Tέσσερις γυναίκες πέθαναν και ενταφιάστηκαν μαζί. Πρώτα η μικρότερη, ένα κοριτσάκι 13 ετών, έπειτα μια 16άχρονη, στη συνέχεια μια 28άχρονη και μια 72άχρονη, η μόνη που τάφηκε καθιστή, όπως οι Πατριάρχες. Δεν έπασχαν από κάποια αρρώστια. Ούτε σκοτώθηκαν. Δεν φέρουν τραύματα και κατανάλωναν εξαιρετικής ποιότητας τροφή όσο ζούσαν, όπως απέδειξε η μελέτη των οστών τους από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Adelfi, Νότη Αγελαράκη.
Της Νινέττας
Κοντράρου-Ρασσιά
Οι γυναίκες αυτές έχουν συγγενική σχέση σύμφωνα με την εξέταση του DNA τους. Eνταφιάστηκαν και οι τέσσερις μαζί πριν από τα μέσα του 7ου αι. π.Χ. στο νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας στην Ελεύθερνα Κρήτης μέσα σε ένα μνημειακής κατασκευής λίθινο κτήριο. Ενα δωμάτιο, με δύο χαμηλούς πεσσούς (βωμούς;) και μια σειρά αγγείων κοντά στον τοίχο. Οι νεκρές φορούσαν πολυτελή ενδύματα με ραμμένα επάνω χρυσά ελάσματα και χρυσές ταινίες κάλυπταν κάποια μέλη του σώματός τους. Ανάμεσα στα προσωπικά τους αντικείμενα ήταν μινωικοί σφραγιδόλιθοι (δείγμα εξουσίας), σκαραβαίοι από την Αίγυπτο ή τη Φοινίκη και τμήματα από αλυσίδα (μονόδισκης ζυγαριάς ή από κλειδί ιερού).
Μερικά από τα χρυσά κοσμήματα που φορούσαν οι πριγκίπισσες ή ιέρειες
Ποιες να ήταν άραγε αυτές οι τέσσερις γυναίκες; Ποιος ο λόγος που πέρασαν στον κάτω κόσμο και οι τέσσερις μαζί; Ηταν πριγκίπισσες, ιέρειες; Τι ρόλο έπαιζαν στην κοινωνία της αρχαίας Ελεύθερνας; Πολύ κοντά στη λύση αυτού του μυστηρίου φαίνεται πως βρίσκεται η ανθρωπολογική εξέταση του υλικού, σύμφωνα με τον καθηγητή Νίκο Σταμπολίδη και τον καθηγητή Ν. Αγελαράκη, τους οποίους συναντήσαμε στο πλαίσιο της ξενάγησης των δημοσιογράφων στο Μουσείο του αρχαιολογικού χώρου της Ελεύθερνας, τα εγκαίνια του οποίου θα γίνουν στις 19 Ιουνίου 2016 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.
Το εύρημα δεν είναι καινούργιο. Η ερμηνεία του όμως θα καταπλήξει, σύμφωνα με τους δύο επιστήμονες, οι οποίοι δεν θέλησαν προς το παρόν να αποκαλύψουν τα στοιχεία που τους οδηγούν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα.
Πρόκειται για αυτοκτονία; ρωτήσαμε.
Η απάντηση ήταν αρνητική και άφησαν να εννοηθεί ότι ίσως ήταν ιερατικού τύπου «αυτοθυσία», ακολουθώντας ένα θρησκευτικό τελετουργικό, γιατί δεν προκύπτει από την έρευνα ιστορικό γεγονός που να τις οδήγησε ομαδικά στο θάνατο.
Η πυρά του πολεμιστή
Ένα από τα μοναδικά ευρήματα είναι ένα σταφύλλι 2.700 ετών που βρέθηκε στην πυρά του πολεμιστή με άλλους καμένους καρπούς
Η κάθοδος ωστόσο των πολιτιστικών συντακτών στην Κρήτη για τα εγκαίνια ενός Μουσείου που κτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ (από το 2013-2016), προκειμένου να στεγάσει τους κόπους της 30χρονης έρευνας του Νίκου Σταμπολίδη και των φοιτητών του, είχε κι άλλες εκπλήξεις. Με πρώτο και κύριο το ενδιαφέρον των ντόπιων για το άνοιγμα του μουσείου. Αρχής γενομένης από τους ξεναγούς που είναι ήδη έτοιμοι για τις ξεναγήσεις τόσο στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, με τις ομηρικού τύπου καύσεις των πολεμιστών 18-44 ετών, το αποτεφρωτήριο, το πρώτο μνημείο του αγνώστου στρατιώτη, ένα κενοτάφιο στολισμένο εξωτερικά με είδωλα πολεμιστών ως ακροκέραμα και τις περίεργες ταφές των γυναικών (3-4 μαζί στα γιγαντιαία ξαπλωτά πιθάρια), όπως επίσης παιδιών και υπερηλίκων που δεν τύχαιναν την τιμής της τελετουργικής καύσης. Μόνο μία κοπέλα 21 ετών, που έπασχε από μεσογειακή αναιμία, παραδόθηκε μετά θάνατον στην πυρά, πιθανόν ως άνθρωπος που έδωσε τη μάχη της ζωής και άφησε την τελευταία της πνοή στη γέννα, όπως δείχνει το κεφαλάκι του μωρού της ανάμεσα στα δικά της κόκαλα.
Οι ξεναγοί γνωρίζουν κάθε λεπτομέρεια των ευρημάτων του Ν. Σταμπολίδη στον αρχαιολογικό χώρο και στο Μουσείο και δεν βλέπουν την ώρα που θα συνοδεύσουν τα πρώτα γκρουπ. Εχει οριστεί και το εσιτήριο, 5 ευρώ για τον χώρο κι άλλα τόσα για το μουσείο. Και για τα δύο μαζί, 8 ευρώ.
Στο πνεύμα των εγκαινίων του Μουσείου έχουν μπει και οι επιχειρηματίες εστίασης, οι οποίοι σκοπεύουν να σφάξουν 80 αρνιά και να τα προσφέρουν στο παραδοσιακό κρητικό γλέντι που θα ακολουθήσει μετά την τελετή των εγκαινίων, όπου αναμένονται γύρω στα 3.000 άτομα. Γι΄ αυτό οι ομιλίες των επισήμων θα γίνουν στην ευρύχωρη αυλή (το μουσείο είναι κτισμένο σε οικόπεδο 5,5 στρεμμάτων) τη φυτεμένη με ελιές, δεντρολίβανα, θυμάρι, μέντα, δίκταμο και δίανθους, μία ποικιλία γαριφάλων -ο ανθός του Δία που γεννήθηκε στην κορυφή της Ίδης, του Ψηλορείτη, που φαντάζει σε όλο του το μεγαλείο μέσα από τη μεγάλη τζαμαρία αμέσως μόλις μπαίνεις στο Μουσείο, για να βλέπεις τη σχέση με το μύθο και την ιστορία του ξεχωριστού αυτού τόπου.
Εδώ ήταν θαμμένες οι τέσσερις γυναίκες, πριγκίπισσες ή ιέρειες
Οσοι έχουν παρακολουθήσει τη θεατρικότητα των αρχαιολογικών εκθέσεων του Νίκου Σταμπολίδη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα αναγνωρίσουν και εδώ το χέρι του στο στήσιμο των εκθεμάτων. Βιντεοπροβολές μέσα σε μία τεράστια βιτρίνα με αρχαία, όπου παρουσιάζεται η γεωγραφική προέλευση κάθε αντικειμένου, ενώ την ίδια στιγμή ένα αγγείο περιστρέφεται για να το θαυμάσει ο επισκέπτης απ΄ όλες τις πλευρές, τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση δείχνει πώς κτίστηκε το κενοτάφιο του «αγνώστου στρατιώτη» και πως το μνημείο στόλιζαν ειδώλιο πολεμιστών στη στέγη ως ακροκέραμα. Ξεχωριστές βιτρίνες με τις φιγούρες των γυναικών και επάνω τους τα κοσμήματα που τις στόλιζαν.
Τρεις ταινίες αφηγούνται η μία την περιπέτεια της «Κυρίας της Οσέρ» που εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου, η άλλη αναπαριστά το «κτίσιμο» της πυράς του πολεμιστή και η τρίτη με τίτλο «Ο Ομηρος στην Κρήτη» (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων) αναφέρεται στη σχέση της Ελεύθερνας με την ομηρική περιγραφή της πυράς του Πατρόκλου στη Ραψωδία Ψ της Ιλιάδας, όπου καλούνται δύο Κρήτες, ο Ιδομενέας και ο Μηριόνης, οι οποίοι γνωρίζουν πού να βρουν και πώς να κόψουν τα ξύλα από τη Ίδη της Τρωάδας, να κτίσουν την πυρά και να τοποθετήσουν επάνω το νεκρό.
«Ανάλογες γνώσεις είχε και η αριστοκρατία των πολεμιστών του 9ου, 8ου και 7ου αι. π.Χ. , καθώς ήξεραν πώς να εκτελέσουν την ταφική πρακτική της καύσης, πώς να συλλέξουν από τις υπώρειες της δικής τους, της κρητικής Ίδης (Ψηλορείτη) την καύσιμη ύλη» επισημαίνει ο Ν. Σταμπολίδης, ο οποίος αναγνώρισε στην πυρά του πολεμιστή στην Ελεύθερνα την καύση του σώματος του Πατρόκλου. Όπως εκεί ο Αχιλλέας έσφαξε για εκδίκηση για το θάνατο του φίλου του 12 αιχμαλώτους, έτσι και στην Ελεύθερνα βρέθηκε αποκεφαλισμένος στην άκρη της πυράς ένας γεροδεμένος άνδρας.
O N. Σταμπολίδης μέσα στο κενοτάφιο των πολεμιστών που ονομάζει Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη
Καθώς η ανασκαφή θα συνεχίζεται, «όσο έχει τις δυνάμεις και καλούς φίλους και συνεργάτες» ο κ. Σταμπολίδης, υπάρχει χώρος στο Μουσείο για να εκτεθούν και τα νέα ευρήματα, όπως επίσης πολύ καλά οργανωμένες αποθήκες με υπερσύγχρονο εξοπλισμό για τη φύλαξη και συντήρηση των ευρημάτων. Εμείς γνωρίσαμε τρεις συντηρητές να συγκολλούν από ένα πλήθος οστράκων κάποια αγγεία, μεταξύ αυτών και ένας Ιταλός που μιλούσε άψογα ελληνικά. Και καθώς το Μουσείο αυτό θα λειτουργεί και ως φυτώριο νέων αρχαιολόγων είτε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης είτε από άλλα επιστημονικά ιδρύματα της Ελλάδας ή του εξωτερικού, υπάρχει Κέντρο Μελέτης με βιβλιοθήκη. Ολα είναι πανέτοιμα για τα εγκαίνια, αλλά ο αγώνας τώρα αρχίζει, όπως επαναλαμβάνει μετά λόγου γνώσεως ο κ. Σταμπολίδης.
To εργαστήριο συντήρησης του Μουσείου της Ελεύθερνας
{source}
<iframe width=»640″ height=»360″ src=»https://www.youtube.com/embed/N00Z-VSMWZo» frameborder=»0″ allowfullscreen></iframe>
{/source}
