Η μόδα είναι τέχνη κι έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Γι αυτό ορθώς εγκαινίασε χτες με μια εμπνευσμένη ομιλία η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη την έκθεση “Ελληνική Μόδα – 100 χρόνια έμπνευσης και δημιουργίας” στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» με 140 ενδύματα του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ίδρύματος της Ιωάννας Παπαντωνίου. «Είματα ανήρ», έλεγε μια αρχαιοελληνική παροιμία. δηλαδή o άνθρωπος είναι τα ρούχα του» είπε η κ. Μενδώνη, φορώντας και η ίδια ένα εξαιρετικό σύνολο.
«Τα αρχαιολογικά ευρήματα τεκμαίρουν ότι ο άνθρωπος πρώτα ένιωσε την ανάγκη να στολιστεί και μετά να ντυθεί. Όμως οι κλιματολογικές συνθήκες και το αίσθημα της αιδούς, από μια τουλάχιστον χρονική στιγμή και μετά, αποτέλεσαν τις κύριες αιτίες εμφάνισης του ενδύματος, το οποίο επηρεάζεται από τις επαφές των λαών, τις θρησκείες, την ανάπτυξη της τεχνολογίας».
Με την έκθεση αυτή γιορτάζονται τα 100 χρόνια της ελληνικής μόδας, και ο επισκέπτης δεν απολαμβάνει απλώς όμορφες δημιουργίες, αλλά παρακολουθεί την ιστορία αυτού του τόπου «μέσα από τα υφάσματα, τα πατρόν, την αισθητική, τη λεπτότητα και την ακρίβεια της χειροποίητης δουλειάς», όπως τόνισε η υπουργός.
«Δεν δίνομε, ίσως, συχνά την προσοχή που αξίζει στην ενδυματολογική παρατήρηση» ανέφερε. «Στην πραγματικότητα όμως, η καταγραφή, η ανάλυση και η μελέτη των ενδυμάτων και η συσχέτισή τους με τις ιστορικές περιόδους, είναι πηγή συμπερασμάτων για τον τρόπο που ζούμε, τις συνήθειες, τις αντιλήψεις μας. Η μόδα εκτός από αισθητική επιλογή, είναι κοινωνικό και οικονομικό μέγεθος. Δίνει πληροφορίες για το ποιες είναι οι προτεραιότητές μας ανά χρονική περίοδο, οι αναφορές μας, το πώς αντιμετωπίζουμε την κάθε εποχή.
Είναι προτεραιότητά μας η ομορφιά, η πρακτικότητα ή η έκφραση ενός μηνύματος προς τους άλλους; Τα δεδομένα αυτά αλλάζουν ανάλογα με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, στο πέρασμα του χρόνου και τη μετάβαση από τον λαϊκό στον σύγχρονο αστικό πολιτισμό.
Η Βιομηχανική Επανάσταση, για παράδειγμα, επιφέρει την συγκέντρωση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην διαμόρφωση της μόδας. Από τη μια πλευρά υπάρχει η μαζική παραγωγή για την κάλυψη των αναγκών. Από την άλλη υπάρχει η υψηλή ραπτική για την ελίτ της αστικής τάξης. Οι ράφτρες και οι μοδίστρες, μέσα σε ένα πλαίσιο χειροτεχνίας, κατασκευάζουν ενδύματα εξατομικευμένα για τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα.
Στην δεκαετία του 1960, η ανάγκη για ελευθερία και χειραφέτηση διεκδικείται σε όλους τους τομείς. Η τεχνολογική πρόοδος, η αναπτυσσόμενη οικονομία, οι ρυθμοί της ποπ, της ροκ, των μπλουζ, συμβάλλουν στην δημιουργία μιας αισθητικής που ανατρέπει το παρελθόν. Δεν είναι τυχαίο που την εποχή αυτή πρωτοεμφανίζεται ο όρος στυλ, που συνδέεται άμεσα με την εξατομικευμένη δημιουργία και προσωπικότητα.
Στην έκθεση του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος κυρίαρχη είναι μία άλλη αναφορά. Η σχέση της ελληνικής μόδας και των Ελλήνων σχεδιαστών με την έμπνευση από την ελληνική παράδοση και τον πολιτισμό. Στα 140 ενδύματα της συλλογής μόδας του Ιδρύματος, βρίσκουμε επιρροές από την τέχνη και τη χειροτεχνία της αρχαιότητας, της κυκλαδικής, της μινωϊκής, της αρχαϊκής, κλασικής και ελληνιστικής. Επιρροές από το Βυζάντιο, την οθωμανική κυριαρχία, την Επανάσταση έως και τον 20ό αιώνα.
Από τα χειροποίητα κεντήματα των ενδυμάτων που ράβονταν στο σπίτι από τις μοδίστρες, μέχρι τις διεθνούς φήμης πτυχώσεις του Ζαν Ντεσέ, τα prints του Γιάννη Τσεκλένη, που κατέκτησαν τον κόσμο, τη σύγχρονη απόδοση της αρχαιοελληνικής και κρητικής παράδοσης από την μόλις πρόσφατα και πρόωρα χαμένη Σοφία Κοκοσαλάκη και τη διεθνούς απήχησης επιχειρηματικότητα της Μαρέβας Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη, που βασίζεται στη νεωτεριστική αντίληψη για την παράδοση, οι Έλληνες σχεδιαστές δεν άφησαν ποτέ το νήμα της συνέχειας από το παρελθόν προς το μέλλον.
Το ίδιο κάνει και το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. Από το 1974 που ιδρύθηκε από την Ιωάννα Παπαντωνίου, είναι ένα διαρκές, συνεχώς ανανεούμενο, ζωντανό αρχείο του νεότερου και λαϊκού πολιτισμού. Είναι αξιέπαινο το γεγονός ότι το Ίδρυμα δεν αρκείται στην έκθεση των αποκτημάτων του, αλλά παρουσιάζει παράλληλα επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μόδας και διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Είναι ο καλύτερος τρόπος για τη διαμόρφωση μιας συνολικής εμπειρίας, ενός πλαισίου που απευθύνεται σε ένα μεγάλο εύρος επισκεπτών με διαφορετικά ενδιαφέροντα».
