Από το 2013 είχε διαπιστώσει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη την κακή κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο αρχαιολογικός χώρος των Καβειρίων Λήμνου, τα έργα ανάδειξης του οποίου εγκαινίασε χθες.
Τότε είχε επισκεφθεί το χώρο ως γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ και είχε διαπιστώσει την ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων γιατί ένα τμήμα των ανδήρων ήταν έτοιμα να καταρρεύσουν, όπως είπε χτες αναφερόμενη στις μελέτες και τα πρόσωπα που έφεραν σε πέρας το δύσκολο αυτό έργο με προεξάρχοντα τον προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου Παύλου Τριανταφυλλίδη.
Το Καβείριο Λήμνου (ή Ιερό των Καβείρων) είναι ένας από τους αρχαιότερους και σπουδαιότερους λατρευτικούς χώρους. Εκεί τελούνταν τα Καβείρια Μυστήρια. Ηταν ένας χώρος κλειστός στους μη μυημένους. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, περιβάλλεται από υψηλό τείχος στην κορυφογραμμή ενός λόφου με απόκρυμνες πλευρές από την πλευρά της θάλασσας. Εκεί είναι και οι αναλημματικοί τοίχοι που στήριζαν τα ιερά των Καβείρων κατά την αρχαιότητα. Ο χώρος ανασκάφηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας το 1937-39, αλλά οι έρευνες συνεχίζονται.
Εχουν οριοθετηθεί τρία ιερά με παλαιότερο αυτό της αρχαϊκής εποχής ( 7ο π.Χ. αι.). Ακολουθούν τα ιερά των ελληνιστικών και των ύστερορωμαϊκών χρόνων. Το πρώτο που αντικρίζει ο επισκέπτης στο βόρειο πλάτωμα του χώρου είναι το τελεστήριο (33χ46,10 μ.) των ελληνιστικών χρόνων που είναι σχεδόν διπλάσιο σε μέγεθος από το ιερό των Καβείρων της Σαμοθράκης. Η μύηση γινόταν στο βάθος μιας αίθουσας , στα άδυτα. Η πρόσοψη του κτηρίου είχε στοά με 12 κίονες και χωριζόταν σε τρία κλίτη, από σειρές τεσσάρων ιωνικών κιόνων. Καταστράφηκε περί τον 3ο αιώνα μ. Χ.
Στο νότιο πλάτωμα σώζονται τα θεμέλια του υστερορωμαϊκού ιερού των Καβείρων ( 3ου αι. μ.Χ.) που είναι εμφανώς μικρότερο. Εκεί, έχουν αποκαλυφθεί και τα ερείπια του πλαιότερου αρχαϊκού ιερού. Πλήθος ήταν οι προσφορές των πιστών προς τους θεούς που έχουν βρεθεί, λύχνοι για τις νυκτερινές τελετές, αλλά και κεραμικά σκεύη από τα συμπόσια, θραύσματα γλυπτών, επιγραφές κά.
Τα Καβείρια Μυστήρια τελούνταν μια φορά το χρόνο προς τιμή των Καβείρων, απογόνων του Ηφαίστου. Μπορούσαν να μυηθούν όλοι ελεύθεροι και δούλοι. Κατά την τελετή γίνονταν θυσίες ζώων, σπονδές και αφιερώματα. Σημαντικότερη θεωρείται η γιορτή της πορφυρίας, τελετή μίμησης της ανακάλυψης της φωτιάς, που σύμφωνα με το μύθο έγινε στη Λήμνο και έμοιαζε με την τελετή αφής της ολυμπιακής φλόγας.
Με την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου αναβαθμίστηκαν οι υπηρεσίες προς τους επισκέπτες. Προστατεύτηκε ο χώρος από τη φθορά του χρόνου, τις έντονες καιρικές συνθήκες που μαστίζουν την περιοχή, αλλά και την παθολογία του εδάφους, που επέφεραν σημαντικές αλλοιώσεις στα μνημεία και στα τμήματα των τοιχοδομών, που είχαν καταρρεύσει ή παρουσίαζαν ολισθήσεις στα πρανή, όπως τόνισε και η υπουργός.
«Στον χώρο παρέχονται πλέον αναβαθμισμένες υπηρεσίες για ΑμεΑ, όπως ειδικό ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο, χώροι υγιεινής και ενημερωτική πινακίδα αφής και ήχου για άτομα με μειωμένη όραση, με επισήμανση της κατεύθυνσης.
Δημιουργήθηκαν χώροι στάσης επισκεπτών, οργανώθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα (για νηπιαγωγείο, Α΄-Γ΄ τάξεις Δημοτικού, Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις Δημοτικού), ενώ στη διάθεση όλων των επισκεπτών βρίσκεται ενημερωτικό υλικό (φυλλάδια στην ελληνική αγγλική και Braille), καθώς και φορτιστές για φόρτιση κινητών τηλεφώνων κάθε τύπου. Το νέο φυλάκιο είναι εξοπλισμένο με μέσα ψηφιακής παρακολούθησης του αρχαιολογικού χώρου (καταγραφικό, κάμερες, πυρόσβεση, πυρανίχνευση, σύστημα συναγερμού)».
Κατά την διάρκεια των αποχωματώσεων για τις ανάγκες του έργου, είχαμε και ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις. «Εντοπίσθηκε τμήμα του λεγόμενου «υστερορωμαϊκού οικισμού, το οποίο σύμφωνα με τα νεότερα ανασκαφικά δεδομένα και αρχαιολογικά τεκμήρια φαίνεται ότι αποτέλεσε τμήμα των εστιατορίων των δύο Τελεστηρίων.
Πάμπολλες επιγραφές των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων ταυτίζουν τον υπαίθριο χώρο των εστιατορίων, ως τον «επιφανή τόπο», πιθανώς το αρχείο του ιερού, στο οποίο στήνονταν τιμητικές επιγραφές και ψηφίσματα. Ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον έχει η ανεύρεση μιας ταφής του ύστερου 4ου αι.π.Χ., επάνω στο υστεροαρχαϊκό και κάτω από το υστερορρωμαϊκό Τελεστήριο, η οποία ταυτίζεται πιθανώς ως ταφή επιφανούς προσώπου, ίσως ιερέα. Σιδερένια δαχτυλίδια που βρέθηκαν ως κτερίσματα της ταφής -ανάλογα έχουν βρεθεί στο ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη- υποδεικνύουν τη χρήση τους στις τελετές μύησης».
