Toυ Θάνου Καρτάλη
Η χθεσινή (8 Ιουλίου) συνάντηση του προέδρου Salva Kiir και του αντιπροέδρου (και πρώην αρχηγού επαναστατικού κινήματος) Riek Machar του Νότιου Σουδάν πυροδότησε νέα ένταση στο πολύπαθο κράτος, με ανταλλαγή πυρών μεταξύ ανδρών του στρατού (SPLA) και παραστρατιωτικών, έξω από το προεδρικό παλάτι.
Σύντομα, οι εχθροπραξίες επεκτάθηκαν σε όλη την πρωτεύουσα Juba, με τον αριθμό των θυμάτων να αυξάνεται κατά πολύ, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμη ακριβής. Συμπλοκές μεταξύ διαφορετικών παραστρατιωτικών οργανώσεων και του στρατού σημειώθηκαν και τις προηγούμενες μέρες στην Juba αλλά και στη Wau, μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας.
Το αποτέλεσμα είναι η απειλή ενός ακόμη εμφυλίου να διαγράφεται στον ορίζοντα, τον 4ο κατά σειρά που θα βιώσουν οι κάτοικοι αυτής της χώρας, από το 1955. Το Νότιο Σουδάν είναι το νεότερο κράτος της Γης κερδίζοντας την ανεξαρτησία του το 2011. Το δημοψήφισμα που διεξήχθη την ίδια χρονιά πλησίασε το 100%. Λίγοι όμως ξέρουν ότι για να γίνει αυτό, η χώρα έπρεπε να «βυθιστεί» στον πόλεμο και στη δυστυχία.
Αρχικά το Νότιο Σουδάν ήταν μέρος του Σουδάν το οποίο κέρδισε την ανεξαρτησία του από τη Βρετανική Αυτοκρατορία το 1955, αποτελώντας μάλιστα τη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Αφρικής. Το βόρειο κομμάτι του Σουδάν κατοικούνταν κυρίως από Άραβες μουσουλμάνους, ενώ το νότιο τμήμα της χώρας (το σημερινό Νότιο Σουδάν) από ιθαγενείς Αφρικανούς, καθολικούς στο θρήσκευμα.
Αυτή η ειδοποιός διαφορά, καθώς και οι 2 ταχύτητες που υπήρχαν σε όλες τις πτυχές της δημόσιας σφαίρας, με τους Νοτιο-Σουδανούς να είναι δευτεραγωνιστές (ακόμη και τα μέλη της κυβέρνησης), οδήγησαν σε εμφύλια σύρραξη το 1955, η οποία διήρκεσε μέχρι το 1972. Υπογράφηκαν κάποιες συνθήκες για μεγαλύτερη συμμετοχή των Νοτίων στην κυβέρνηση, οι οποίες όμως δεν ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικές όπως αποδείχθηκε αργότερα.
Το 1983 ένα κομμάτι του στρατού εγκατεστημένο στο Νότιο Σουδάν αποφασίζει να αποστατήσει και να αυτονομηθεί ιδρύοντας τον απελευθερωτικό στρατό του λαού του Σουδάν (Sudan’s People Liberation Army – SPLA). Αποσκοπώντας στην πλήρη αυτονόμηση του νότιου τμήματος της χώρας, ξεκίνησαν ένα πόλεμο με το Βόρειο Σουδάν, ο οποίος κράτησε 22 ολόκληρα χρόνια, ώς το 2005, και τα αποτελέσματά του ήταν καταστροφικά. Τουλάχιστον 2.000.000 νεκροί και 4.000.000 εκτοπισμένοι. Το 2005 υπογράφτηκε μεταξύ των 2 μερών παύση πυρός μαζί με ανακωχή, που οδήγησε σταδιακά στην ανεξαρτησία του Νότιου Σουδάν το 2011.
Η αλήθεια είναι όμως ότι το Νότιο Σουδάν βγήκε εξουθενωμένο μετά τον πόλεμο για την ανεξαρτησία που διήρκεσε 22 ολόκληρα χρόνια. Η οικονομική καταστροφή ήταν προφανής, όπως και η έλλειψη κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον, η αφοσίωση στον πόλεμο απέσπασε την προσοχή των ιθυνόντων από προβλήματα που θα αντιμετώπιζε η χώρα με μεγάλη βεβαιότητα. Παραδείγματος χάρη, οι πλούσιες πετρελαιοπηγές του Νότιου Σουδάν θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικά έσοδα για τη χώρα, μόνο που οι αγωγοί καταλήγουν στο Σουδάν.
Το ποσοστό στο οποίο συμφώνησε η κυβέρνηση του Ν. Σουδάν είναι πολύ μικρό σε σχέση με την ποσότητα που παράγει το υπέδαφος της χώρας. Επίσης, το θέμα των φυλών στο Ν. Σουδάν έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Συχνά γίνονται μεγάλες φυλετικές διακρίσεις και ήταν εξ αρχής ξεκάθαρο ότι για να είναι δίκαιο το πολιτικό σύστημα, μια πλουραλιστικού τύπου εκπροσώπηση ήταν αναγκαία. Αυτό δεν έγινε.
Έτσι η χώρα βυθίστηκε το 2013 σε έναν ακόμη εμφύλιο πόλεμο, αυτή τη φορά ως ανεξάρτητο κράτος. Ο αντιπρόεδρος της χώρας, Machar, δήλωσε δημόσια ότι η φυλή Dinka (του προέδρου Kiir) είναι κυρίαρχη στη δημόσια ζωή της χώρας και αποφασίζει ουσιαστικά για όλη τη χώρα, χωρίς να προσμετράται η γνώμη των υπόλοιπων φυλών που έχουν ισχυρή πληθυσμιακή παρουσία.
Ξεκίνησαν αμέσως μεγάλες συγκρούσεις στις μεγάλες πόλεις της χώρας με χιλιάδες νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Μόλις πέρσι επετεύχθη συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, μέσα από μια συμφωνία μεταξύ του προέδου Kiir και του αντιπροέδρου Machar.
Τα τελευταία γεγονότα δείχνουν ότι η χώρα δεν έχει συνέλθει από το σοκ της εμφυλιακής έριδας. Την Τετάρτη στα επεισόδια που ξέσπασαν στην πόλη Wau μεταξύ του στρατού και παραστρατιωτικών διαφορετικής φυλετικής προέλευσης (είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η συντριπτική πλειονότητα του στρατού ανήκουν στη φυλή Dinka) οδήγησαν πρακτικά στην εκκένωση της πόλης. Έχοντας τις εμπειρίες των προηγούμενων δύο ετών οι κάτοικοι κλείστηκαν στα σπίτια τους, ενώ πολλοί κατέφυγαν σε καταφύγια-στρατόπεδα των Ηνωμένων Εθνών στην πόλη Wau, τα οποία γέμισαν από πολίτες που προσπαθούσαν να προστατευθούν από τις σφαίρες. Συνολικά ο αριθμός όσων έχουν καταφύγει σε στρατόπεδα του ΟΗΕ σε όλη τη χώρα ανέρχεται στους 160.000. Μερικές χιλιάδες επίσης στεγάζονται μέσα σε καθεδρικούς ναούς.
Αυτή η χώρα, με τα τεράστια προβλήματα στις υποδομές, με την τρομερά υπανάπτυκτη περιφέρειά της και μια κοινωνία που δεν προοδεύει όσον αφορά την ομογενοποίησή της, βρίσκεται ακόμα μια φορά στο επίκεντρο αιματηρών συγκρούσεων. Ας ελπίσουμε μόνο η αναταραχή που έχει δημιουργηθεί να μην οδηγήσει τη χώρα σε άλλον ένα μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο, που θα οδηγήσει σε περισσότερα θύματα, σε περισσότερη καταστροφή και ύφεση αλλά και σε περισσότερη διχόνοια, που πιθανότατα θα δημιουργήσει ένα κράτος κατεστραμμένο (failed state) που θα κυβερνάται από συμμορίες και παραστρατιωτικές οργανώσεις αντί για κυβερνήσεις και νόμους.
150 νεκροί
Περισσότεροι από 150 στρατιώτες σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις που ξέσπασαν την Παρασκευή το βράδυ μεταξύ του στρατού του Νοτίου Σουδάν και των πρώην ανταρτών στην πρωτεύουσα Τζούμπα, γνωστοποίησε σήμερα ένας εκπρόσωπος Tύπου των πρώην ανταρτών, ενώ η χώρα εορτάζει την πέμπτη επέτειο από την ανεξαρτησία της.
Στο μεταξύ το υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας συνέστησε σήμερα στους Βρετανούς πολίτες να αποφεύγουν «κάθε ταξίδι στο Νότιο Σουδάν» λόγω της επιδείνωσης των συνθηκών στον τομέα της ασφάλειας στη Τζούμπα.
