύριοι συντελεστές του αστικού εργαστηρίου είναι η Αμαλία Ζέπου (Αντιδήμαρχος της κοινωνίας των πολιτών και καινοτομίας), η Μαρία Καλτσά (επικεφαλής του προγράμματος), ο Χάρης Μπίσκος, η Μάρθα Γιαννακοπούλου, και η Μαριάννα Αναστασοπούλου.
Τα τέσσερα εμβληματικά κτίρια είναι:
– Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης,
– Ενα διώροφο νεοκλασικό στα Πατήσια, η πρώην οικία Θεοτοκοπούλου (Θεοτοκοπούλου 34),
-Το νέο συγκρότημα Σεραφείου Κολυμβητηρίου στην οδό Πειραιώς και
-Το περίφημο κτίριο του 1928 επί της οδού Αμερικής 8 όπου λειτούργησε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) ως τα τέλη του ’80.
Τα τέσσερα αυτά έργα εκπροσωπούν τεσσάρων ειδών αστικούς χαρακτήρες και ανήκουν σε τέσσερις διαφορετικές δημοτικές κοινότητες αλλά αναπτύχθηκαν κάτω από ενιαία φιλοσοφία και στρατηγική, έτσι ώστε να λειτουργούν συμπληρωματικά και να ενεργοποιούν την πόλη ως κόμβοι ενός αστικού δικτύου.
“Τα τέσσερα κτίρια μας έδωσαν την ευκαιρία να επιδιώξουμε καταλυτικές παρεμβάσεις, που υπερβαίνουν το ατομικό μέγεθος καθενός φέρνοντας την αύρα μιας νέας αστικότητας, ενός σύγχρονου αθηναϊκού ιδεώδους. Η αναβίωση των κτιρίων αυτών φιλοδοξεί να συμβολίσει μια νέα αντίληψη συνύπαρξης σε μια πόλη που καινοτομεί και δημιουργεί”, σημειώνει ο δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης.
“Οι χρήσεις που θα στεγάσουν τα κτίρια αυτά υπαγορεύονται από τα ειδικά χαρακτηριστικά τους, τη θέση τους μέσα στις περιοχές της πόλης, την ιστορία τους καθώς και από τις γενικότερες ανάγκες της πρωτεύουσας και τα αιτήματα των πολιτών και κατοίκων της … Στόχος ήταν τα κτίρια να αναδειχθούν σε «κόμβους» δραστηριοτήτων όπου θα δρουν συλλογικά οι κάτοικοι, αφήνοντας το θετικό τους αποτύπωμα στην περιοχή, ενώ συγχρόνως θα συμβάλλουν στη βιώσιμη λειτουργία τους” σύμφωνα με το Athens Urban Lab.
Με την ολοκλήρωση των έργων, τα κτήρια θα αποδοθούν για χρήση στο κοινό και ήδη έχει ξεκινήσει η επανάχρηση της Αγοράς της Κυψέλης.
– Η Αγορά της Κυψέλης, ακολουθώντας τα αποτελέσμα διαβούλευσης με τους κατοίκους της, θα αποτελεί πλέον έναν συλλογικό χώρο δημιουργικών δραστηριοτήτων πολιτισμού και εμπορίου με ανοιχτή πρόσβαση προς στην τοπική κοινότητα και τους Αθηναίους. Στο εξής θα περιμένουμε να δούμε να αναπτύσσονται μέσα από ένα αυτόνομο μοντέλο διαχείρισης, πολυδιάστατες συμπράξεις και κοινωφελείς δραστηριότητες για την ενθάρυνση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, και τη δημιουργία τοπικών δεσμών και συνεργιών.
– Η οικία Θεοτοκοπούλου θα γίνει Κέντρο Πολιτισμού και μόρφωσης με σκοπό την ανάδειξη της σημερινής ταυτότητας της περιοχής και της πολιτιστικής σημασίας των Πατησίων.
– Το Σεράφειο Κολυμβητήριο αναβιώνεται ως πρότυπη σύνθετη υποδομή αθλητισμού και αναψυχής, καινοτόμου επιχειρηματικότητας, φιλοξενίας δημιουργικών δραστηριοτήτων των κατοίκων και μιας πρότυπης παιδικής χαράς.
– Στο κτίριο ιδιοκτησίας του ΕΒΕΑ (Αμερικής 8) θα λειτουργήσει ένας πολυχώρος φιλοξενίας καινοτόμων δράσεων και συνεργιών για την προβολή της Αθήνας («This is Athens»). Θα προβάλλει επίσης την εξωστρεφή οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα της πόλης και με τη συνδρομή της τεχνογνωσίας του ΕΒΕΑ, αναμένεται να προβληθούν νέες ιδέες που γεννήθηκαν σε θερμοκοιτίδες για την καινοτόμο επιχειρηματικότα.
Τα παραπάνω αποδεικνύουν πως σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης, υπάρχουν δημιουργικές δυνάμεις και πρωτοβουλίες συνεργατικών δράσεων. Το τεύχος “Αθήνα Συνεργατική Πόλη” αποκαλύπτει ότι υπάρχουν δυνάμεις στην κοινωνία που δίνουν ο ένας το χέρι στον άλλο για να πάψουμε να είμαστε αμέτοχοι στις πόλεις μας και να γίνουμε όχι απλώς συμμέτοχοι, αλλά εν δυνάμει μέτοχοι! Πώς θα γίνει αυτό; “Με την κοινωνική καινοτομία, και την εφευρετικότητα στη διαχείρηση του αστικού πλούτου και των κοινών μας πόρων με συμμετοχή των ίδιων των κοινοτήτων” όπως μας λέει η Μ. Καλτσά.
Έτσι λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε, πως είναι πολύ ενδιαφέρουσες οι πρωτοβουλίες του Δήμου της Αθήνας, για το σύγχρονο και καινοτόμο χαρακτήρα τους, αλλά πέραν της αισιοδοξίας, γεννούν και προσδοκίες για την κοινωνία μας.
