Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Η απειλή της μικροβιακής αντοχής για τη δημόσια υγεία παραμένει ισχυρή στην Ε.Ε., με το Συμβούλιο να κάνει συστάσεις προς κάθε κατεύθυνση για την εξάλειψή της, με δράσεις κυρίως διασυνοριακού χαρακτήρα.
Η μικροβιακή αντοχή, επισημαίνει, είναι διασυνοριακή απειλή κατά της υγείας, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί επαρκώς από ένα κράτος-μέλος μόνο και δεν μπορεί να περιοριστεί σε μία γεωγραφική περιοχή ή σε ένα κράτος-μέλος και, ως εκ τούτου, απαιτείται εντατική συνεργασία και συντονισμός μεταξύ των κρατών-μελών, όπως ορίζεται στην απόφαση 1082/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας.
Οι απώλειες
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, εκτιμάται ότι περίπου 700 000 θάνατοι ενδέχεται να προκαλούνται παγκοσμίως κάθε χρόνο από τη μικροβιακή αντοχή. Σε σύγκριση με έναν κόσμο χωρίς μικροβιακή αντοχή, ο οικονομικός αντίκτυπος των σημερινών ποσοστών της μικροβιακής αντοχής μπορεί να φθάσει περίπου το 0,03 % του ΑΕΠ το 2020 στις χώρες του ΟΟΣΑ, το 0,07 % το 2030 και το 0,16 % το 2050. Αυτό θα οδηγούσε σε συνολικές ζημίες ύψους περίπου 2,9 δισ. ευρώ.
Το Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης (ΠΣΔ)
Σημειώνεται, πως το Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης (ΠΣΔ) για τη μικροβιακή αντοχή, που καταρτίστηκε από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) με τη συμβολή του Οργανισμού Επισιτισμού και Γεωργίας (FAO) και του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων (OIE) και εγκρίθηκε ομόφωνα τον Μάιο του 2015 από την 68η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, καλεί όλα τα κράτη-μέλη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας να έχουν θεσπίσει εθνικά σχέδια δράσης κατά της μικροβιακής αντοχής έως τα μέσα του 2017.
Το ενωσιακό δίκτυο «Μία υγεία»
Στην ενωσιακή υπουργική διάσκεψη, στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία», με θέμα τη μικροβιακή αντοχή, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ στις 9 και 10 Φεβρουαρίου 2016, εκφράστηκε η πολιτική βούληση για αντιμετώπιση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής μέσω ενιαίας προσέγγισης της υγείας («Μία υγεία»), μεταξύ άλλων με ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών για τη μικροβιακή αντοχή μέσω του ενωσιακού δικτύου «Μία υγεία».
Το ενωσιακό δίκτυο «Μία υγεία» δεν θα είναι νέα δομή διακυβέρνησης, αλλά θα λειτουργεί μέσω κοινών συναντήσεων υφιστάμενων ομάδων ή φορέων των τομέων της ανθρώπινης υγείας, των τροφίμων και της κτηνιατρικής και θα αξιοποιείται τακτικά, προκειμένου να συζητούνται θέματα σχετικά με τη μικροβιακή αντοχή υπό το πρίσμα ενιαίας προσέγγισης της υγείας, όπως η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κρατών-μελών σχετικά με την πρόοδο της εφαρμογής των εθνικών σχεδίων δράσης κατά της μικροβιακής αντοχής και σχετικά με τη διαμόρφωση και την εφαρμογή του ενωσιακού σχεδίου δράσης.
Οι συστάσεις του Συμβουλίου
Πρόσφατα, το Συμβούλιο απεύθυνε συστάσεις προς τα κράτη-μέλη, και μεταξύ άλλων τα καλεί:
1. Να αναπτύξουν από κοινού, σεβόμενοι τις αρμοδιότητες των κρατών-μελών, ένα νέο και ολοκληρωμένο ενωσιακό σχέδιο δράσης για τη μικροβιακή αντοχή βάσει της προσέγγισης «Μία υγεία», λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση του τρέχοντος σχεδίου δράσης, τη συζήτηση στην ενωσιακή υπουργική διάσκεψη στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία» με θέμα τη μικροβιακή αντοχή, της 10ης Φεβρουαρίου 2016, και το παγκόσμιο σχέδιο δράσης της ΠΟΥ. Το νέο ενωσιακό σχέδιο δράσης θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα και τους ακόλουθους μετρήσιμους (29) στόχους:
α) μέτρα πρόληψης των λοιμώξεων και διασφάλισης της συνετής χρήσης των αντιμικροβιακών ουσιών στην ιατρική και στην κτηνιατρική
β) μέτρα καταπολέμησης των παράνομων πρακτικών που συνδέονται με την εμπορία και τη χρήση αντιμικροβιακών ουσιών στην ιατρική και στην κτηνιατρική
γ) εναρμόνιση της παρακολούθησης της μικροβιακής αντοχής στον άνθρωπο, στα τρόφιμα, στα ζώα και στο περιβάλλον σε ενωσιακό επίπεδο
δ) μείωση, κατά την περίοδο του νέου ενωσιακού σχεδίου δράσης, της μικροβιακής αντοχής στον άνθρωπο, στα ζώα και στο περιβάλλον στην Ε.Ε.
ε) μείωση, κατά την περίοδο του νέου ενωσιακού σχεδίου δράσης, των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών στη χρήση αντιμικροβιακών ουσιών για την υγεία ανθρώπων και ζώων, ενώ τα κράτη-μέλη με σχετικά χαμηλή χρήση θα πρέπει επίσης να εξακολουθούν να επιδιώκουν τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών
στ) μείωση, κατά την περίοδο του νέου ενωσιακού σχεδίου δράσης, των λοιμώξεων που συνδέονται με την υγειονομική περίθαλψη στην Ε.Ε.
ζ) διαμόρφωση δεικτών για την αξιολόγηση της προόδου στην αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής και στην εφαρμογή του ενωσιακού σχεδίου δράσης
2. Να ενισχύσουν τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών, μεταξύ των κρατών-μελών και της Επιτροπής και μεταξύ των τομέων της ανθρώπινης υγείας, των τροφίμων, της κτηνιατρικής, του περιβάλλοντος, της έρευνας και άλλων σχετικών τομέων και να συμμετέχουν ενεργά στις κοινές συζητήσεις του ενωσιακού δικτύου «Μία υγεία».
3. Εντός του δικτύου «Μία υγεία», να συζητήσουν σχετικά με τη διαμόρφωση, την πρόοδο και την εφαρμογή του ενωσιακού σχεδίου δράσης.
4. Να επιδιώξουν φιλόδοξα νομοθετικά μέτρα προς αντιμετώπιση του κινδύνου της μικροβιακής αντοχής για τη δημόσια υγεία, στους τομείς της αρμοδιότητάς τους, π.χ. στον τομέα των κτηνιατρικών φαρμάκων και των φαρμακούχων ζωοτροφών.
5. Να διαμορφώσουν κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών στην ιατρική, προς στήριξη των εθνικών κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων.
6. Να θεσπίσουν προαιρετικό σύστημα αξιολόγησης από ομοτίμους από χώρα σε χώρα, στο οποίο εκπρόσωποι από ένα ή περισσότερα κράτη-μέλη αξιολογούν το εθνικό σχέδιο δράσης αλλήλων, εξετάζουν επιλογές πολιτικής και προβαίνουν σε συστάσεις ώστε να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη να βελτιώσουν τα ληφθέντα μέτρα. Το εν λόγω σύστημα αξιολόγησης από ομοτίμους από χώρα σε χώρα συμπληρώνει άλλα υφιστάμενα εργαλεία αξιολόγησης ή άλλες ελεγκτικές δραστηριότητες (π.χ. ECDC, Διεύθυνση Ελέγχων και Αναλύσεων στον Τομέα της Υγείας και των Τροφίμων ή ΠΟΥ).
7. Να εξασφαλίσουν ότι η Ε.Ε. υιοθετεί κοινή προσέγγιση στις διεθνείς συζητήσεις για τη μικροβιακή αντοχή, ιδίως σχετικά με την εφαρμογή του παγκόσμιου σχεδίου δράσης της ΠΟΥ και των ψηφισμάτων των OIE και FAO για τη μικροβιακή αντοχή, καθώς και σχετικά με την εφαρμογή και την επικαιροποίηση των διακυβερνητικών προτύπων για τη μικροβιακή αντοχή, που δημοσιεύονται από τον Codex Alimentarius και τον OIE.
8. Στο πλαίσιο του δικτύου «Μία υγεία» για τη μικροβιακή αντοχή, να ευθυγραμμίσουν τα στρατηγικά θεματολόγια έρευνας των υφιστάμενων ενωσιακών πρωτοβουλιών στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης (R&D) για νέα αντιβιοτικά, εναλλακτικές θεραπείες και διαγνωστικές εξετάσεις και να θέσουν προτεραιότητες βάσει κοινωνιακών αναγκών στον τομέα της δημόσιας υγείας, της υγείας των ζώων και του περιβάλλοντος, λαμβάνοντας υπόψη την ανάλυση των ελλείψεων σε αυτόν τον τομέα.
9. Να συμμετέχουν ενεργά σε πρωτοβουλίες και προτάσεις για την εφαρμογή νέου επιχειρηματικού μοντέλου που να αποσκοπεί στη διάθεση νέων αντιβιοτικών στην αγορά, περιλαμβανομένων μοντέλων στα οποία οι επενδυτικές δαπάνες ή τα έσοδα αποσυνδέονται από τον όγκο των πωλήσεων.
10. Να παροτρύνουν όλους τους αρμόδιους φορείς, περιλαμβανομένων των εθνικών ρυθμιστικών αρχών, να δρομολογήσουν διαδικασία εξέτασης, στο πλαίσιο των υφισταμένων κατάλληλων φόρουμ (π.χ. δίκτυο «Μία υγεία»), σχετικά με το ρυθμιστικό πλαίσιο όσον αφορά τα αντιβιοτικά, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η έρευνα και η ανάπτυξη και να διευκολυνθεί η διαδικασία χορήγησης άδειας κυκλοφορίας νέων αντιμικροβιακών ουσιών.
11. Να παροτρύνουν τη χρήση εναλλακτικών λύσεων θεραπείας και πρόληψης, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων, καθώς και την ανάπτυξη και τη χρήση οικονομικά προσιτών διαγνωστικών εξετάσεων στην ιατρική και στην κτηνιατρική.
12. Να στηρίξουν, συνεργαζόμενοι στενά, την πρόταση να τεθεί η μικροβιακή αντοχή στο θεματολόγιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 2016, όπως ορίζεται στο παγκόσμιο σχέδιο δράσης της ΠΟΥ και στα ψηφίσματα του FAO για τη μικροβιακή αντοχή, με σκοπό την ευαισθητοποίηση στο θέμα αυτό στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο, με τη συμμετοχή όλων των αρχηγών κρατών και όλων των σχετικών οργανώσεων των Ηνωμένων Εθνών, και να επιδιώξουν φιλόδοξα αποτελέσματα.
Προς την Επιτροπή
Επίσης, καλεί την Επιτροπή:
1. να διευκολύνει και να στηρίξει τα κράτη-μέλη κατά τη διαμόρφωση, την αξιολόγηση και την εφαρμογή των εθνικών σχεδίων δράσης κατά της μικροβιακής αντοχής, περιλαμβανομένης της στήριξης για την ενίσχυση των συστημάτων παρακολούθησης και εποπτείας, καθώς και να εξετάσει το ενδεχόμενο οικονομικής στήριξης εντός υφιστάμενων πλαισίων,
2. να διευκολύνει και να στηρίξει τις τακτικές συνεδριάσεις του ενωσιακού δικτύου «Μία υγεία» για τη μικροβιακή αντοχή,
3. να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο τουλάχιστον μία φορά ανά έτος σχετικά με τις δραστηριότητες του δικτύου «Μία υγεία», συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στην εφαρμογή του ενωσιακού σχεδίου δράσης κατά της μικροβιακής αντοχής,
4. να θεσπίσει εναρμονισμένη προσέγγιση για την πρόληψη της εμφάνισης και της εξάπλωσης κάθε διαφαινόμενης μικροβιακής αντοχής στην κτηνοτροφία και στην τροφική αλυσίδα με ενδεχόμενο αντίκτυπο στη δημόσια υγεία (π.χ. αντοχή στην καρβαπενέμη),
5. να αναπτύξει κατά προτεραιότητα συγκεκριμένες δράσεις δυνάμει του κανονισμού για τις μεταδοτικές νόσους των ζώων («νόμος για την υγεία των ζώων») (31), περιλαμβανομένων μέτρων πρόληψης των λοιμώξεων, ορθών πρακτικών διαχείρισης στην κτηνοτροφία και εναρμονισμένων συστημάτων εποπτείας των σχετικών ζωικών παθογόνων παραγόντων,
6. να προωθεί και να υπερασπίζεται έμπρακτα σε πολυμερείς και διμερείς διαλόγους και συμφωνίες μεταξύ της Ε.Ε. και των εταίρων της τα πρότυπα και τις πολιτικές της ΕΕ για τη μικροβιακή αντοχή, ιδίως:
α) τη σημασία της πρόληψης των λοιμώξεων, της συνετής χρήσης των αντιμικροβιακών ουσιών και της καλύτερης επίγνωσης των κινδύνων που απορρέουν από τη μικροβιακή αντοχή στην ιατρική και στην κτηνιατρική
β) την απαγόρευση της χρήσης αντιβιοτικών ως αυξητικών παραγόντων στην κτηνοτροφία
γ) την αποφυγή της συχνά επαναλαμβανόμενης προληπτικής χρήσης αντιμικροβιακών ουσιών στην κτηνιατρική πρακτική
δ) τους περιορισμούς της χρήσης στην κτηνιατρική πρακτική αντιμικροβιακών ουσιών οι οποίες δεν είναι εγκεκριμένες ή των οποίων η χρήση είναι υπό περιορισμό στην ΕΕ λόγω της κρίσιμης σημασίας τους για την πρόληψη και τη θεραπεία λοιμώξεων που μπορούν να επιφέρουν τον θάνατο στον άνθρωπο
ε) τις απαιτήσεις της ΕΕ όσον αφορά τις εισαγωγές ζώντων ζώων και των προϊόντων τους·
στ) την έννοια της αρχής της προφύλαξης,
7. να προωθεί μελέτες οικονομικού αντικτύπου στον άνθρωπο και στα ζώα, προκειμένου να εκτιμάται το κόστος της μικροβιακής αντοχής.
Πηγή: Blog:marina anastas.kourbela
