Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Σε 1,2 εκατομμύριο ανέρχονται οι εργαζόμενοι που έχουν αποσπαστεί στο σύνολο της Ε.Ε. στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και έως το Σάββατο 18 Ιουνίου του 2016 τα κράτη-μέλη της Ευρωπαικής Ένωσης πρέπει να έχουν ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο τη σχετική οδηγία.
Ο κατασκευαστικός κλάδος αριθμεί τους περισσότερους αποσπασμένους εργαζομένους (25%), ενώ ακολουθούν οι τομείς της παροχής υπηρεσιών, των χρηματοοικονομικών και των επιχειρήσεων, των μεταφορών και της γεωργίας.
Σχετικά με τις χώρες εξαγωγής αποσπασμένων εργαζομένων, οι κυριότερες είναι η Πολωνία, η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ρουμανία.
Σχετικά με τις χώρες εισαγωγής αποσπασμένων, η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες υποδέχονται το μεγαλύτερο ποσοστό αποσπασμένων εργαζομένων.
Η νέα οδηγία έχει σκοπό να εξασφαλίσει την τήρηση κατάλληλου επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων που αποσπώνται για τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών, ιδίως την επιβολή των όρων και συνθηκών απασχόλησης που ισχύουν στο κράτος-μέλος στο οποίο πρόκειται να παρέχεται η υπηρεσία, διευκολύνοντας συγχρόνως την άσκηση της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών από τους παρόχους υπηρεσιών και προωθώντας τον δίκαιο ανταγωνισμό μεταξύ τους και, κατά συνέπεια, στηρίζοντας τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Υπενθυμίζεται πως η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, η ελευθερία εγκατάστασης και η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών συνιστούν θεμελιώδεις αρχές της εσωτερικής αγοράς στην Ένωση και κατοχυρώνονται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Η Ένωση επιδιώκει την περαιτέρω ανάπτυξη της εφαρμογής των αρχών αυτών, με σκοπό την εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις και το σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών περιλαμβάνει το δικαίωμα των επιχειρήσεων να παρέχουν υπηρεσίες σε άλλο κράτος-μέλος, στο οποίο μπορούν να αποσπούν προσωρινά δικούς τους εργαζομένους για την παροχή αυτών των υπηρεσιών εκεί. Για τους σκοπούς της απόσπασης εργαζομένων, είναι απαραίτητο να διαχωρίζεται η ελευθερία αυτή από την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, η οποία παρέχει σε κάθε πολίτη το δικαίωμα να μετακινείται ελεύθερα και να διαμένει σε άλλο κράτος-μέλος με σκοπό την εργασία και τον προστατεύει από διακρίσεις όσον αφορά την απασχόληση, την αμοιβή και τους λοιπούς όρους εργασίας και απασχόλησης σε σύγκριση με τους υπηκόους του εν λόγω κράτους-μέλους.
Για τους εργαζομένους που αποσπώνται προσωρινά σε κράτος-μέλος διαφορετικό από το κράτος στο οποίο εκτελούν συνήθως την εργασία τους με σκοπό την παροχή υπηρεσιών, η οδηγία 96/71/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) θεσπίζει μια βασική δέσμη σαφώς καθορισμένων όρων και συνθηκών απασχόλησης, με τους οποίους πρέπει να συμμορφώνεται ο πάροχος υπηρεσιών στο κράτος-μέλος στο οποίο γίνεται η απόσπαση, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η ελάχιστη προστασία των αποσπασμένων εργαζομένων.
Γιατί είναι απαραίτητη η νέα οδηγία
Όπως εκτιμούν οι αρμόδιοι της Ε.Ε., η ισχύουσα νομοθεσία για την απόσπαση των εργαζομένων ενίοτε δεν εφαρμόζεται σωστά.
Η σημαντικότερη διάταξη προβλέπει ότι ο αποσπασμένος εργαζόμενος απολαμβάνει τις βασικές υποχρεωτικές συνθήκες εργασίας που ισχύουν στη χώρα υποδοχής. Μεταξύ των συνθηκών αυτών περιλαμβάνονται τα εξής:
– ελάχιστη αμοιβή
– μέγιστος χρόνος εργασίας
– ελάχιστη περίοδος ανάπαυσης και διακοπών
– κανόνες υγείας, ασφάλειας και υγιεινής
Ωστόσο, οι πληροφορίες σχετικά με τις ισχύουσες συνθήκες στη χώρα υποδοχής είναι συχνά δύσκολο να βρεθούν ή είναι ελλιπείς. Αυτό δυσχεραίνει τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των αποσπασμένων εργαζομένων.
Η ίδια η έννοια της απόσπασης, η οποία εκ φύσεως είναι προσωρινή και συνεπάγεται ότι η εταιρεία «απόσπασης» έχει την έδρα της σε διαφορετικό κράτος-μέλος από εκείνο στο οποίο μετακινούνται οι εργαζόμενοι, δεν προσδιορίζεται σαφώς στην οδηγία του 1996 και έχει οδηγήσει σε καταχρήσεις.
Οι αρμόδιες εθνικές αρχές για την παρακολούθησή της είχαν την ευχέρεια να καθορίσουν τα περί της εφαρμογής των κανόνων, με αποτέλεσμα να σημειωθούν ορισμένοι ελλιπείς έλεγχοι και ανακολουθίες στο σύνολο της Ε.Ε. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε λόγω της ανεπαρκούς συνεργασίας μεταξύ των εθνικών διοικήσεων.
Όλοι αυτοί οι λόγοι οδήγησαν στη διάβρωση των δικαιωμάτων των αποσπασμένων εργαζομένων και στη σύσταση των καλούμενων εικονικών εταιρειών που εγκαταστάθηκαν στη χώρα αποστολής αποκλειστικά και μόνο προς αποφυγή των κείμενων διατάξεων για την κοινωνική ασφάλιση και το εργατικό δίκαιο της χώρας υποδοχής.
Επιφέροντας βελτιώσεις στην εφαρμογή, την παρακολούθηση και την επιβολή των κανόνων για την απόσπαση των εργαζομένων, η νέα οδηγία προωθεί τα δικαιώματα των εργαζομένων και δημιουργεί ίσους όρους ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις.
Ειδικοί κανόνες για τον κατασκευαστικό κλάδο
Η οδηγία επιφυλάσσει ιδιαίτερη μεταχείριση για τον κατασκευαστικό κλάδο, εφόσον, όπως προαναφέραμε, κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο των αποσπασμένων εργαζομένων στην Ε.Ε. Ο κλάδος στηρίζεται επίσης σε μεγάλο βαθμό στην υπεργολαβία, όπου η προστασία των εργαζομένων τυγχάνει δυσκολότερης εφαρμογής.
Για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, το Συμβούλιο αποφάσισε ότι τόσο ο κύριος εργολάβος όσο και ο άμεσος υπεργολάβος θα θεωρούνται υπεύθυνοι για τυχόν αδυναμία πληρωμής των αποσπασμένων εργαζομένων.
Με βάση το σχέδιο οδηγίας ο εργολάβος θα θεωρείται υπεύθυνος μόνο σε περίπτωση που κάποιος από τους υπεργολάβους βρεθεί σε αδυναμία πληρωμής των μισθών.
Απαιτήσεις για τις επιχειρήσεις
Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, οι επιχειρήσεις θα οφείλουν να ορίζουν ένα αρμόδιο σημείο επαφής για την παροχή στις αρχές επιβολής του νόμου όλων των σχετικών στοιχείων σχετικά με τους αποσπασμένους εργαζομένους, όπως:
– τον αριθμό τους
– τα ονόματά τους
– τη διάρκεια της απόσπασης
– τις παρεχόμενες υπηρεσίες
– τα στοιχεία διεύθυνσης
Θα πρέπει επίσης να τηρούν βασικά έγγραφα, όπως συμβόλαια, καταστάσεις μισθοδοσίας και δελτία ελέγχου εργασίας των αποσπασμένων εργαζομένων.
