Τη θεσμοθέτηση του νέου προγράμματος προβλέπει σχέδιο κανονισμού, που θα δημοσιεύσουμε, στη συνέχεια, κατά το μεγαλύτερο μέρος αυτού. Σημειώνεται, πως το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία», αν και πολύ μεγαλύτερο από το προηγούμενο πρόγραμμα, ανέρχεται σε 10.397.614. 000 EUR (σε τρέχουσες τιμές) για την περίοδο 2021-2027.
Αντιπροσωπεύει μόνο το ένα τρίτο περίπου του συνόλου των επενδύσεων του επόμενου ΠΔΠ, του επταετή προυπολογισμού της ΕΕ,στον τομέα της υγείας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι δαπάνες που γίνονται για την υγεία στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων και ταμείων πρέπει να υλοποιούνται με στενά συντονισμένο τρόπο, ώστε να είναι πλήρως αποτελεσματικές και να αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις.
Η Επιτροπή δεσμεύεται να εξασφαλίσει επιχειρησιακές συνέργειες με άλλα προγράμματα της Ένωσης, ιδίως για την αντιμετώπιση των αναγκών πολιτικής και την επιδίωξη κοινών στόχων και κοινών τομέων δραστηριοτήτων. Με βάση την αρχή «Υγεία σε όλες τις πολιτικές» , τα προγράμματα αυτά 3 θα παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα έχουν διαρκή αντίκτυπο στο αναπτυξιακό δυναμικό και την ανθεκτικότητα της οικονομίας των κρατών μελών.
Η Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τού Συμβουλίου για τη θέσπιση προγράμματος σχετικά με τη δράση της Ένωσης στον τομέα της υγείας για την περίοδο 2021-2027 και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 282/2014[πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» (EU4Health)]
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Η παρούσα πρόταση προβλέπει ως ημερομηνία έναρξης εφαρμογής την 1ηΙανουαρίου 2021 και υποβάλλεται για μια Ένωση 27 κρατών μελών.
• Αιτιολόγηση και στόχοι
«Δεν θα σταματήσουμε πουθενά προκειμένου να σώσουμε ζωές», είπε η πρόεδρος, κα. von der Leyen, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 26 Μαρτίου 2020. Και Πρόσθεσε: Η κρίση που προκλήθηκε από τη νόσο COVID-19 είναι ημεγαλύτερη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) απότον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και κατέδειξε ότι, αν κάθε χώρα προσπαθείνα αντιμετωπίσει τις πανδημίες μόνη της, η ΕΕ θα είναι τόσο αδύναμη όσο οπιο αδύναμος κρίκος. Όλα τα συστήματα υγείας έδωσαν σκληρή μάχη για τηναντιμετώπιση αυτής της κρίσης, πράγμα που επηρέασε κάθε πολίτη με τονέναν ή τον άλλον τρόπο.
Η Ευρώπη πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στην υγεία, να διαθέτει συστήματα υγείας έτοιμα να παράσχουν περίθαλψη κορυφαίου επιπέδου και να είναι κατάλληλα προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση επιδημιών και άλλων απρόβλεπτων απειλών για την υγεία σύμφωνα με τον Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό (ΔΥΚ)1
. Μολονότι το συνολικό πλαίσιο για τηνετοιμότητα, την έγκαιρη προειδοποίηση και την αντίδραση έχει ήδη θεσπιστεί βάσει της απόφασης αριθ. 1082/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με τις σοβαρέςδιασυνοριακές απειλές κατά της υγείας, ωστόσο η νόσος COVID-19 κατέδειξε την ανάγκη να ενισχυθεί σημαντικά η ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε τέτοιες σοβαρές απειλές για την υγεία. Το βασικό μέσο γιατην επίτευξη αυτού του στόχου θα είναι ένα φιλόδοξο, αυτόνομο πρόγραμμα,που θα ονομάζεται «Η ΕΕ για την υγεία» (EU4Health).
Το νέο πρόγραμμα θα διαδραματίσει ρόλο ουσιώδους σημασίας στην προσπάθεια της ΕΕ να παραμείνει η πιο υγιής περιοχή στον κόσμο, να έχει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ανακύπτουν στον τομέα της υγείας σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο και να είναι προετοιμασμένη για κάθε νέα αναδυόμενη απειλή για την υγεία που ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο τον πληθυσμό της ΕΕ.
Στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία», η οποία αναγνωρίζει τη διασύνδεση της υγείας του ανθρώπου με την υγεία των ζώων και γενικότερα με το περιβάλλον, το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» μπορεί να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στη μετάβασή τους σε κατάσταση καλύτερης ετοιμότητας, να τα βοηθήσει να ενισχύσουν τα εθνικά τους συστήματα υγείας και να τα
στηρίξει στην προσπάθειά τους να επιτύχουν τους σχετικούς με την υγεία στόχους βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Προβλέπει νέες δράσεις, οι οποίες θα καλύψουν κενά που αποκάλυψε η παρούσα πανδημία όσον αφορά την ανάπτυξη και την παραγωγή φαρμάκων, την επαρκή προμήθεια εξοπλισμού στα νοσοκομεία και την ύπαρξη επαρκών ιατρικών
ανθρώπινων πόρων, την υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών καθιστούν δυνατή την αδιάλειπτη συνέχεια της περίθαλψης, καθώς και την ανάγκη να διατηρηθεί η πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες σε περιόδους κρίσης. Αυτό θα δώσει στην ΕΕ τη δυνατότητα να διαθέτειπερισσότερα εργαλεία για την ανάληψη ταχείας, αποφασιστικής καισυντονισμένης δράσης με τα κράτη μέλη τόσο κατά την προετοιμασία για την αντιμετώπιση κρίσεων όσο και κατά τη διαχείριση των κρίσεων αυτών.
Πέρα από το απαιτούμενο επίπεδο ετοιμότητας και αντίδρασης, υπάρχουν ορισμένες επιπλέον προκλήσεις στους τομείς της ασφάλειας της υγείας και των συστημάτων υγείας οι οποίες παρεμποδίζουν τη συνολική λειτουργία τους και καθιστούν την κατάλληλη αντιμετώπιση των κρίσεων συνολικά πιο απαιτητική, και ιδίως:
● οι ανισότητες μεταξύ ομάδων πληθυσμού, χωρών και περιφερειών όσον αφορά την κατάσταση της υγείας και την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, προληπτική και θεραπευτική υγειονομική περίθαλψη καλής ποιότητας·
● η επιβάρυνση από μη μεταδοτικές νόσους, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου, των ψυχικών νόσων, των σπάνιων νόσων και των κινδύνωναπό καθοριστικούς για την υγεία παράγοντες·
● η άνιση κατανομή της δυναμικότητας των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης·
● τα εμπόδια τα οποία παρακωλύουν την ευρεία υιοθέτηση και τη βέλτιστη χρήση των ψηφιακών καινοτομιών, καθώς και την κλιμάκωσή τους·
● η αυξανόμενη επιβάρυνση της υγείας από την υποβάθμιση του
περιβάλλοντος και τη ρύπανση, ιδίως της ποιότητας του αέρα, των
υδάτων και του εδάφους, καθώς και από δημογραφικές αλλαγές.
Το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» θα προσδιορίσει βασικούς τομείς δράσης, όπως η βελτίωση των εθνικών συστημάτων υγείας, η λήψη μέτρων κατά των μεταδοτικών και των μη μεταδοτικών νόσων, η διαθεσιμότητα και ηοικονομική προσιτότητα φαρμάκων και άλλων αναγκαίων για τηναντιμετώπιση κρίσεων προϊόντων. Καθώς πολλές από τις νέες και καινοτόμες προτάσεις συνδέονται άμεσα με τη λειτουργία των συστημάτων υγείας, η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη για να διασφαλίσει ότι ηστήριξη που παρέχεται από το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» βασίζεται στιςεθνικές ανάγκες. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί επίσης με τρίτες χώρες καιδιεθνείς εταίρους για την υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος «Η ΕΕγια την υγεία».
Το Πρόγραμμα θα πρέπει να είναι δυναμικό και ευέλικτο, ώστε να προσαρμόζεται στις αναδυόμενες νέες προκλήσεις και να εξυπηρετεί την ΕΕκαι τα κράτη μέλη στις εξελισσόμενες ανάγκες και προτεραιότητές τους.
Πρέπει να αντιμετωπίσει τις ανισότητες μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης, της παροχής στήριξης και της εξάλειψης των εντοπιζόμενων κενών μεταξύ τωνχωρών, των περιφερειών, των ομάδων πληθυσμού και των πολιτών.
Αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των αποκλίσεων όσον αφορά το προσδόκιμο ζωής και την πρόσβαση στην περίθαλψη και τις υπηρεσίες. Θα παράσχει εργαλεία για την ενίσχυση της αλληλεγγύης όσον αφορά τηνετοιμότητα και την αντιμετώπιση κρίσεων, καθώς επίσης για την εξεύρεση κοινού εδάφους για τη βελτίωση της πρόληψης και την αντιμετώπιση των μη μεταδοτικών νόσων, και ιδίως του καρκίνου, όπως και για τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ των διαφόρων πολιτικών, εργαλείων και χρηματοοικονομικών μέσων. Τέλος, θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος στην ανθρώπινη υγεία.
Η χρηματοδότηση για την υγεία στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) περιλαμβάνει διάφορα μέσα, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» και τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» 2. Η συνεργασία στο πλαίσιο των επιμέρους προγραμμάτων και ο καθορισμός κοινών στόχων μεταξύ των επιμέρους πολιτικών θα αποτελέσουν βασικές παραμέτρους για τη διοχέτευση των κονδυλίων για την υγεία στις διάφορες πολιτικές και τη στήριξη της επίτευξης των στόχων τους πιο αποτελεσματικά απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Το άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης(ΣΛΕΕ) παρέχει τη νομική βάση για τις δράσεις της ΕΕ στον τομέα της υγείας.
Μολονότι τα κράτη μέλη είναι αρμόδια για τη λειτουργία των συστημάτων υγείας τους, υπάρχουν, ωστόσο, συγκεκριμένοι τομείς στους οποίους η ΕΕ μπορεί να νομοθετεί και άλλοι τομείς στους οποίους η Επιτροπή μπορεί να υποστηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών. Υπάρχει ήδη ένα συνολικό κανονιστικό πλαίσιο για τα ιατρικά προϊόντα και τις ιατρικές τεχνολογίες(φάρμακα, ιατροτεχνολογικά προϊόντα και ουσίες ανθρώπινης προέλευσης),καθώς επίσης για τη νομοθεσία σχετικά με τα προϊόντα καπνού, τα δικαιώματα των ασθενών όσον αφορά τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη και τις σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας.
Το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» θα υποστηρίξει δράσεις που θα επιτρέψουν στην Επιτροπή να συμπληρώσει το αναγκαίο κανονιστικό πλαίσιο και να συμβάλει στην αντιμετώπιση των σημαντικών διαρθρωτικών αναγκών που ήρθαν στην επιφάνεια κατά την κρίση που προκλήθηκε από τη νόσοCOVID-19.
Οι οργανισμοί της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων,ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλειατων Τροφίμων, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία,διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην άμυνα της Ευρώπης κατά των σοβαρών διασυνοριακών απειλών για την υγεία και των πανδημιών.
Δείτε εδώ αναλυτικά το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» (EU4Health)
