Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί εδώ και χρόνια, με μια σειρά κινήτρων και δράσεων, όπως είναι το πρόγραμμα για τη διά Βίου Μάθηση και Κατάρτιση και άλλες σχετικές δράσεις, να διευκολύνει την πρόσβαση ενηλίκων στην απόκτηση δεξιοτήτων, που θα τους βοηθήσουν να βρουν εργασία, αλλά και στη συμμετοχή τους σε περαιτέρω εκπαίδευση και κατάρτιση.
Οι προσπάθειες αυτές αφορούν κυρίως τις ψηφιακές ικανότητες, καθώς όταν οι σημερινοί ενήλικοι ήταν μαθητές η σπουδαστές, τα κομπιούτερ και όλα τα σχετικά δεν αποτελούσαν μέρος της εκπαίδευσης.
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται και από το Συμβούλιο, στη σημερινή κοινωνία όλοι χρειάζεται να διαθέτουν ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων, γνώσης και ικανοτήτων, συμπεριλαμβανομένου ενός ικανοποιητικού επιπέδου γραμματισμού, αριθμητισμού και ψηφιακών ικανοτήτων, προκειμένου να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό τους, να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην κοινωνία και να αναλάβουν τις ευθύνες τους ως μέλη της κοινωνίας και ως πολίτες. Στο μέλλον, θα υπάρχουν λιγότερες θέσεις εργασίας που απαιτούν στοιχειώδεις δεξιότητες.
Η μεγάλη πλειονότητα των θέσεων εργασίας απαιτεί κάποιο επίπεδο ψηφιακών ικανοτήτων και ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός θέσεων εργασίας που απαιτούν στοιχειώδεις δεξιότητες απαιτεί ορισμένες βασικές ή γενικές δεξιότητες (όπως επικοινωνία, επίλυση προβλημάτων, συνεργατικότητα και συναισθηματική ευφυΐα).
Σύμφωνα με την έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις δεξιότητες των ενηλίκων («PIAAC»), οι ενήλικοι με υψηλότερο επίπεδο στις δεξιότητες γραμματισμού, αριθμητισμού και επίλυσης προβλημάτων σε πλούσια τεχνολογικά περιβάλλοντα τείνουν να έχουν μεγαλύτερη επιτυχία στην αγορά εργασίας.
Το 2015 υπήρχαν 64 εκατομμύρια άτομα, πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Ένωσης ηλικίας 25 έως 64 ετών, τα οποία είχαν εγκαταλείψει την αρχική εκπαίδευση και κατάρτιση έχοντας ολοκληρώσει, το πολύ, την κατώτερη βαθμίδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Παρά το ότι δεν υπάρχουν τα μέσα για να μετρηθούν τα επίπεδα των βασικών δεξιοτήτων αυτών των ατόμων, σύμφωνα με την έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις δεξιότητες των ενηλίκων («PIAAC»), η οποία μέτρησε επίπεδα γραμματισμού, αριθμητισμού και επίλυσης προβλημάτων σε πλούσια τεχνολογικά περιβάλλοντα, φαίνεται ότι σε 20 κράτη-μέλη εμφανίζονται παρόμοια ποσοστά ενηλίκων ηλικίας 16 έως 65 ετών που παρουσίασαν τις χαμηλότερες επιδόσεις επάρκειας βασικών δεξιοτήτων.
Όλοι έχουν δικαίωμα
Όπως επισημαίνεται από το Συμβούλιο, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει ότι κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση στην επαγγελματική και συνεχή κατάρτιση.
Η Σύσταση του Συμβουλίου
Το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. επανήλθε στο θέμα των δεξιοτήτων για τους ενήλικους, αυτή τη φορά, απευθύνοντας Σύσταση στα κράτη-μέλη, με τίτλο: «Σύσταση του Συμβουλίου, όσον αφορά τις Διαδρομές Αναβάθμισης των Δεξιοτήτων: Νέες Ευκαιρίες για Ενηλίκους», και συνιστά στα κράτη-μέλη:
Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, τις συνθήκες και τους διαθέσιμους πόρους και σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και τους φορείς παροχής εκπαίδευσης και κατάρτισης:
1. Να παράσχουν στους ενήλικους με χαμηλά επίπεδα δεξιοτήτων, γνώσης και ικανοτήτων, π.χ. εκείνοι που εγκατέλειψαν την αρχική εκπαίδευση ή κατάρτιση χωρίς να έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοδύναμο επίπεδο και δεν είναι επιλέξιμοι για στήριξη στο πλαίσιο των Εγγυήσεων για τη Νεολαία, πρόσβαση σε διαδρομές αναβάθμισης των δεξιοτήτων τους που θα τους παράσχει τη δυνατότητα, ανάλογα με τις ατομικές τους ανάγκες:
α) να αποκτήσουν ένα ελάχιστο επίπεδο γραμματισμού, αριθμητισμού και ψηφιακών ικανοτήτων· και/ή
β) να αποκτήσουν μια ευρύτερη δέσμη δεξιοτήτων, γνώσεων και ικανοτήτων, που είναι σχετικές με την αγορά εργασίας και την ενεργό συμμετοχή τους στην κοινωνία, με βάση τη σύσταση 2006/962/ΕΚ για βασικές ικανότητες και τη διά βίου μάθηση, σημειώνοντας πρόοδο στην πορεία προς την απόκτηση επαγγελματικών προσόντων σε επίπεδο ΕΠΕΠ 3 ή 4 ανάλογα με τις εθνικές συνθήκες.
2. Λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες, τους διαθέσιμους πόρους και τις υφιστάμενες εθνικές στρατηγικές, να εντοπίσουν τις ομάδες-στόχους προτεραιότητας για την υλοποίηση των διαδρομών αναβάθμισης των δεξιοτήτων τους σε εθνικό επίπεδο. Κατά τη δράση αυτή, να λάβουν υπόψη το φύλο, την ποικιλομορφία και τις διάφορες υποομάδες του πληθυσμού-στόχου.
3. Κατά περίπτωση, ο σχεδιασμός των διαδρομών αναβάθμισης των δεξιοτήτων να βασίζεται σε τρία στάδια: αξιολόγηση δεξιοτήτων, παροχή εξατομικευμένης, ευέλικτης και ποιοτικής προσφοράς μάθησης και επικύρωση και αναγνώριση των δεξιοτήτων που αποκτώνται. Τα εν λόγω στάδια θα μπορούσαν να διευκολύνονται με καθοδήγηση και μέτρα στήριξης, όπως προβλέπεται στα σημεία 12 έως 14, και με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ψηφιακών τεχνολογιών, κατά περίπτωση.
Αξιολόγηση των δεξιοτήτων
4. Να παράσχουν στους ενήλικους των ομάδων-στόχων προτεραιότητας που ορίζονται σύμφωνα με το σημείο 2 την ευκαιρία να αποτελέσουν αντικείμενο αξιολόγησης, π.χ. έλεγχο των δεξιοτήτων, να εντοπίσουν τις υπάρχουσες δεξιότητες και εκείνες που χρειάζονται αναβάθμιση.
5. Να εφαρμόσουν, κατά περίπτωση, σε ενήλικους με χαμηλό επίπεδο προσόντων τις ρυθμίσεις επικύρωσης σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2012 για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης, έτσι ώστε να εντοπίζονται, να τεκμηριώνονται, να αξιολογούνται και/ή να πιστοποιούνται οι υφιστάμενες δεξιότητες.
Εξατομικευμένη και ευέλικτη προσφορά μάθησης
6. Παροχή προσφοράς εκπαίδευσης και κατάρτισης, σύμφωνα με το σημείο 1, η οποία θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες που προσδιορίστηκαν από την αξιολόγηση των δεξιοτήτων. Στην περίπτωση των μεταναστών από τρίτες χώρες, να συμπεριληφθούν, κατά περίπτωση, ευκαιρίες γλωσσικής εκμάθησης και προετοιμασίας για την κατάρτιση.
7. Εφόσον είναι συμβατή με τα εθνικά συστήματα και περιστάσεις, να καταστεί δυνατή η αυξημένη χρήση των ενοτήτων μαθησιακών αποτελεσμάτων που μπορούν να τεκμηριωθούν, να αξιολογηθούν και να πιστοποιηθούν, προκειμένου να καταγράφεται η πρόοδος των εκπαιδευομένων σε διάφορα στάδια.
8. Να εξετάζουν, στο μέτρο του δυνατού, τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές ανάγκες της αγοράς εργασίας κατά τη σύσταση μιας προσφοράς σύμφωνα με το σημείο 1 και να την υλοποιούν σε στενή συνεργασία με τους σχετικούς συμφεροντούχους, ιδίως τους κοινωνικούς εταίρους και τους τοπικούς, περιφερειακούς και εθνικούς οικονομικούς φορείς.
Επικύρωση και αναγνώριση
9. Να βασίζονται σε υφιστάμενες ρυθμίσεις επικύρωσης σύμφωνες προς τη σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2012 για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης προκειμένου να αξιολογηθούν και να πιστοποιηθούν οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι ικανότητες που έχουν αποκτηθεί, συμπεριλαμβανομένης της μάθησης στον χώρο εργασίας, και να ενθαρρύνουν την πιστοποίησή τους, για την απόκτηση προσόντων, σύμφωνα με τα εθνικά συστήματα και πλαίσια προσόντων.
10. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, τις συνθήκες και τους διαθέσιμους πόρους, να βασίσουν την παροχή των διαδρομών αναβάθμισης των δεξιοτήτων στις αρχές που περιγράφονται στα σημεία 11 έως 18.
Συντονισμός και εταιρικές σχέσεις
11. Να διασφαλιστεί ο αποτελεσματικός συντονισμός για την εφαρμογή της παρούσας σύστασης και να στηριχθεί, κατά περίπτωση, η συμμετοχή των σχετικών δημόσιων και ιδιωτικών φορέων στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης, της απασχόλησης, της κοινωνικής, πολιτιστικής και άλλων σχετικών τομέων πολιτικής, καθώς και στην προώθηση των συμπράξεων μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένης της διασυνοριακής και περιφερειακής συνεργασίας.
12. Να εφαρμόσουν μέτρα κινήτρων και προσέγγισης που θα περιλαμβάνουν την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τα οφέλη της αναβάθμισης των δεξιοτήτων, τη διάθεση πληροφοριών σχετικά με τα υπάρχοντα μέτρα καθοδήγησης και στήριξης, τις ευκαιρίες αναβάθμισης των δεξιοτήτων και τους αρμόδιους φορείς, καθώς και την παροχή κινήτρων σε όσους έχουν τα λιγότερα κίνητρα για να επωφεληθούν από αυτά.
13. Να παράσχουν υπηρεσίες κατεύθυνσης και/ή καθοδήγησης για τη στήριξη της εξέλιξης των εκπαιδευομένων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας αναβάθμισης των δεξιοτήτων.
14. Να μελετήσουν τη δυνατότητα σχεδιασμού και εφαρμογής μέτρων στήριξης που αντιμετωπίζουν με ισότιμο τρόπο τα εμπόδια στη συμμετοχή τους στη βελτίωση των δεξιοτήτων τους. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να συνίστανται, μεταξύ άλλων, είτε στην άμεση στήριξη των εκπαιδευομένων είτε στην έμμεση στήριξη των εργοδοτών με σκοπό την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των υπαλλήλων τους.
15. Να στηρίξουν την αρχική κατάρτιση και τη συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη του προσωπικού που συμμετέχει στην υλοποίηση των διαδρομών αναβάθμισης των δεξιοτήτων, ιδίως των επαγγελματιών διδασκόντων.
Παρακολούθηση και αξιολόγηση
16. Όπου είναι δυνατόν, εντός ενός έτους από την έκδοση της παρούσας σύστασης και το αργότερο έως τα μέσα του 2018 και με αφετηρία τις υφιστάμενες σχετικές εθνικές ρυθμίσεις και τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά πλαίσια, να περιγραφούν τα κατάλληλα μέτρα για την εφαρμογή της παρούσας σύστασης σε εθνικό επίπεδο.
17. Αξιολόγηση στο πλαίσιο των υφιστάμενων εθνικών πλαισίων όλων των μέτρων που αναφέρονται στο σημείο 16 και του αντικτύπου τους στην πρόοδο της ομάδας-στόχου όσον αφορά την απόκτηση των ικανοτήτων γραμματισμού, αριθμητισμού και ψηφιακών ικανοτήτων και/ή για την απόκτηση τίτλου σπουδών σε επίπεδο ΕΠΕΠ 3 ή 4 ανάλογα με τις εθνικές συνθήκες.
18. Να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, έτσι ώστε να επικαιροποιηθεί, ανάλογα με την περίπτωση, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των διαδρομών αναβάθμισης των δεξιοτήτων σε εθνικό επίπεδο και να επικαιροποιηθούν περαιτέρω οι πολιτικές και οι μεταρρυθμίσεις βάσει πραγματικών στοιχείων.
ΣΥΝΙΣΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ:
19. Με την υποστήριξη της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Επαγγελματική Κατάρτιση, να παρακολουθεί την εφαρμογή της παρούσας σύστασης, ιδίως μέσω ανταλλαγών όπως η αμοιβαία μάθηση, σε συνδυασμό με τους οικείους ευρωπαϊκούς συντονιστικούς φορείς και τις διαδικασίες για τις πολιτικές απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης.
20. Να προωθήσει τη χρήση των υφιστάμενων συναφών πλαισίων ικανοτήτων, όπως το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Ψηφιακών Ικανοτήτων για τους Πολίτες, καθώς και εργαλείων αξιολόγησης.
21. Να διευκολύνει την αμοιβαία μάθηση μεταξύ των κρατών μελών και να καταστήσει διαθέσιμους τους βασικούς πόρους και πληροφορίες μέσω της Ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την Εκπαίδευση Ενηλίκων στην Ευρώπη (EPALE).
22. Να στηρίξει και να διενεργήσει, σε συνεργασία με τους οργανισμούς της Ένωσης και διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ ή η UNESCO, έρευνα και ανάλυση σχετικά με τις δεξιότητες των ενηλίκων και τις αξιολογήσεις δεξιοτήτων (π.χ. PIAAC).
23. Κατά περίπτωση, με την επιφύλαξη των διαπραγματεύσεων για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο και σύμφωνα με τις προτεραιότητες για την περίοδο 2014-2020, να υποστηρίξει τη χρήση των τρεχόντων και μελλοντικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης στον τομέα της ανάπτυξης δεξιοτήτων, ιδίως των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων και του προγράμματος Erasmus+, για την εφαρμογή της παρούσας σύστασης σύμφωνα με τη νομική τους βάση.
24. Να προβεί σε απολογισμό έως την 31η. Δεκεμβρίου 2018, στο πλαίσιο των υφιστάμενων διαδικασιών υποβολής εκθέσεων των εκτελεστικών μέτρων που έχουν περιγραφεί από τα κράτη μέλη.
25. Να εξετάσει και να αξιολογήσει, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και κατόπιν διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους συμφεροντούχους, τη δράση που αναλήφθηκε σε συνέχεια της παρούσας σύστασης και, εντός πέντε ετών από την ημερομηνία έκδοσής της, να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε για την αύξηση των επιπέδων του γραμματισμού, του αριθμητισμού και των ψηφιακών ικανοτήτων μεταξύ των ενηλίκων με χαμηλά προσόντα, την εμπειρία που αποκτήθηκε και τις επιπτώσεις για το μέλλον.
Πηγή: Blog:marina anastas.kourbela
