Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Δειλά δειλά, και χωρίς φανερό σχέδιο, έρχεται στη επιφάνεια το θέμα της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων. To θέμα, βέβαια, δεν είναι νέο ούτε ξενίζει, καθώς στην πράξη, ντε φάκτο, μπορούμε να μιλήσουμε, ήδη, για μια Ένωση πολλών ταχυτήτων.
Ωστόσο, σήμερα, ιδιαίτερα μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, που πιέζει για αλλαγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, φαίνεται πως οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για να συζητηθεί η θεσμοθέτηση μιας Ευρώπης των δύο ταχυτήτων.
Αφορμή για την αναφορά στο θέμα αποτέλεσε η πληροφορία μας ότι η Σλοβακία, η οποία ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. το τρέχον εξάμηνο, έχει συμπεριλάβει την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων στα θέματα συζήτησης της άτυπης συνόδου του Ecofin των 9ης και 10ης Σεπτεμβρίου, που θα γίνει στην Μπρατισλάβα.
Στην ίδια σύνοδο θα συζητηθεί η ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης-ΟΝΕ, και θέματα φορολογίας, που αποτελούν προτεραιότητες της σλοβακικής προεδρίας.
Καταμερισμός καθηκόντων και δικαιωμάτων
Το γεγονός ότι η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων συζητείται στο Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της ΟΝΕ, ίσως είναι ενδεικτικό του επιδιωκόμενου σκοπού. Δηλαδή, να καθαρίσει το χωράφι της ΟΝΕ από ζιζάνια και άλλα τινά, ώστε να βλαστάνει και να καρποφορεί χωρίς εμπόδια. «Να προχωρούν όσοι θέλουν και μπορούν», όπως έχει ήδη λεχθεί, και οι άλλοι να ακολουθήσουν όταν θελήσουν και όταν μπορέσουν.
Χωρίς να μείνουμε στην Ελλάδα, ή και την Κύπρο και άλλες χώρες με προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής (τωρινές και προηγούμενες), θα αναφερθούμε στα ερωτήματα που προκύπτουν σε μια τέτοια προοπτική.
Το πρώτο ερώτημα είναι αν οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και για τις οποίες μιλούν κάθε ημέρα και περισσότερο Ευρωπαίοι αρμόδιοι, θα ξεκινήσουν με το θέμα της ΟΝΕ ή με τα κοινωνικά θέματα και άλλα παρεμφερή, που θα οδηγήσουν στην «Ενωση των Ευρωπαίων», όπως εξήγγειλε ο πρόεδρος Γιούνκερ, εχθές στην Ευρωβουλή;
Το δεύτερο ερώτημα αφορά τη «μοιρασιά καθηκόντων και δικαιωμάτων». Πολίτες των κρατών-μελών της Ευρώπης θα χάσουν δικαιώματα και θα διατηρήσουν υποχρεώσεις; Ποια θα είναι τα κριτήρια αυτής της κατά το δυνατό ισόρροπης κατανομής καθηκόντων και δικαιωμάτων;
Το παράδειγμα της Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς της Ε.Ε.
Αν αναφερθούμε για παράδειγμα στην Ενιαία Αγορά της Ε.Ε., το μεγαλύτερό της επίτευγμα, που θα αποτελέσει και το κεντρικό θέμα των διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο βασίλειο. Εκεί παρατηρούμε το εξής: Όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. απολαμβάνουν τις τέσσερις ελευθερίες (ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, υπηρεσιών, προϊόντων και κεφαλαίων). Ωστόσο, είναι δεδομένο και φανερό ότι περισσότερα οφέλη αντλούν οι χώρες με οικονομίες υψηλής ανταγωνιστικότητας (εξαγωγές, εγκατάσταση επιχειρήσεων λιανικής πώλησης κ.λπ.).
Όταν την περίοδο της κρίσης πολίτες χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πάσχουσα οικονομία έτρεξαν σε πλούσιες χώρες της Ε.Ε. να εργαστούν ασκώντας τα δικαιώματα που απορρέουν από την ευρωπαϊκή τους ιθαγένεια, υπήρξε θέμα περιορισμού των κοινωνικοασφαλιστικών τους δικαιωμάτων σε χώρες υποδοχής. Ζήτησαν, δηλαδή, διακριτική μεταχείριση σε βάρος των υπηκόων των άλλων κρατών-μελών, οι οποίοι ως εργαζόμενοι δε θα είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους υπηκόους τους, κάτι που απαγορεύεται ρητά.
Σχετικό παράδειγμα αποτελεί το Ηνωμένο Βασίλειο. Λέμε, δε, σχετικό παράδειγμα, γιατί από τη χώρα αυτή τέθηκε το θέμα ως μία από τις προϋποθέσεις για παραμονή στην Ε.Ε., και έγινε αποδεκτό. Παρόμοια αιτήματα έχουν θέσει και άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. υποδοχής ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού, και αν το βρετανικό δημοψήφισμα ήταν θετικό, θα μπορούσε οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος να ζητήσει την έγκριση εφαρμογής ανάλογων περιορισμών.
Αυτά τα αναφέρουμε όχι μόνον διότι είναι θέματα που πρέπει να επανεξετασθούν γιατί κατά έναν τρόπο δημιουργούν έναν αθέμιτο, εσωτερικό ανταγωνισμό στην Ε.Ε., αλλά, κυρίως, διότι τέτοιες εξελίξεις έκαναν πολλούς Ευρωπαίους πολίτες να γυρίσουν την πλάτη στην Ε.Ε.
