Της Νινέττας Κοντράρου-Ρασσιά
Δύο μυκηναϊκά ανάκτορα αποκαλύπτονται σιγά-σιγά τα τελευταία χρόνια στη Θήβα και στον Αγιο Βασίλειο Λακωνίας. Τα καινούρια ευρήματα είναι εντυπωσιακά όπως φάνηκε κατά την παρουσίαση του Εργου της Αρχαιολογικής Εταιρείας για το 2015 που έγινε σήμερα από τον γεν. γραμματέα της Εταιρείας Βασίλειο Πετράκο.
Το σημαντικό στη Θήβα είναι ότι βρέθηκαν τμήματα τοιχογραφίας στο δάπεδο του μυκηναϊκού ανακτόρου που απεικονίζουν μια τρέχουσα σπείρα στις γωνίες της οποίας υπάρχουν άνθη κρινοπαπύρου, μια σειρά από ρόδακες και αυτά πλαισιωμένα από οδοντωτό κόσμημα.
Σύμφωνα με τον ανασκαφέα Βασίλειο Αραβαντινό και διευθυντή των ανασκαφών των αρχαίων Θηβών «Η διακοσμητική ζώνη πλαισίωνε χαμηλά μεγάλη τοιχογραφική σύνθεση που περιλάμβανε γυναικείες μορφές σε φυσικό μέγεθος, όπως προκύπτει από την εύρεση θραυσμάτων λευκών γυναικείων ποδιών και φορεμάτων σε μπλε βάθος». Η ανασκαφή αυτή αποκαλύπτει κάτω από την κεντρική πλατεία της πόλης.
την βορειοανατολική γωνία του κεντρικού συγκροτήματος του μυκηναϊκού ανακτόρου της Θήβας. Εχει βρεθεί το «Θησαυροφυλάκιο του ανακτόρου». Ονομάστηκε έτσι γιατί εκεί φυλάσσονταν πολύτιμα αντικείμενα και κοσμήματα από χρυσό, λαζουρίτη, αχάτη και ελεφαντόδοντο όπως και ένας μοναδικός θησαυρός από εισηγμένους σφραγιδοκυλίνδρους ασσυριακής, χεττιτικής, χουριτικής και κυπριακής προέλευσης. Ο χώρος αυτός είναι κτισμένος με ογκόλιθους ύψους 2,20 μ.
Το «Θησαυροφυλάκιο» χωρίζει ένας παχύς τοίχος από το «Δωμάτιο των Πίθων» που βρίσκεται κάτω από τη σημερινή οδό Αντιγόνης. Στους δύο αυτούς χώρους βρέθηκαν πινακίδες και σφραγίσματα με Γραμμική Β γραφή. Η μελέτη τους δείχνει ότι εκεί λειτουργούσε ένα τμήμα της διοίκησης του μυκηναϊκού ανακτόρου της Θήβας.
Η έρευνα του 2015 περιορίστηκε στον καλούμενο «Τομέα του Ανακτόρου» σε τρεις τομές (Ζ,Α,Ι) δύο εκ των οποίων έφθασαν ως τα μυκηναϊκά δάπεδα. «Ηρθαν στο φως πολλά κινητά ευρήματα και νέες κατασκευές, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ο πεσμένος τοιχογραφικός διάκοσμος μυκηναϊκού δωματίου» όπως αναφέρθηκε από την κ. Πετράκο. Επίσης αποκαλύφθηκε κεραμοσκεπής ναΐσκος ελληνιστικών χρόνων και δίπλα ναόσχημο ηρώο με εξέδρα της ίδιας εποχής.
Η στάχτη που βρέθηκε ανάμεσά τους και πληθώρα αγγείων, όπως σκυφίδια, πινάκια, υδρίες, κύλικες, μυροδοχεία, θραύσματα γυναικείων ειδωλίων, πλήθος χάλκινων νομισμάτων και τμήματα χάλκινων αντικειμένων δείχνουν λατρεία άγνωστης θεότητας. Εχει άλλωστε εντοπιστεί (το 2014) τράπεζα προσφορών όπως και μαρμάρινη φιάλη. Ο ναίσκος και η εξέδρα εδράζονται στα μυκηναϊκά στρώματα. «Τα νέα ευρήματα συμπληρώνουν παλαιότερα , ως και την αναθηματική επιγραφή στους Σαμόθρακες θεούς».
Μυκηναϊκό ανάκτορο στο Ξηροκάμπι Λακωνίας
Μερικές ακόμη δεκάδες θραυσμάτων πινακίδων και δύο πήλινα σφραγίσματα ένα εκ των οποίων αναγράφει τον τίτλο «άναξ» βρέθηκαν στο χώρο του Αρχείου του μυκηναϊκού ανακτόρου που φέρνει λίγο-λίγο στο φως η σκαπάνη της Αδαμαντίας Βασιλογάμβρου στον Αγιο Βασίλειο στο Ξηροκάμπι Λακωνίας. Εχει ως τώρα αποκαλυφθεί τμήμα της Κεντρικής Αυλής του συγκροτήματος, τμήμα της Δυτικής Στοάς και του Αρχείου.
Το Αρχείο πινακίδων που είναι και το πολυτιμότερο εύρημα αυτής της ανασκαφής, «αριθμεί μέχρι στιγμής 119 θραύσματα και περιλαμβάνει φυλλόσχημες και σελιδόσχημες πινακίδες» σύμφωνα με την αρχαιολόγο. «Τα κείμενα αναφέρονται σε δύο βασικούς τομείς της λειτουργίας των ανακτόρων, συλλογή και αναδιανομή πόρων, που δηλώνονται με τη χρήση γνωστών από τα μυκηναϊκά αρχεία διοικητικών-οικονομικών όρων. Καταγράφονται καταβολές φόρων με τη μορφή διαφόρων αγαθών, παροχές σε ιερό ή ιερά, τοπωνύμια και κύρια ονόματα. Σε ένα σφράγισμα αναφέρεται ο τίτλος άναξ σε γενική πτώση, wa-na-ko-to” Η καταστροφή της στοάς και του δωματίου του αρχείου χρονολογείται με βάση την κεραμεική στην ΥΕ ΙΙΙΑ1-ΙΙΙΑ2 πρώιμη περίοδο.
Ψηφιδωτά δάπεδα στην Αρχαία Μεσσήνη
Η έρευνα του Πέτρου Θέμελη στην Αρχαία Μεσσήνη επικεντρώθηκε στις περιοχές της αγοράς και του θεάτρου. Εντυπωσιακό είναι το ψηφιδωτό δάπεδο που έχει αποκαλυφθεί δυτικά του θεάτρου σε συγκρότημα μεταγενέστερων χρόνων (3ος – 4ος αι. μ.Χ.) το οποίο συντηρήθηκε. Το δάπεδο αυτό που κάλυπτε μια μεγάλη αίθουσα φέρει την επιγραφή «Παράμονος αναγνώστης εποίησε».
Ο ανασκαφέας πιστεύει ότι στο χώρο αυτό υπήρχαν ξύλινα ερμάρια όπου ο Παράμονος τοποθετούσε βιβλία. Πλάι στην αίθουσα του αναγνώστη αποκαλύφθηκε κι άλλη αίθουσα με ψηφιδωτό δάπεδο και γεωμετρική διακόσμηση όπως και την κτητορική επιγραφή «Θεόδουλος επίσκοπος ποιεί». Ο κ. Θέμελης θεωρεί πως όλο το συγκρότημα είχε λατρευτική χρήση. «Ηταν μια πρώτη εκκλησία, πριν καθιερωθεί και επιβληθεί ο τύπος της βασιλικής που επικράτησε και διατηρείται μέχρι σήμερα».
Στην περιοχή της αγοράς και συγκεκριμένα στο χώρο της βόρειας στοάς (μήκους 196 μ.) αποκαλύφθηκαν πλήρως τα λείψανα βαλανείου της ύστερης αρχαιότητας και ανατολικότερα τα ερείπια εκκλησιδίου του 13ου αιώνα και γύρω του τάφοι. Τέλος, αποκαταστάθηκαν το περιστύλιο του κρεοπωλείου και η στοά του όπως και το ψηφιδωτό γεωμετρικό δάπεδο που βρίσκεται στο περιστύλιο.
Τοιχογραφημένα ήταν τα δωμάτια στη Ζώμινθο Κρήτης
Ενα δελφίνι σε βράχο, ένα αρχιτεκτονικό θέμα και διάφορα φυτά αναγνωρίστηκαν στα θραύσματα από τις τοιχογραφίες του μεγάρου που ερευνά η αρχαιολόγος Εφη Σαπουνά-Σακελλαράκη στη Ζώμινθο της Κρήτης. Πρόκειται για μια τεράστιας έκτασης αλλά και σημασίας ανασκαφή στον Ψηλορείτη όπου κάθε χρόνο αποκαλύπτονται και νέα ευρήματα ενός διώροφου συγκροτήματος με δωμάτια, κλιμακοστάσια, αυλές, αλλά και βωμούς.
Η έρευνα της κ. Σακελλαράκη επικεντρώθηκε αυτή τη φορά σε έναν από τους άνω ορόφους. «Στο τμήμα αυτό το δάπεδο ήταν κατασκευασμένο από πηλό, λεπιδόχωμα και μικρές πλάκες σχιστολίθου πάνω σε χοντρά δοκάρια. Στη ΒΔ γωνία βρέθηκε πλήθος αγγείων ΥΜ ΙΑ περιόδου, όπως γραπτές πρόχοι, σφαιρικό ρυτό, λίθινο φωλεόσχημο αγγείο, καθώς και τριπτήρες».
Σε άλλο χώρο του άνω ορόφου εντοπίστηκε μεγάλο τμήμα τοιχογραφίας που είχε υποστεί καταστροφή από βανδαλισμούς το 2015. Στο ανατολικό τμήμα του ίδιου χώρου βρέθηκε χάλκινο δαχτυλίδι με σκηνή λατρείας, αντίστοιχο των χρυσών και ημιτελής σφραγίδα.
Ολα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν την άποψη της ανασκαφέα ότι η Ζώμινθος αποτελεί ένα σημαντικό κέντρο λατρείας (πολλοί διπλοί πελέκεις μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών αντικειμένων, όπως ρυτά), αλλά και σημαντικό κέντρο εμπορικών συναλλαγών (πλήθος πίθων σε όλους τους χώρους, περισσότεροι απ΄ ότι θα απαιτούσε η κατοικία ενός εύπορου ιδιοκτήτη) με κατοίκους από τη δυναστεία της Κνωσού, η οποία διακινούσε τον πλούτο του Ψηλορείτη, όπως δείχνει η πολυτελής κατασκευή των πολυόροφων τοιχογραφημένων χώρων που αποκαλύπτονται, κάποιοι από τους οποίους προορίζονταν για πολυπρόσωπες τελετές.
Επεξήγηση Φωτογραφιών
1 Ψηφιδωτό δάπεδο στη Μεσσήνη, στο δωμάτιο του αναγνώστη
2 Ανάκτορο στον Αγιο Βασίλειο (Ξηροκάμπι) Λακωνίας
3 θραύσμα πινακίδας με τη λέξη «άνακτος» σε Γραμμική Β’ από το ίδιο ανάκτορο
4 και 5 Από την ανασκαφή στην Θήβα
