25ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Στο τολμηρό, αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ «Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού» ο Χρυσός Αλέξανδρος του φεστιβάλ
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
Στο τολμηρό, αποκαλυπτικό, με θέμα τις διάφορες μορφές καταπίεσης της γυναίκας, ντοκιμαντέρ «Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού» των Χέμπα Ταλέντ, Ταλάλ Ντερκί και Αλί Γουαζί, απονεμήθηκε ο Χρυσός Αλέξανδρος καλύτερης ταινίας του Διεθνούς Διαγωνιστικού του φετινού 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, που έληξε χθες το βράδυ, χωρίς όμως τη διεξαγωγή επίσημης τελετής (όπως έγινε και με τις άλλες εορταστικές εκδηλώσεις), όπως αποφάσισε η διεύθυνση του φεστιβάλ, σεβόμενη το γενικότερο πένθος για το πρόσφατο τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη.
Με το βραβείο των μελών της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών (FIPRESCI) να απονέμουν το βραβείο τους στο ντοκιμαντέρ «Μου αρέσει εδώ» του Ραλφ Άρλικ και τα μέλη της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) να απονέμουν το δικο τους βραβείο στην ταινία «Η Βασίλισσα της Νέας Υόρκης» της Βάλερι Κοντάκου.
Με τον μισογυνισμό και τη σεξουαλική κακοποίηση των γυναικών της Συρίας καταπιάνεται το δίκαια βραβευμένο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού» που σκηνοθέτησαν η Χέμπα Χαλέντ, ο Ταλάλ Ντερκί και Αλί Γουαζί. Μαι ομάδα πέντε γυναικών (η Φαράχ, η Ελιάνα, η Ινάνα, η Σουχίρ και η Γκρέις) αποφασίζει να ανεβάσει ένα θεατρικό έργο που να καταγγέλλει τη γυναικεία καταπίεση, παρόλο που μια τέτοια παράσταση θα τους προκαλέσει τεράστια εμπόδια. Με τη βοήθεια εξόριστων Σύριων δημιουργών (ανάμεσά τους και τον Ταλάλ Ντερκί, σκηνοθέτη της υποψήφιας για Όσκαρ ταινίας Of Fathers and Sons), οι γυναίκες αρχίζουν να ψάχνουν σε μια ρημαγμένη από τον πόλεμο Δαμασκό, για γυναίκες από όλο τα κοινωνικό φάσμα (ηθοποιούς, εργάτριες, μητέρες) για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους: ιστορίες κακοποίησης, βιασμού, εκβιασμού, καταπίεσης, από συζύγους, πατέρες, αδερφούς, συγγενείς, εργοδότες, σε μια κοινωνία πατριαρχίας που τους επιτρέπει να ασκούν ανεξέλεγκτη, πέρα από κάθε έννοια δικαιοσύνης, εξουσία.
Με αφηγήσεις που αποκαλύπτουν τα διάφορα επίπεδα κακοποίησης (από ζηλιάρηδες συζύγους που δεν αφήνουν τις γυναίκες τους να βγουν από το σπίτι, με άλλους που, σύμφωνα με παραδόσεις και απαράδεκτες νομοθεσίες, δεν επιτρέπουν στις πρώην συζύγους να βλέπουν τα παιδιά τους, και άλλες γύρω από τη σωματική κακοποίηση) με αφηγήσεις που συχνά συγκλονίζουν (με γυναίκες, που με την καθημερινή κακοποίηση οδηγούνται στην κατάθλιψη και τη σχιζοφρένεια), ακόμη και με τον σκηνοθέτη παραγωγής του θεατρικού έργου που οι πέντε γυναίκες ετοιμάζονται να στήσουν, να εκμεταλλεύεται σεξουαλικά τα κορίτσια, στην πιο αποκαλυπτική και πιο επίκαιρη σκηνή της ταινίας που δείχνει μέχρι σε ποιο βαθμό έχει φτάσει η εκμετάλλευση («κι εγώ δεν χάνω ποτέ», θα του απαντήσει αποφασιστικά και υπερήφανα η μια από τις γυναίκες, όταν εκείνος προσπαθεί να την εκβιάσει πως αν καταλήξουν στο δικαστήριο οι άνδρες δικαστές θα πιστέψουν εκείνον και όχι αυτήν), οι τρεις σκηνοθέτες καταγράφουν με λεπτομέρεια, επιμονή, ειλικρίνεια και δύναμη, μέσα από τις συγκλονιστικές, σπαραχτικές αυτές αφηγήσεις, το συνεχές καθημερινό, αβάσταχτο δράμα των γυναικών της Συρίας, δράμα, όπως γνωρίζουμε, εξακολουθεί δυστυχώς να υπάρχει και στον υπόλοιπο κόσμο).
Το δικό της αμερικανικό όνειρο πετυχαίνει, με ένα εκπληκτικό τρόπο, η Ελληνοεβραία από τη Θεσσαλονίκη Τσέλι Γουίλσον στο ντοκιμαντέρ «Η βασίλισσα της Νέας Υόρκης» της Βάλερι Κοντάκου (βραβείο καλύτερης ταινίας της ΠΕΚΚ). Με την έναρξη του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου, αντίθετα με τους γονείς, αδέρφια και άλλους συγγενείς της, που προτίμησαν να μείνουν στη Θεσσαλονίκη, η Τσέλι, έχοντας χωρίζει από έναν «απωθητικό σύζυγο» (όπως τον περιγράφει η ίδια), τον οποίο την ανάγκασαν να παντρευτεί, η Τσέλι κατάφερε να φύγει για Παρίσι και από εκεί για Νέα Υόρκη, όπου, αφού έκανε διάφορες δουλειές (από πωλήτρια ντόνατς μέχρι εργάτρια σε εργοστάσιο) κατέληξε διευθύντρια αιθουσών κινηματογράφου στην περιοχή της Αστόριας, προβάλλοντας στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου και ελληνικές ταινίες (με Αλίκη Βουγιουκλάκη και άλλους σταρ), για να στραφεί, όταν η αίθουσα δεν έβγαζε το αναμενόμενο κέρδος, σε ταινίες πορνό.
Η σκηνοθέτρια ακολουθεί την πορεία της συναρπαστικής και πολυτάραχης ζωής της εκπληκτικής αυτής τολμηρής γυναίκας, μέσα από επίκαιρα της εποχής, κινούμενα σχέδια όταν χρειάζεται, και, πάνω από όλα, διάφορες, συναρπαστικές συχνά, αφηγήσεις από την ίδια τη Τσέλι, την κόρη της, Πολέτ (που όταν η Τσέλι εγκατέλειψε την Ελλάδα την άφησε σε συγγενή της στην Αθήνα δίνοντας αυστηρή εντολή να μη την παραδώσει σε κανένα συγγενή να την πάνε στη Θεσσαλονίκη, γεγονός που την έσωσε από το Ολοκαύτωμα), τον γιο της, Ντίνο (που κατάφερε να τον αποσπάσει από τον ισραηλινό στρατό και να τον πάει στην Αμερική), και γενικά ανθρώπου που την γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί της. Μια ωραία, όμορφη ιστορία που μας αποκαλύπτει μιαν άλλη πλευρά του αμερικανικού ονείρου.
Είναι κάποιες ταινίες που αφού τις δεις, βγαίνεις στο δρόμο, παίρνεις βαθιές αναπνοές, κοιτάζεις τα δέντρα και τον ουρανό και αισθάνεσαι αισθάνεσαι ευγνωμοσύνη που ζεις. Τέτοια αισθήματα μου προκάλεσε το ντοκιμαντέρ «Μου αρέσει εδώ» του Αμερικανού Ραλφ Άρλικ, από τους πιο σημαντικούς ντοκιμαντερίστες, ενεργός εδώ και 50 χρόνια στον ανεξάρτητο, πειραματικό (παρόμοιο με εκείνο του Τζόνας Μέκας) κινηματογράφο (ανάμεσα στα βραβευμένα σε διεθνή φεστιβάλ ντοκιμαντέρ του είναι και το γυρισμένο το 1991, Current Events).
Ένας στοχασμός πάνω στη θνησιμότητα δοσμένος με ζεστασιά, χιούμορ, και αγάπη για τη ζωή, τη φύση και τους συνανθρώπους μας. Στη φάρμα, στη βόρεια περιοχή της πολιτείας της Νέας Υόρκης, όπου αποφάσισε να αποσυρθεί, ο 80 χρόνος σκηνοθέτης περνάει τις μέρες του απολαμβάνοντας τη ζωή κοντά στη φύση, τους αγρούς, τον ουρανό, το νερό, τα ζώα, ψωνίζοντας και κάνοντας διάφορες δουλειές με το ποδήλατό του, περνώντας τις μέρες του με γείτονες, όπως ο αυτάρκης Ουγγαρέζος 90χρονος μετανάστης Έρνι, η ένα νεότερης από αυτόν ηλικίας ζευγάρι σκηνοθετών, που αναλαμβάνουν να του ψωνίζουν στη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19.
Ο Άρλικ κατάφερε να ισορροπήσει το θέμα του θανάτου με τη ζωή, την αποδοχή ενός επικείμενου τέλους με τις απλές ομορφιές και τις απολαύσεις της καθημερινότητας, σ’ ένα περιβάλλον οικείο, όμορφο, με ανθρώπους αγαπητούς (ανάμεσα τους και τους γιούς που τον επισκέπτονται και προσπαθούν να τον βοηθήσουν) για να φτιάξει αυτό τον υπέροχο, συναρπαστικό στοχασμό του πάνω στη ζωή και το θάνατο.
Το πορτρέτο ενός εκπληκτικού ανθρώπου, του 92χρονου Βαγγέλη Σακκάτου, δημοσιογράφου, συγγραφέα, εργάτη στη Γερμανία τα πέτρινα χρόνια, παρουσιάζει στο ντοκιμαντέρ τους, ο Στέλιος Κούλογλου («Εξομολόγηση ενός οικονομικού δολοφόνου») και η Φωτεινή Λαμπρίδη.
Ζωντανή ιστορία της ελληνικής αριστεράς, πρόσωπο που αγωνίζεται για κοινωνική δικαιοσύνη, από τότε που μικρός ακόμη η αγωνίστρια μητέρα του, του είχε πει πως ο αγώνας γίνεται «για την κατάργηση της εκμετάλλευσης από άνθρωπο σε άνθρωπο» («κάτι που από τότε εγώ το έδεσα κόμπο» μας λέει ο ίδιος), ο Βαγγέλης, μαζί με την επίσης εκπληκτική, παντρεμένη μαζί της εδώ και 61 χρόνια, γυναίκα του, ακολουθεί μια πορεία αγώνων, από τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, την κατοπινή δημοσιογραφία ως τη μετανάστευσή του, απένταρος, στη Γερμανία, τη ζωή του στο Μόναχο και την Κολωνία, εργάτης σε εργοστάσιο, στη δεκαετία του ‘60, με κάθε τρόπο συμβάλλοντας στο εργατικό κίνημα, και την επιστροφή του στην Ελλάδα, μέχρι και την πρόσφατη παρουσία και ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο. Ένα πορτρέτο συγκινητικό, η πιο όμορφη γνωριμία με ένα ξεχωριστό άνθρωπο.
Τα καταστροφικά αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής παρουσιάζει ο Έλληνας ντοκιμαντερίστας Άγγελος Ράλλης στην ταινία του «Mighty Afrin: in the Time of Floods», μέσα από το πορτρέτο της 11χρονης Αφρίν. Το σπίτι της Αφρίν, σ’ ένα νησί από λάσπη, στη μέση του παντοδύναμου ποταμού Βραχμαπούτρα, στο Μπανγκλαντές, βουλιάζει ύστερα από ισχυρές πλημμύρες.
Με νεκρή τη μητέρα και εξαφανισμένο τον πατέρα, η Αφρίν αγωνίζεται, μέσα από άνεμο και βροχή (σε δυνατές, εικαστικά εντυπωσιακές σκηνές) για να σώσει ό,τι μπορει, και στη συνέχεια, συνεχίζει το ταξίδι της στο ποτάμι με σχεδία, και στη συνέχεια με το τρένο στην πρωτεύουσα Ντάκα, σε αναζήτηση του πατέρα της – όπου για μια στιγμή αφηνόμαστε να απολαύσουμε μαζί της τα όμορφα χρώματα των κρεμασμένων πάνω από την πολη φαναριών. Εκεί θα γνωρίσει μια ομάδα μικρών παιδιών και αρχίζει να μαζεύει μαζί τους, για μερικές δεκάρες, μπουκάλια από σκουπίδια και χωματερές, ή σε βουνά από καμένα σκουπίδια, στη διάρκεια της νύχτας, σε σκηνές που μοιάζουν να βγήκαν από κάποια ταινία δυστοπικού μέλλοντος.
Με τις νέες βροχές και τις πλημμύρες να μετατρέπονται σε εφιάλτη και την Αφρίν να βρίσκει απόδραση στη φαντασία (φαντάζεται πως έχει φτερά και πετάει) ή να ανακαλύπτει το χαμένο πατέρα στο βυθισμένο στο νερό νησί, και να ψαρεύει μαζί του τη νύχτα με τις δάδες, σε σκηνές δοσμένες με ποίηση και λυρισμό. Για να δούμε σήμερα, στο φινάλε, τη 16χρονη, ασφαλή πια, Αφρίν (τα γυρίσματα της ταινίας κράτησαν πέντε χρόνια), να συμμετέχει σε ομάδες που βοηθούν παιδιά να γλιτώσουν από μια ζωή στους δρόμους – αν και, όπως μας πληροφορούν οι τίτλοι του τέλους, με τις συνεχείς πλημμύρες στο Δέλτα της Βεγγάζης, πρέπει να μετεγκατασταθεί το 17% του πληθυσμού, δηλαδή 30 περίπου εκατομμύρια άνθρωποι.
ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ
Τον Χρυσό Αλέξανδρο του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος κέρδισε το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού των Χέμπα Χαλέντ, Ταλάλ Ντερκί και Αλί Γουαζί και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στέλνει αυτομάτως την ταινία στη λίστα προεπιλογής για το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.
ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ
Την κριτική επιτροπή αποτέλεσαν οι:
Ρέα Αποστολίδη, παραγωγός και συνιδρύτρια του δικτύου CineDoc,
Αλίν Ταστσιάν, κριτικός κινηματογράφου, αναπληρώτρια γενική γραμματέας της FIPRESCI και Τζέφρι Γουίντερ, εκτελεστικός συν-διευθυντής για τη The Film Collaborative
Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος», που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 12.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού» των Χέμπα Χαλέντ, Ταλάλ Ντερκί και Αλί Γουαζί.
Η ταινία μπαίνει αυτομάτως στη λίστα προεπιλογής για το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ.
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Μέσα από τη δύναμη της καλλιτεχνικής δημιουργίας το Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού περιγράφει με ακρίβεια τι βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια των μεγαλύτερων προβλημάτων της ανθρωπότητας: η βαθιά ριζωμένη έμφυλη βία και πατριαρχική καταπίεση».
Ο Αργυρός Αλέξανδρος που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 5.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Τι δεν είμαι» της Τούντε Σκόβραν
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Το Τι δεν είμαι είναι ένα ντοκιμαντέρ που επανακαθορίζει με τρόπο θαρραλέο τη σημασία του να γεννιέσαι θηλυκό ή αρσενικό, μέσα από ένα έντονα συναισθηματικό και επιδραστικό κινηματογραφικό ταξίδι».
Ειδική μνεία κερδίζει η ταινία:
«Το μονοπάτι για την ευτυχία» της Κάτα Όλα
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Το μονοπάτι για την ευτυχία είναι μια απολαυστική ερωτική ιστορία που ξεπηδά από το πιο αναπάντεχο μέρος για να προκαλέσει με τρόπο ευχάριστο τις συμβάσεις της οικογένειας, του φύλου, της κουλτούρας, της φήμης και του μουσικού θεάτρου».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ NEWCOMERS
Νέοι σκηνοθέτες δοκιμάζουν με το πρώτο ή δεύτερο ντοκιμαντέρ τους να αποτυπώσουν την πραγματικότητα με τα δικά τους μοναδικά εργαλεία.
Τα μέλη της φετινής επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού Newcomers ήταν οι:
Ντίτε Χάαρλοβ Γιόνσεν, σκηνοθέτρια ντοκιμαντέρ και φωτογράφος,
Κατερίνα Κακλαμάνη, σεναριογράφος και σύμβουλος σεναρίου για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση
Κάρεν ΜακΜάλεν, επιμελήτρια και προγραμματίστρια ταινιών
Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος – Δημήτρης Εϊπίδης», που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Η φωνή» της Ντομίνικα Μοντεάν-Πάνκοβ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Μέσα από τις ιστορίες νεαρών ανδρών που επιθυμούν να ενταχθούν στον κλήρο, η σκηνοθέτιδα Ντομίνικα Μοντεάν-Πάνκοβ διεισδύει στα ενδότερα της αναζήτησης του ανθρώπου να βρει τη θέση του στον κόσμο. Η πολυεπίπεδη φωτογραφία αιχμαλωτίζει τις φαινομενικά ανιαρές στιγμές των καθημερινών τελετουργικών, αλλά και τις προκλήσεις που επιφέρουν οι επιλογές ζωής. Αυτή η ματιά στον κατά κανόνα αθέατο κόσμο των μαθητευόμενων μοναχών του τάγματος των Ιησουιτών εμβαθύνει σε οικουμενικά ζητήματα πίστης και ταυτότητας, με έντονη ενδοσκοπική προσέγγιση, διακριτικό χιούμορ και λεπτεπίλεπτη αίσθηση».
Ο Αργυρός Αλέξανδρος που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 4.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Στον ουρανό του τίποτα» με ελάχιστα του Χρήστου Αδριανόπουλου
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Αυτή η τρυφερή απεικόνιση ενός ηλικιωμένου ζευγαριού καθώς διανύει το τελευταίο κεφάλαιο της ζωής του προσφέρει μία αφτιασίδωτη οπτική της αγάπης, της μνήμης και της σκιάς του θανάτου. Μέσα από την ποιητική και επιμελώς προσεγμένη φωτογραφία, το έργο του Χρήστου Αδριανόπουλου αφηγείται μία τρυφερή και χιουμοριστική ιστορία με πρωταγωνιστές την αγαπημένη του γιαγιά και τον αγαπημένο του παππού, προσπερνώντας τα ταμπού για τη γήρανση του σώματος και τον θάνατο».
Ειδική μνεία κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Ladies in Waiting» της Ιωάννας Τσουκαλά
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Η κριτική επιτροπή απονέμει Ειδική Μνεία στο Ladies in Waiting για την πρωτότυπη οπτική της στον αποστιγματισμό της ψυχικής ασθένειας. Μέσα από τη ματιά των καθηλωτικών χαρακτήρων της Ιωάννας Τσουκαλά, η ταινία αυτή που ξεχειλίζει από συναίσθημα αμφισβητεί και αποδομεί βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις για την έννοια της κανονικότητας».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ >>FILM FORWARD
Το διαγωνιστικό τμήμα >>Film Forward παρουσίασε το έργο νέων, τολμηρών σκηνοθετών που αμφισβητούν τις συμβάσεις των κινηματογραφικών ειδών, επεκτείνοντας τα όρια της κινηματογραφικής γλώσσας.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής ήταν οι:
Αλεξάνδρα Κατσαρού, σεναριογράφος, θεατρική συγγραφέας και πεζογράφος
Τιμ Λέιεντεκερ, εικαστικός καλλιτέχνης, πολιτιστικός παραγωγός και προγραμματιστής
Φαμπρίτσιο Μαλτέζε, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ και βραβευμένος φωτογράφος
Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος – >>Film Forward», που συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο 6.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Ζωή σε δόσεις» των Άλεξ Φράι, Ρεμπέκα Λόιντ Έβανς και Λίζα Σέλμπι
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Η επιτροπή με ικανοποίηση βραβεύει ένα ωμό και ταυτόχρονα τρυφερό φιλμ, το οποίο αναπαριστά τη διαγενεαλογική πάλη για να μεταμορφωθεί ο εθισμός σε ανθρώπινη επαφή. Για τη γενναιοδωρία και την επιδραστική χρήση μιας πολυεπίπεδης καλλιτεχνικής πρακτικής, ο Χρυσός Αλέξανδρος απονέμεται στην ταινία Ζωή σε δόσεις».
Ο Αργυρός Αλέξανδρος, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Βάρδια» του Γρηγόρη Ρέντη
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Για τη βαθιά εξερεύνηση της στερεοτυπικής αρρενωπότητας μέσα από μια γεμάτη δύναμη κινηματογράφηση και μια φόρμα που θολώνει τις γραμμές ανάμεσα στην αντίληψη και την πραγματικότητα, ο Αργυρός Αλέξανδρος απονέμεται στο φιλμ Βάρδια».
ΒΡΑΒΕΙΟ IMMERSIVE
Το διαγωνιστικό τμήμα «Immersive: All Around Cinema» αγκαλιάζει δημιουργίες που αξιοποιούν τις πιο σύγχρονες νέες τεχνολογίες και παρουσιάζουν διαφορετικές όψεις μιας εκτεταμένης πραγματικότητας.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής Immersive ήταν οι:
Ματιέ Γκαγιέ, αρχισυντάκτης της πλατφόρμας XRMust
Γιολάντα Μαρκοπούλου, σκηνοθέτρια και παραγωγός
Στεν Κρίστιαν Σαλουβέερ, στρατηγικός σύμβουλος και επικεφαλής του Cannes NEXT του Marché du Film του Φεστιβάλ των Καννών
Ο Χρυσός Αλέξανδρος για την καλύτερη ταινία του τμήματος «Immersive: All Around Cinema», ο οποίος συνοδεύεται από 2.000 ευρώ, απονέμεται στην ταινία:
«Συσκότιση» του Οντρζέι Μόραβετς
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Η επιτροπή βραβεύει την ταινία Συσκότιση του Οντρζέι Μόραβετς για την ευαίσθητη, ποιητική και βαθιά συγκινητική προσωπική απεικόνιση της κατάθλιψης, καθώς και του προσωπικού αγώνα που έδωσε ο δημιουργός στη μάχη του απέναντι στην ασθένεια. Η ταινία συνδυάζει δεξιοτεχνικά τη σπαρακτική προσωπική αφήγηση, το συμβολικό και γεμάτο υποδόριες αποχρώσεις animation, καθώς και το απλό στη δομή του κι όμως γεμάτο εκπλήξεις immersive storytelling, ενσωματώνοντας τον θεατή στον καθημερινό αγώνα ενός ανθρώπου που βρίσκεται αντιμέτωπος με την ψυχική ασθένεια. Η Συσκότιση προσκαλεί τους θεατές σε ένα ταξίδι ανακάλυψης και ελπίδας, καθώς γίνονται μάρτυρες των στιγμών απελπισίας, αλλά συγχρόνως και όλων εκείνων των μικρών χαρών, που ρίχνουν φως στο σκοτάδι που βιώνουν πολλοί άνθρωποι ανάμεσά μας».
Ειδική μνεία απονέμεται στην ταινία:
«Ο άνδρας που δεν μπορούσε να φύγει» του Σινγκίνγκ Τσεν
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Εκκινώντας από μια ιστορική προοπτική αναγκαία και απαραίτητη για τη χώρα από την οποία προέρχεται, η ταινία Ο άνδρας που δεν μπορούσε να φύγει προσφέρει το όραμα μιας αληθινής all around κινηματογραφικής εμπειρίας. Η δεξιοτεχνική διεύθυνση των ηθοποιών και μια εικονογραφία που υπερβαίνει τα καθιερωμένα επίπεδα της εικονικής πραγματικότητας συγκροτούν ένα πλήρες έργο τέχνης».
ΒΡΑΒΕΙΑ PODCAST
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, από τα πρώτα κινηματογραφικά φεστιβάλ στον κόσμο που παρουσίασε Διαγωνιστικό Τμήμα Podcast, εξερευνά τις εκλεκτικές συγγένειες των podcast με τον κινηματογράφο.
Τα μέλη της φετινής κριτικής επιτροπής ήταν οι:
Λένα Βασιλάκου, δημοσιογράφος-ραδιοφωνική παραγωγός
Λέανδρος Ντούνης, sound designer
Βαρβάρα Σαββίδη, ραδιοφωνική παραγωγός
Το Βραβείο Podcast, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 2.000 ευρώ, κερδίζει το podcast:
«Από το θαύμα στο τραύμα» του Κωνσταντίνου Βρεττού
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Ένα podcast που μας συγκίνησε με τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει το δύσκολο θέμα της μάνας που χάνει το παιδί της. Το σενάριο απέδωσε ισορροπημένα τη διαδρομή από το θαύμα στο τραύμα, ενώ οι μαρτυρίες των τριών μανάδων ανέδειξαν τη διαχείριση της απώλειας, αλλά και τη δυσκολία επούλωσης του τραύματος. Παράλληλα, η δύναμη των τριών αυτών γυναικών και η προτροπή τους να αποτραπεί η επανάληψη τέτοιων εγκλημάτων φωτίζει έναν ενεργό τρόπο αντιμετώπισης της έμφυλης βίας».
Ειδική Μνεία κερδίζει το podcast:
«Αλκυόνη» της Φαίδρας Χατζοπούλου. Μουσική, ηχητική επεξεργασία και συμπαραγωγή Σταύρος Γεωργιόπουλος
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Ένα πρωτότυπο podcast, με ευρηματική παρουσίαση, το οποίο συνδυάζει την αφηγηματική δομή, την ιδιαίτερη χρήση του ήχου και της μουσικής, με στοιχεία ντοκιμαντέρ».
Βραβείο-υποτροφία ENS Louis Lumière – Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος για Ανερχόμενο Δημιουργό Ακουστικού Ντοκιμαντέρ
Και φέτος, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με την Ανωτάτη Σχολή Louis Lumière και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, προσφέρουν το βραβείο-υποτροφία ENS Louis Lumière – Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος για Ανερχόμενο Δημιουργό Ακουστικού Ντοκιμαντέρ.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής αποτέλεσαν οι:
Φρεντερίκ Πρεσμάν, σκηνοθέτις ντοκιμαντέρ και καλλιτέχνις του ήχου
Θοδωρής Κουτσαύτης, ακόλουθος για τα οπτικοακουστικά μέσα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος
Το βραβείο-υποτροφία κερδίζει:
Ο Δημήτρης Ροΐδης για το podcast «Μια βόλτα στην πόλη» (σενάριο, αφήγηση Ιωάννα Σίσκου)
ΒΡΑΒΕΙΟ MERMAID
Το βραβείο Mermaid του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απονεμήθηκε στην καλύτερη ταινία LGBTQI+ θεματικής του επίσημου προγράμματος.
Τα μέλη της φετινής κριτικής επιτροπής είναι οι:
Χάνα Μπιορκ Βαλσντότιρ, παραγωγός ντοκιμαντέρ και σκηνοθέτρια
Ίρις Ζαχμανίδη, σκηνοθέτρια, δημοσιογράφος και μέλος των Rainbow Seniors Greece
Aντριάν Σιλβέστρε, σκηνοθέτης
Το Βραβείο Mermaid κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Τι δεν είμαι» της Τούντε Σκόβραν
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Θα θέλαμε αρχικά να σταθούμε στην πρωτοτυπία και στην ποικιλομορφία που είχαν οι ταινίες ΛΟΑΤΚΙ+ θεματικής σε όλα τα τμήματα του προγράμματος. Επιλέγουμε να απονείμουμε το βραβείο μας στο Τι δεν είμαι επειδή, εκτός από την κινηματογραφική και καλλιτεχνική του αξία, μας επιστρέφει στα βασικά όσον αφορά τη φυσική αβεβαιότητα στο φύλο, δηλαδή τη διαφυλικότητα. Επιπλέον, η ταινία εισάγει δύο δυνατούς χαρακτήρες που μας οδηγούν με ευγένεια και ειλικρίνεια σε ένα ταξίδι αναζήτησης της έκφρασης φύλου στην πιο γνήσια μορφή του».
Ειδική μνεία κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Λεόν» του Βόιτσεκ Γκοστόμτσικ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Θα θέλαμε να απονείμουμε Ειδική Μνεία στην ταινία Λεόν για την all-queer προσέγγισή της σε ζητήματα ζωής. Πρόκειται για ένα φρέσκο και εμπνευσμένο πορτρέτο ενός καλλιτέχνη για τον οποίο δεν υπάρχουν φραγμοί στην αγάπη και στην καλλιτεχνική έκφραση».
ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ «ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ»
Ο Τηλεοπτικός Σταθμός της Βουλής των Ελλήνων απονέμει το καθιερωμένο βραβείο «Ανθρώπινες Αξίες» σε ταινία του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος Newcomers.
Την κριτική επιτροπή αποτέλεσαν οι:
Άρης Φατούρος, Σύμβουλος Προγράμματος και βραβευμένος παραγωγός και σκηνοθέτης
Βασίλης Δούβλης, προϊστάμενος του Τομέα Προγράμματος στον Τηλεοπτικό Σταθμό της Βουλής και βραβευμένος σκηνοθέτης ταινιών μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ
Κώστας Δήμος, Συνεργάτης Προγράμματος του Τηλεοπτικού Σταθμού της Βουλής
Το βραβείο της Βουλής των Ελλήνων «Ανθρώπινες Αξίες» κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Αντιπερισπασμός» του Κιτ Βίνσεντ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Το βραβείο Ανθρώπινες Αξίες της Βουλής των Ελλήνων απονέμεται σε ένα ντοκιμαντέρ του διεθνούς διαγωνιστικού προγράμματος Newcomers που καταγράφοντας με θάρρος, ειλικρίνεια, αλλά και χιούμορ την προσπάθεια του νεαρού σκηνοθέτη της ταινίας να αντιμετωπίσει μια ανίατη ασθένεια, συνθέτει ένα συγκινητικό πορτρέτο μιας δυσλειτουργικής οικογένειας μπροστά στον φόβο του θανάτου και αναδεικνύει την αξία της ζωής, της ανθρώπινης επικοινωνίας και της αγάπης».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΡΤ
Η ΕΡΤ απονέμει το πρώτο βραβείο της, που συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο των 3.000 ευρώ, στην ελληνική παραγωγή που κερδίζει το βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου FIPRESCI.
Το βραβείο κέρδισε το ντοκιμαντέρ:
«Χρήστος, το τελευταίο παιδί» της Τζούλια Αμάτι
Το Βραβείο ΕΡΤ – Thessaloniki Pitching Forum που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ, απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
«The Man With The Broken Arm»
Σκηνοθεσία: Αθανάσιος Βασιλείου, Παραγωγή: Orlane Dumas – Les films de l’Aube Sauvage, Κωνσταντίνος Βασίλαρος – StudioBauhaus, Γαλλία, Ελλάδα
ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ) απονέμει βραβείο σε ντοκιμαντέρ πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη / πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτιδος του ελληνικού προγράμματος, που πραγματοποιεί πρεμιέρα στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Το βραβείο αυτό συνοδεύεται από χρηματικό ποσό 3.000 ευρώ.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής του ΕΚΚ ήταν οι:
Μαρία Κουφοπούλου, Δ/ντρια του Hellenic Film Commission του ΕΚΚ
Γιώργος Αγγελόπουλος Δ/ντής της Δ/νσης Ανάπτυξης & Παραγωγής του ΕΚΚ και Δημήτρης Μπούρας, κριτικός κινηματογράφου-Υπεύθυνος Γραφείου Τύπου του ΕΚΚ
Το βραβείο κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα» του Χρήστου Αδριανόπουλου
Σκεπτικό της επιτροπής:
«O Χρήστος Αδριανόπουλος, παρατηρώντας ένα ηλικιωμένο ζευγάρι στον επίλογο της ζωής του, δημιούργησε ένα κινηματογραφικό έργο γύρω από τον έρωτα και τη συμβίωση, την απώλεια, τη φθορά και τον θάνατο, αλλά και την αγάπη ως απόσταγμα. Με ελάχιστα μέσα κατάφερε ένα λιτό και πυκνό ντοκιμαντέρ επιλέγοντας έναν εύστοχο τίτλο».
Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου χορηγεί και φέτος χρηματικό βραβείο, αξίας 3.000 ευρώ, σε ταινία τεκμηρίωσης που συμμετείχε στο τμήμα Docs in Progress.
Το βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου που αντιστοιχεί σε χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ κερδίζει το ελληνικό πρότζεκτ:
«Ιερά Οδός ~ 21 χλμ»
Σκηνοθεσία: Νικολέτα Παράσχη, Παραγωγή: Μαρία Καραγιαννάκη – Chase The Cut, Συμπαραγωγή: Νικολέτα Παράσχη, Ελλάδα
ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ
Το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας απονέμεται σε έργο που προωθεί και προβάλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα και καταγγέλλει την καταπάτησή τους.
Τη φετινή κριτική επιτροπή αποτέλεσαν οι:
Eλένη Σιδέρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Φαίη Κατσάρη, παραγωγός οπτικοακουστικών έργων
Ευτυχία Βουτυρά, Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Μαριάνα Λεονταρίδου, μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας, κριτικός κινηματογράφου
Το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
«Ιθάκη – Μια μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ» του Μπεν Λόρενς
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Από την ίδρυση της, η Διεθνής Αμνηστία ασχολείται και προωθεί τις συνθήκες για να ακουστεί η φωνή αυτών που βρίσκονται αποκλεισμένοι και φιμωμένοι. Η επιλογή του ντοκιμαντέρ: Ιθάκη: Η Μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ του Μπεν Λόρενς είναι μια προσπάθεια να ακουστούν οι φωνές και οι ιστορίες των οικείων του που ζουν δίχως να έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μαζί του, καθώς κρατείται στη φυλακή υψίστης ασφαλείας του Μπελμάρς από τις βρετανικές αρχές. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει την οπτική της οικογένειας του Ασάνζ σε βάθος χρόνου και η Διεθνής Αμνηστία οφείλει να συμβάλει ώστε αυτή η προσπάθεια να δημοσιευτεί και να δημοσιοποιηθεί στο ευρύ κοινό. Αυτός είναι και ο λόγος που επιλέγεται η βράβευση του ντοκιμαντέρ Ιθάκη: Η Μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (FIPRESCI)
Τη φετινή κριτική επιτροπή της FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου) αποτέλεσαν οι:
Γιάννης Καντέα-Παπαδόπουλος, Δήμητρα Μπούρα και Πέτρα Μέτερτς
Το βραβείο FIPRESCI σε ντοκιμαντέρ του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος κέρδισε το ντοκιμαντέρ:
«Μου αρέσει εδώ» του Ραλφ Άρλικ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Πρόκειται για μία ταινία για την οποία συμφωνήσαμε ομόφωνα πως συνιστά μια γνήσια κινηματογραφική απόλαυση. Και αυτό, χάρη στην πανέμορφη αφήγηση, την έγνοια και την καλλιτεχνική αρτιότητα με την οποία ο σκηνοθέτης απεικονίζει την οικογένεια, τους φίλους, τους συνεργάτες, το παρελθόν, ενώ αναστοχάζεται τη δική του ζωή και το πέρας του χρόνου».
Το βραβείο FIPRESCI σε ελληνικό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους που συμμετέχει στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Χρήστος, το τελευταίο παιδί» της Τζούλια Αμάτι
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Για την τρυφερή απεικόνιση μιας υπό άλλες συνθήκες, αφανούς ζωής, για τον ευγενή σκοπό και τη μελαγχολική αίσθηση ελπίδας, το βραβείο FIPRESCI για ελληνικό ντοκιμαντέρ απονέμεται στο Χρήστος, το τελευταίο παιδί της Τζούλια Αμάτι».
ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΚΚ
Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) απονέμει το βραβείο της στην καλύτερη ελληνική ταινία του Επίσημου Προγράμματος.
Το βραβείο κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
«Η βασίλισσα της Νέας Υόρκης» της Βάλερυ Κοντάκου
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου απονέμει το βραβείο της στην ταινία της Βάλερυ Κοντάκου Η βασίλισσα της Νέας Υόρκης γιατί αποφεύγει την εύκολη «αγιογραφική προσέγγιση» και κινηματογραφεί συναρπαστικά, μια «αυστηρώς ακατάλληλη» προσωπική διαδρομή επιβίωσης, άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια την ιστορία».
ΒΡΑΒΕΙΟ WIFT GR
Το Βραβείο WIFT GR απονέμεται από το ελληνικό παράρτημα του WIFT (Women in Film & Television-Γυναίκες στον Κινηματογράφο και στην Τηλεόραση) σε γυναίκα δημιουργό ταινίας, επιλεγμένης για το επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Τα μέλη της φετινής επιτροπής ήταν οι:
Μαρία Γιαννούλη, σκηνοθέτρια και σεναριογράφος, μέλος WIFT GR
Μιρέλλα Λεγάκη, οικονομολόγος και αντιπρόεδρος της ΟΚΛΕ, μέλος Δ.Σ. WIFT GR και Όλγα Μαλέα, σκηνοθέτρια και σεναριογράφος, ταμίας Δ.Σ. WIFT GR
Το βραβείο WIFT GR κερδίζει η Τούντε Σκόβραν για το ντοκιμαντέρ «Τι δεν είμαι»
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Απονέμουμε το Βραβείο WIFT GR στη δυνατή και συγκινητική ταινία Τι δεν είμαι, διότι με διακριτική κινηματογράφηση και εξαιρετικό μοντάζ ρίχνει φως στην αναζήτηση της ταυτότητας και τα συναισθήματα των διαφυλικών ατόμων, αναδεικνύοντας τον καθημερινό τους αγώνα για αποδοχή, απελευθέρωση, αγάπη και διατήρηση της ελπίδας πάνω από κοινωνικά στεγανά και διαχωρισμούς. Η ταινία φωτίζει με ευαισθησία ένα γενναίο ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης με ενσυναίσθηση, χιούμορ και ανθρωπιά υπενθυμίζοντας την κοινή μας υπόσταση».
ΒΡΑΒΕΙΟ WWF ΕΛΛΑΣ
Το βραβείο απονέμει η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς στην καλύτερη ταινία περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.
Tην επιτροπή αποτέλεσαν οι:
Ιάσονας Κάντας, επικεφαλής Επικοινωνίας και Κινητοποίησης Πολιτών του WWF Ελλάς, Mαρία Λεωνίδα, σκηνοθέτρια, διευθύντρια του Κέντρου Εκπαιδευτικών Δράσεων και Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας «Καρπός» και Νατάσσα Σαρρή, ζωγράφος
Το βραβείο κέρδισε το ντοκιμαντέρ:
«Mighty Afrin: In the Time of Floods» του Άγγελου Ράλλη
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Ένα ταξίδι με αφετηρία την κλιματική κρίση, τις επιπτώσεις της, τη ματαιότητα της απόλυτης φτώχειας, αλλά και την πανίσχυρη θέληση μιας έφηβης, της Αφρίν και προορισμό τη δύναμη της ψυχής, αλλά και την ανάγκη για δράση ενάντια στα νέα κλιματικά δεδομένα. Αυτό το ταξίδι με τους πανίσχυρους συμβολισμούς του, αλλά και την προσωπική Οδύσσεια της ηρωίδας να σαγηνεύει και να συγκλονίζει, βραβεύεται φέτος με το βραβείο WWF Ελλάς. Η ταινία βύθισε τους ανθρώπους της κριτικής επιτροπής στη μοναξιά της Αφρίν, την απελπιστική της κατάσταση και την αίσθηση της ματαιότητας που ενυπάρχει στις συγκυρίες της ζωής της. Τους συμπαρέσυρε, όμως, και στην επιμονή της και στην ανθεκτικότητά της. Τους έκανε να ελπίζουν για αυτή την ηρωίδα που συμβολίζει ίσως το οδοιπορικό ενός ολόκληρου είδους, του Ανθρώπου».
