Σε ένα ουτσάιντερ, την τσέχικη ταινία “Ο μικρός Σταυροφόρος” του Βάκλαβ Κατρίνκα, απονεμήθηκε η Κρυστάλλινη Σφαίρα καλύτερης ταινίας του φετινού 52ου κινηματογραφικού φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
Μια εικαστικά πανέμορφη μεσαιωνική περιπέτεια, βασισμένη σε ένα επικό ποίημα, με πρωταγωνιστή ένα αγόρι που ξεκινά, κρυφά από τον πατέρα του, για να συμμετάσχει, όπως πιστεύει, στις επόμενες σταυροφορίες.
Η ταινία ξεχωρίζει για τις στιλιστικές αναζητήσεις της αλλά και την όλη ποιητική ατμόσφαιρα, με εικαστικά έξοχες εικόνες και ένα ρυθμό που φέρνουν στο νου τις ταινίες τόσο του Ζακ Ριβέτ όσο κι αυτές του δικού μας Αγγελόπουλου.
Η τελετή της λήξης ξεκίνησε με ένα πρωτότυπο σόου, με μια πολυμελή ορχήστρα να παίζει μουσική εμπνευσμένη από ταινίες τρόμου, και με νεαρές, μισόγυμνες γυναίκες, να κρέμονται κυριολεκτικά από τον τοίχο της σκηνής της αίθουσας (φυλακισμένη η κάθε μια μέσα σε διαφανή σακούλα), αρχικά να σφαδάζουν και στη συνέχεια να αιμορραγούν, ενώ, στη σκηνή, ένας άντρας ντυμένος σαν χασάπης, με τη μάσκα του Χάνιμπαλ Λέκτερ (από την ταινία τρόμου του Τζόναθαν Ντέμι με τον Άντονι Χόπκινς) να κουνάει ένα πριόνι.
Από τις καλύτερες ταινίες του διαγωνιστικού, που, δυστυχώς αδικήθηκε στα επίσημα βραβεία, ήταν η “Αρρυθμία” του Ρώσου Μπόρις Χλέμπνικοφ, σκηνοθέτη του νέου κύματος του ρωσικού κινηματογράφου. Η ιστορία μιας σχέσης ανάμεσα σε ένα ζευγάρι που εργάζεται στο ίδιο νοσοκομείο (εκείνος είναι τραυματιοφορέας και εκείνη γιατρός στα έκτακτα περιστατικά), σχέση που αρχίζει να διαλύεται (με τον άντρα να δίνει διέξοδο στη σκληρή καθημερινή βάρδια του στα έκτακτα περιστατικά, στο πιοτό), και που ο σκηνοθέτης αντιπαραβάλλει με την αρρυθμία της καρδιάς την οποία αντιμετωπίζει το ζευγάρι στην καθημερινή του απασχόληση.
Με μια σκηνοθεσία που εστιάζει στην καταγραφή της συμπεριφοράς των δυο βασικών προσώπων, ενώ παράλληλα καταγράφει με την ίδια λεπτομέρεια, τονίζοντας άλλοτε τη χιουμοριστική (όπως στη σκηνή που ο γιατρός καταφέρνει να ξεφορτωθεί την κατά φαντασία ασθενή γυναίκα που θέλει να τη στείλουν στο νοσοκομείο) και άλλοτε τη δραματική πλευρά μιας συγκεκριμένης κατάστασης με ένα σωστά εναρμονισμένο ρυθμό, μια πάντα συμπαθητική για τα πρόσωπα ματιά, παρά τα διάφορα τους ελαττώματα, και με εξαιρετικές ερμηνείες από το ζευγάρι του, ο Χλέμπνικοφ έφτιαξε ένα ιδιαίτερα συναρπαστικό δράμα ανθρωπίνων σχέσεων. Τελικά, η ταινία περιορίστηκε στο βραβείο ανδρικής ερμηνείας που απονεμήθηκε στον Αλεξάντερ Γιατσένκο, για το ρόλο του γιατρού.
Στη σύγκρουση ανάμεσα σε δυο αρχηγούς μαφιόζικων συμμοριών που μετακινούν παράνομα τσιγάρα και άλλα προϊόντα στα σύνορα Σλοβακίας -Ουκρανίας, καταπιάνεται η ταινία “Η γραμμή” του Πέτερ Μπέμπιακ (βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας). Μια, δοσμένη με ιδιαίτερα βίαιες σκηνές, ταινία με τον Μπέμπιακ να επηρεάζεται από το αμερικανικό στιλ παρόμοιων ταινιών για να μας δώσει, όμως, όχι απλά μια σκληρή περιπέτεια, αλλά και μια πιο ανθρώπινη και πειστική εικόνα των καταστάσεων που επικρατούν σήμερα στις διάφορες βαλκανικές χώρες.
Η ανάγκη ηθικών επιλογών καθώς και η αλλαγή στη συμπεριφορά μιας γυναίκας, υπεύθυνης για τον με έξυπνους τρόπους εξαναγκασμό παραίτησης υπαλλήλων από την εργασία τους, είναι το θέμα της γαλλικής ταινίας “Corporate” του Νικολάς Σιλόλ.
Η αυτοκτονία ενός υπαλλήλου, σπρωγμένου προς μια πρόωρη παραίτηση, θα οδηγήσει την ηρωίδα να επανεξετάσει την ηθική της στάση αλλά και το ρόλο της σε μια κοινωνία μεγάλων εταιριών και επιχειρήσεων για τις οποίες το άτομο είναι απλά ένας αριθμός προς εκμετάλλευση και αποκοπή και εξαφάνιση από τη στιγμή που η συμμετοχή του δεν εχει τίποτα να προσφέρει. Με μια λιτή αφήγηση, με λεπτολόγο διάλογο, και με μια εξαιρετική ερμηνεία από τη πρωταγωνίστριά του, ο Σιλόλ έφτιαξε μια ιδιαίτερα επίκαιρη ταινία.
Ειδική μνεία απονεμήθηκε στην αμερικανική ταινία “Keep the Change” της Ρέιτσελ Ίσραελ (αντίθετα, οι κριτικοί της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών – FIPRESCI – της απένειμε το βραβείο καλύτερης ταινίας του διαγωνιστικού). Τρυφερή ρομαντική κωμωδία, με πρωταγωνιστές ένα νεαρό αυτιστικό ζευγάρι της Νέας Υόρκης (με πραγματικούς αυτιστικούς ηθοποιούς να το ερμηνεύουν, με τη φωτογραφία του Ζάκερι Χάλμπερντ να μας προσφέρει όμορφες, ασυνήθιστες εικόνες του Μανχάταν.
Αξίζει να σημειώσω πως στη συγκλονιστική ταινία “Οι άντρες δεν κλαίνε” του Βόσνιου Άλεν Ντρίγιεβιτς, απονεμήθηκε το βραβείο γυναικείας ερμηνείας που μοιράστηκε εξίσου στις δυο πρωταγωνίστριες, την Πολωνή Τζοβίτα Μπούτνικ, και την Ελιάνε Ουμουχίρε από τη Ρουάντα.
Στην ταινία, είκοσι χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία, μια ομάδα βετεράνων του πολέμου από τις διάφορες χώρες (Σερβία, Βοσνία/Ερζεγοβίνη , Κόσοβο, Κροατία, Μοαυροβούνιο , ΦΥΡΟΜ, Σλοβενία) μαζεύονται σ’ ένα απόμερο ξενοδοχείο στο βουνό, έχοντας δεχτεί να πάρουν μέρος σε ενός είδους ψυχοθεραπείας, που αναλαμβάνει μια Ομάδα Ειρήνης, και που θα τους οδηγήσει να παραμερίσουν τα μίση τους και να συγχωρέσουν και να συμφιλιωθούν με τους πρώην εχθρούς τους.
Θεραπεία που συχνά αποδεικνύεται δύσκολη, συχνά ανυπόφορη, ιδιαίτερα όταν ορισμένοι εξακολουθούν να αισθάνονται το ίδιο μίσος για τον άλλο. Σταδιακά, όμως, μέσα από μια σειρά καίρια ερωτήματα, που τους θέτει ο υπεύθυνος της θεραπείας, αλλά και τα συγκεκριμένα προσωπικά βιώματά τους από τον πόλεμο, που τους ζητά να αναπαραστήσουν, ο πόνος και η έχθρα αρχίζουν να υποχωρούν.
