ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Από τις μνήμες και τα τραύματα του παρελθόντος στη μετά τη πτώση του τείχους του Βερολίνου στη Γερμανία στην αγάπη και την απώλεια στη ζωή ενός 6χρονου κοριτσιού
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
*** ½ – Κάποια μέρα θα πούμε ο ένας στον άλλο τα πάντα
Some Day We’ll Tell Each Other Everything/Irgendwann werden wir uns alles erzählen. Γερμανία, 2023. Σκηνοθεσία: Έμιλι Ατέφ. Σενάριο: Έμιλι Ατέφ, Ντανιέλα Κρίεν. Ηθοποιοί: Μαρλένε Μπούροου, Σίλκε Μπόντερμπεντερ, Φέλιξ Κράμερ. 129´
Οι μνήμες και τα τραύματα του παρελθόντος στην περίοδο της πτώσης του τείχους του Βερολίνου είναι στο φόντο του αισθησιακού, ερωτικού αυτού δράματος της Έμιλι Ατέφ, που εκτυλίσσεται σε μια αγροτική περιοχή της Ανατολικής Γερμανίας, το καλοκαίρι του 1990, στα πρόθυρα της διάλυσης του κομμουνιστικού καθεστώτος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Ταινία βασισμένη στο βιβλίο της Ντανιέλα Κρίεν, που πήρε και τον τίτλο της από την τελική ομιλία του Αλεξέι στους «Αδελφούς Καραμαζώφ».
Σ’ ένα αγρόκτημα που η αλλαγή αυτή έχει οδηγήσει σε οικονομική κρίση, ο Γιοχάνες, ο έφηβος γιος του ζευγαριού που το διευθύνει, είναι ερωτευμένος με τη 19χρονη Μαρία, που φιλοξενεί η οικογένεια του και που συζεί μαζί του στη σοφίτα. Ένα αγόρι που τονίζει πόσο καλύτερα είναι στην άλλη πλευρά και που το μεγάλο του πάθος είναι να σπουδάσει φωτογραφία στη Λειψία. Με τη Μαρία, που έχει σταματήσει να πηγαίνει στο σχολείο (έτσι κι αλλιώς οι περισσότεροι καθηγητές το έχουν εγκαταλείψει αναζητώντας καλύτερο μέλλον στη δυτική πλευρά), να προτιμάει να διαβάζει τον Ντοστογιέφσκι και να επισκέπτεται, κάπου-κάπου τη χωρισμένη, άνεργη μητέρα της που τώρα ζει με τα πεθερικά της.
Σε μια περιπλάνησή της στην περιοχή, η Μαρία (μια δοσμένη με πάθος και ειλικρίνεια ερμηνεία από την Μαρλένε Μπούροου) θα διεισδύσει στο αγρόκτημα του Χένερ, ενός μοναχικού, διπλάσιου μ’ αυτήν σε ηλικία, άντρα, που αρχίζει να την προσελκύει, συνάντηση που σύντομα θα οδηγήσει σε ένα παθιασμένο, γεμάτο έντονο, συχνά βίαιο μέχρι και επικίνδυνο, σεξ, που η Μαρία δείχνει να απολαμβάνει. Σεξ που μοιράζονται μέσα από μικρά ερωτικά, παρμένα από τη λογοτεχνία, σημειώματα («τη νύχτα ξάπλωσε κοντά του και πεινασμένος την έκανε δίκη του», γράφει σ’ ένα από αυτά), αποσπάσματα συχνά από τους «Αδελφούς Καραμαζώφ» που ενδιάμεσα εξακολουθεί να διαβάζει η Μαρία.
Πέρα από την καταγραφή μιας αλλαγής που για ένα μεγάλο διάστημα να οδήγησε σε αρκετά προβλήματα (τουλάχιστο την Ανατολική πλευρά), η Έμιλι Ατέφ εστιάζει την κάμερά της στη γεμάτη με ορμή και ανεξέλεγκτο πάθος, λάγνη σχέση ανάμεσα στα δυο αυτά πρόσωπα, σε αντίθεση με το όμορφο, σχεδόν ειδυλλιακό, τοπίο, με τον Χένερ, για ένα τουλάχιστο μεγάλο διάστημα, να βρίσκει διέξοδο στο ποτό, στη μοναξιά, ίσως και την πίκρα του για την απομόνωση του από όσα με τόση γρηγοράδα εξελίσσονται, διέξοδο που βγάζει στην επιφάνεια τα καταπιεσμένα του αισθήματα και την ακόρεστη αναζήτηση του έστω κι ενός καθυστερημένου έρωτα – αισθήματα που τονίζονται εύγλωττα στις σκηνές της περιποίησης που προσφέρει στην άρρωστη με πυρετό Μαρία, ακόμη και όταν αυτή έχει την περίοδο της (την ξεντύνει με στοργή, την πλένει, με την ίδια πάντα στοργή, γυμνή και της διαβάζει από βιβλίο πριν τελικά αφεθούν σε μια ακόμη παθιασμένη ερωτική σκηνή). Με τη Μαρία και το πέρασμα της στην ενηλικίωση (μεταφορά και για την αποδοχή μιας παλιότερης γενιάς, μαζί κι εκείνης του Χένερ, στην αλλαγή πολιτικού κλίματος) πάντα στο επίκεντρο της ταινίας, με τα δευτερεύοντα, το ίδιο ενδιαφέροντα πρόσωπα (γονείς και Γιοχάνες), στο δεύτερο μέρος δυστυχώς να εξαφανίζονται.
*** ½ – Μαμά Γκλόρια
Ama Gloria. Γαλλία, 2023. Σκηνοθεσία: Μαρί Αματσουκελί-Μπαρσάκ. Σενάριο: Μαρί Αματσουκελί-Μπαρσάκ, Πολίν Γκενά. Ηθοποιοί: Λουίζ Μορουά-Πανζανί, Ίλτσα Μορένο Ζέγκο, Αμπνάρα Γκομέζ Βαρέλα. 83´
Η αγάπη αλλά και η απώλεια είναι τα βασικά θέματα της τρυφερής αυτής ταινίας της Γαλλίδας σκηνοθέτριας Μαρί Αματσουκελί, που κέρδισε το Χρυσό Αλέξανδρο στο τμήμα Meet the Neighbours του περσινού φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Πρωταγωνίστριες, μια 6χρονη Γαλλιδούλα, η Κλεό (Κλειώ) και η μεσήλικη Γκλόρια, νταντά εδώ και χρόνια της Κλεό, από το Πράσινο Ακρωτήρι. Μια σχέση που έχει αναπτυχθεί σε πραγματική αγάπη και από τις δυο πλευρές, τόσο για την Κλεό, που έχασε τη μητέρα της, από καρκίνο, εδώ και τόσα χρόνια που δεν τη θυμάται πια, όσο και από την πλευρά της Γκλόριας, που, μακριά από την οικογένεια και τα παιδιά της, έχει δώσει όλη της την αγάπη στη μικρή Κλεό. Όταν όμως η μητέρα της πεθαίνει από καρκίνο, η Γκλόρια αναγκάζεται να επιστρέψει στο νησί της για να φροντίσει τα δικά της παιδιά. Απαρηγόρητη από την απουσία της Γκλόριας, η Κλεό θα πείσει τον πολυάσχολο, που όμως δεν έχει πάψει να την αγαπά, πατέρα της, να την στείλει για καλοκαιρινές διακοπές στο Πράσινο Ακρωτήρι, όπου την είχε καλέσει η Γκλόρια.
Τα πράγματα όμως εκει δεν θα είναι όπως τα περίμενε η Κλεό. Η Γκλόρια δεν έχει μόνο να κοιτάζει την Κλεό. Η αγάπη της μοιράζεται ανάμεσα στα δικα της παιδιά και αυτήν και το νεογέννητο παιδί της κόρης της. Από την πλευρά τους τα δυο παιδιά της Γκλόριας αντιμετωπίζουν την Κλεό σαν παρείσακτη ενώ από τη δική της πλευρά, η Κλεό αρχίζει να αισθάνεται εγκαταλειμμένη και να ζηλεύει, σε σημείο που να εύχεται το νεογέννητο νεκρό.
Χωρίς συναισθηματισμούς, με απλότητα, λεπτότητα, ειλικρίνεια, αλλά και αγάπη, η Αματσουκελί καταγράφει τις σχέσεις, με τις πάντα ενδιαφέρουσες μετατροπές της, ανάμεσα στα πρόσωπα, την ανάγκη μητρικής αγάπης και προστασίας που αναζητά η 6χρονη Κλεό, καθώς και τις μικρές χαρές της καθημερινής ζωής που απολαμβάνει η Κλεό, τόσο στο Παρίσι, με την Γκλόρια να τη φροντίζει, όσο και στο πράσινο Ακρωτήρι, με τη Γκλόρια (έξοχη στο ρόλο η ´Ιλτσα Μορένο Ζέγκο) να τη μαθαίνει κολύμπι, ή την Κλεό (μια όμορφη, συγκινητική ερμηνεία από τη νεαρή Λουίζ Μορουά-Πανζανί) να παίζει με τα παιδιά, που σταδιακά αρχίζουν να την αποδέχονται, στην παραλία.
