Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Την άμεση και ευκολότερη πρόσβαση για τους ενδιαφερόμενους στα κονδύλια που αφορούν έργα σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση μελετά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με τη νέα οδηγία, «σχετικά με τη μείωση των εθνικών εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων, την τροποποίηση της οδηγίας 2003/35/ΕΚ και την κατάργηση της οδηγίας 2001/81/ΕΚ», που μόλις εκδόθηκε, η Επιτροπή μελετά τη δημιουργία «ενιαίου σημείου επαφής», στο οποίο όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα μπορούν να ενημερώνονται εύκολα σχετικά με τα διαθέσιμα κονδύλια της Ένωσης και τις διαδικασίες πρόσβασης σε αυτά, για τις περιπτώσεις έργων που αφορούν ζητήματα σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η δημιουργία του εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας που κάνει η Επιτροπή προκειμένου να στηρίξει τα αυστηρότερα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τη συμμόρφωση προς τους στόχους της νέας οδηγίας.
Στα σχετικά κονδύλια της Ένωσης περιλαμβάνονται η τρέχουσα και η μελλοντική διάθεση χρηματοδοτικών πόρων μεταξύ άλλων στο πλαίσιο:
α) του προγράμματος πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία,
β) των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών χρηματοδοτικών πόρων στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής,
γ) των μέσων για τη χρηματοδότηση δράσεων για το περιβάλλον και για το κλίμα, όπως το πρόγραμμα LIFE.
Η νέα οδηγία
Στις 8 Δεκεμβρίου, το Συμβούλιο εξέδωσε νέα οδηγία για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. H νέα οδηγία θέτει αυστηρότερα εθνικά όρια για την εκπομπή ορισμένων από τους επικινδυνότερους ατμοσφαιρικούς ρύπους, τίθεται σε ισχύ στις 31 Δεκεμβρίου 2016, και σε εφαρμογή (με ορισμένες εξαιρέσεις) το αργότερο δεκαοκτώ μήνες μετά.
Όπως αναφέρεται στο άρθρο 1 της οδηγίας, προκειμένου να επιτευχθούν επίπεδα ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα που να μην συνεπάγονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, η οδηγία καθορίζει τις δεσμεύσεις μείωσης των ανθρωπογενών ατμοσφαιρικών εκπομπών διοξειδίου του θείου (SO2), οξειδίων του αζώτου (NOx), πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός του μεθανίου (NMVOC), αμμωνίας (NH3) και λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ2,5) από τα κράτη μέλη και καθιστά υποχρεωτική την κατάρτιση, τη θέσπιση και την εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς και την παρακολούθηση και την αναφορά των εκπομπών των εν λόγω ρύπων και άλλων ρύπων που αναφέρονται στο παράρτημα Ι, καθώς και των επιπτώσεών τους. Η νέα οδηγία συμβάλλει επίσης στην επίτευξη:
α) των στόχων για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα που ορίζει η νομοθεσία της Ένωσης και της προόδου προς τον μακροπρόθεσμο στόχο της Ένωσης για επίτευξη επιπέδων ποιότητας του αέρα σε συμφωνία με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές που έχει δημοσιεύσει η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας,
β) των στόχων της Ένωσης στον τομέα της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων σύμφωνα με το 7ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον,
γ) των ενισχυμένων συνεργιών μεταξύ της πολιτικής της Ένωσης για την ποιότητα του αέρα και άλλων συναφών πολιτικών της Ένωσης, ιδίως των πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια.
Πού εφαρμόζεται
Η οδηγία εφαρμόζεται στις εκπομπές των ρύπων που αναφέρονται στο παράρτημα Ι από όλες τις πηγές στο έδαφος των κρατών μελών, στις αποκλειστικές οικονομικές τους ζώνες και στις ζώνες ελέγχου ρύπανσης. Δεν καλύπτει τις εκπομπές στις Κανάριες Νήσους, στα υπερπόντια διαμερίσματα της Γαλλίας, στη Μαδέρα και στις Αζόρες.
Για τους σκοπούς της οδηγίας «εκπομπή» νοείται η ελευθέρωση ουσίας από σημειακή ή διάχυτη πηγή στην ατμόσφαιρα, και «ανθρωπογενείς εκπομπές» νοούνται οι ατμοσφαιρικές εκπομπές ρύπων που συνδέονται με ανθρώπινες δραστηριότητες,
Με την οδηγία αυτή, ο αριθμός των πρόωρων θανάτων λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ΕΕ αναμένεται να μειωθεί κατά περίπου 50% το 2030 (σε σχέση με το 2005).
Ρύποι
Οι νέοι κανόνες καλύπτουν τις εκπομπές πέντε ρύπων: διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου, πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός μεθανίου, αμμωνίας και λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων.
Εθνικά όρια εκπομπών
Η οδηγία θέτει ανώτατα όρια για κάθε χώρα σχετικά με τις μέγιστες επιτρεπόμενες εκπομπές ανά έτος. Τα όρια κάθε ρύπου που θα ισχύουν για κάθε έτος από το 2020 έως το 2029 είναι ίδια με εκείνα για τα οποία έχουν ήδη δεσμευθεί τα κράτη μέλη στο αναθεωρημένο πρωτόκολλο του Γκέτεμποργκ. Νέες, αυστηρότερες μειώσεις συμφωνήθηκαν για την περίοδο μετά το 2030.
Επίπεδα εκπομπών για το 2025
Θα προσδιορισθούν ενδεικτικά επίπεδα εκπομπών για το 2025 για κάθε κράτος μέλος. Θα καθοριστούν βάσει γραμμικής πορείας προς τα όρια εκπομπών που θα ισχύουν από το 2030 και μετά. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ακολουθούν μη γραμμική πορεία στις μειώσεις τους εάν αυτό είναι πιο αποδοτικό.
Σε περίπτωση απόκλισης κράτους μέλους από την προκαθορισμένη πορεία, η απόκλιση θα πρέπει να αιτιολογείται και να περιγράφονται οι δράσεις που προτίθεται να αναλάβει το οικείο κράτος μέλος για την επιστροφή στη προδιαγεγραμμένη πορεία.
Ευελιξία
Προβλέπεται κάποια ευελιξία για τη συμμόρφωση προς τα όρια, υπό ορισμένες περιστάσεις. Επί παραδείγματι, εάν ένα κράτος μέλος κάποια χρονιά δεν μπορεί να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του λόγω εξαιρετικού ψύχους το χειμώνα ή ξηρασίας το καλοκαίρι, θα έχει τη δυνατότητα να εξισορροπήσει τις ετήσιες εκπομπές του με την προηγούμενη ή την επόμενη χρονιά.
Η πρόοδος
Όπως επισημαίνεται στη σχετική οδηγία, κατά την τελευταία εικοσαετία σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην Ένωση όσον αφορά τις ανθρωπογενείς εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, κυρίως μέσω εξειδικευμένης ενωσιακής πολιτικής, στην οποία περιλαμβάνεται η ανακοίνωση της Επιτροπής, της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, με τον τίτλο «Θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση» («ΘΣΑΡ»).
Η οδηγία 2001/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου1 αποδείχθηκε καίριας σημασίας για την εν λόγω πρόοδο, θέτοντας ανώτατα όρια για τις συνολικές ετήσιες εκπομπές των κρατών μελών από το 2010 και μετά, όσον αφορά το διοξείδιο του θείου (SO2), τα οξείδια του αζώτου (NOx), τις πτητικές οργανικές ενώσεις εκτός του μεθανίου (NMVOC) και την αμμωνία (NH3).
Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του θείου κατά 82 %, των εκπομπών οξειδίων του αζώτου κατά 47 %, των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός του μεθανίου κατά 56 % και των εκπομπών αμμωνίας κατά 28 % στην Ένωση μεταξύ των ετών 1990 και 2010. Εντούτοις, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις και σοβαροί κίνδυνοι για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.
Πινακες
Δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του θείου (SO2), οξειδίων του αζώτου (NOx) και πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός του μεθανίου (NMVOC). Οι δεσμεύσεις μείωσης έχουν έτος αναφοράς το 2005 και, για τις οδικές μεταφορές, εφαρμόζονται σε εκπομπές που υπολογίζονται στη βάση των πωλήσεων καυσίμων*.
| Κράτος μέλος | Μείωση SO2σε σύγκριση με το 2005 | Μείωση NOxσε σύγκριση με το 2005 | Μείωση NMVOC σε σύγκριση με το 2005 | ||||||||||
| Για τα έτη μεταξύ 2020 και 2029 | Για τα έτη από το 2030 και έπειτα | Για τα έτη μεταξύ 2020 και 2029 | Για τα έτη από το 2030 και έπειτα | Για τα έτη μεταξύ 2020 και 2029 | Για τα έτη από το 2030 και έπειτα | ||||||||
| Βέλγιο | 43 % | 66 % | 41 % | 59 % | 21 % | 35 % | |||||||
| Βουλγαρία | 78 % | 88 % | 41 % | 58 % | 21 % | 42 % | |||||||
| Τσεχική Δημοκρατια | 45 % | 66 % | 35 % | 64 % | 18 % | 50 % | |||||||
| Δανία | 35 % | 59 % | 56 % | 68 % | 35 % | 37 % | |||||||
| Γερμανία | 21 % | 58 % | 39 % | 65 % | 13 % | 28 % | |||||||
| Εσθονία | 32 % | 68 % | 18 % | 30 % | 10 % | 28 % | |||||||
| Ελλάδα | 74 % | 88 % | 31 % | 55 % | 54 % | 62 % | |||||||
| Ισπανία | 67 % | 88 % | 41 % | 62 % | 22 % | 39 % | |||||||
| Γαλλία | 55 % | 77 % | 50 % | 69 % | 43 % | 52 % | |||||||
| Κροατία | 55 % | 83 % | 31 % | 57 % | 34 % | 48 % | |||||||
| Ιρλανδία | 65 % | 85 % | 49 % | 69 % | 25 % | 32 % | |||||||
| Ιταλία | 35 % | 71 % | 40 % | 65 % | 35 % | 46 % | |||||||
| Κύπρος | 83 % | 93 % | 44 % | 55 % | 45 % | 50 % | |||||||
| Λεττονία | 8 % | 46 % | 32 % | 34 % | 27 % | 38 % | |||||||
| Λιθουανία | 55 % | 60 % | 48 % | 51 % | 32 % | 47 % | |||||||
| Λουξεμβούργο | 34 % | 50 % | 43 % | 83 % | 29 % | 42 % | |||||||
| Ουγγαρία | 46 % | 73 % | 34 % | 66 % | 30 % | 58 % | |||||||
| Μάλτα | 77 % | 95 % | 42 % | 79 % | 23 % | 27 % | |||||||
| Κάτω Χώρες | 28 % | 53 % | 45 % | 61 % | 8 % | 15 % | |||||||
| Αυστρία | 26 % | 41 % | 37 % | 69 % | 21 % | 36 % | |||||||
| Πολωνία | 59 % | 70 % | 30 % | 39 % | 25 % | 26 % | |||||||
| Πορτογαλία | 63 % | 83 % | 36 % | 63 % | 18 % | 38 % | |||||||
| Ρουμανία | 77 % | 88 % | 45 % | 60 % | 25 % | 45 % | |||||||
| Σλοβενία | 63 % | 92 % | 39 % | 65 % | 23 % | 53 % | |||||||
| Σλοβακία | 57 % | 82 % | 36 % | 50 % | 18 % | 32 % | |||||||
| Φινλανδία | 30 % | 34 % | 35 % | 47 % | 35 % | 48 % | |||||||
| Σουηδία | 22 % | 22 % | 36 % | 66 % | 25 % | 36 % | |||||||
| Ηνωμένο Βασίλειο | 59 % | 88 % | 55 % | 73 % | 32 % | 39 % | |||||||
| ΕΕ 28 | 59 % | 79 % | 42 % | 63 % | 28 % | 40 % | |||||||
Δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών αμμωνίας (NH3) και λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ2,5). Οι δεσμεύσεις μείωσης έχουν έτος αναφοράς το 2005 και, για τις οδικές μεταφορές, εφαρμόζονται σε εκπομπές που υπολογίζονται στη βάση των πωλήσεων καυσίμων*
| Κράτος μέλος | Μείωση NH3σε σύγκριση με το 2005 | Μείωση ΑΣ2,5σε σύγκριση με το 2005 | |||||||
| Για τα έτη μεταξύ 2020 και 2029 | Για τα έτη από το 2030 και έπειτα | Για τα έτη μεταξύ 2020 και 2029 | Για τα έτη από το 2030 και έπειτα | ||||||
| Βέλγιο | 2 % | 13 % | 20 % | 39 % | |||||
| Βουλγαρία | 3 % | 12 % | 20 % | 41 % | |||||
| Τσεχική Δημοκρατία | 7 % | 22 % | 17 % | 60 % | |||||
| Δανία | 24 % | 24 % | 33 % | 55 % | |||||
| Γερμανία | 5 % | 29 % | 26 % | 43 % | |||||
| Εσθονία | 1 % | 1 % | 15 % | 41 % | |||||
| Ελλάδα | 7 % | 10 % | 35 % | 50 % | |||||
| Ισπανία | 3 % | 16 % | 15 % | 50 % | |||||
| Γαλλία | 4 % | 13 % | 27 % | 57 % | |||||
| Κροατία | 1 % | 25 % | 18 % | 55 % | |||||
| Ιρλανδία | 1 % | 5 % | 18 % | 41 % | |||||
| Ιταλία | 5 % | 16 % | 10 % | 40 % | |||||
| Κύπρος | 10 % | 20 % | 46 % | 70 % | |||||
| Λεττονία | 1 % | 1 % | 16 % | 43 % | |||||
| Λιθουανία | 10 % | 10 % | 20 % | 36 % | |||||
| Λουξεμβούργο | 1 % | 22 % | 15 % | 40 % | |||||
| Ουγγαρία | 10 % | 32 % | 13 % | 55 | |||||
| Μάλτα | 4 % | 24 % | 25 % | 50 % | |||||
| Κάτω Χώρες | 13 % | 21 % | 37 % | 45 % | |||||
| Αυστρία | 1 % | 12 % | 20 % | 46 % | |||||
| Πολωνία | 1 % | 17 % | 16 % | 58 % | |||||
| Πορτογαλία | 7 % | 15 % | 15 % | 53 % | |||||
| Ρουμανία | 13 % | 25 % | 28 % | 58 % | |||||
| Σλοβενία | 1 % | 15 % | 25 % | 60 % | |||||
| Σλοβακία | 15 % | 30 % | 36 % | 49 % | |||||
| Φινλανδία | 20 % | 20 % | 30 % | 34 % | |||||
| Σουηδία | 15 % | 17 % | 19 % | 19 % | |||||
| Ηνωμένο Βασίλειο | 8 % | 16 % | 30 % | 46 % | |||||
| ΕΕ 28 | 6 % | 19 % | 22 % | 49 % | |||||
|
|
|||||||||
