Κραταιά ως θάνατος αγάπη
Από τον Γιώργο Βιδάλη
Συγκινεί και τέρπει στις μέρες μας ένας ρομαντικός κι ανεκπλήρωτος έρωτας μέχρι θανάτου λόγω δεσποτικής πατρικής εξουσίας στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα; Τότε που τα γράμματα, ο ρομαντισμός και η φαντασία εξιδανίκευαν μια πιθανή σχέση; Η Στέλλα Βιολάντη, η νεαρή ηρωίδα του ομώνυμου έργου του Γρηγορίου Ξενόπουλου, έχει κάτι να πει στους σημερινούς θεατές και στη νεότερη γενιά;
Δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε το θέατρο «Χώρα» για να δείτε μια εξαιρετική μεταφορά του έργου αυτού, που παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη από την ομάδα «Μπουλούκι».
Καθοριστική η σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Λύρα, ο οποίος φωτίζει κι αναδεικνύει το μεστό κι ανθεκτικό λόγο του ηθογραφικού-κοινωνικού δράματος του Ξενόπουλου, στήνοντας μια παράσταση δωματίου υψηλής αισθητικής και αποσπώντας τον καλύτερο εαυτό από όλους τους ηθοποιούς.
Το έργο, που γράφτηκε αρχικά ως διήγημα με τίτλο «Έρως εσταυρωμένος» (1901) καιέπειτα από λίγα χρόνια μεταπλάστηκε σε θεατρικό έργο (1909) για να το παίξει η Μαρίκα Κοτοπούλη, αναφέρεται σε μια εύπορη οικογένεια της Ζακύνθου στα τέλη του 19ου αιώνα.
Την αθώα και ευγενική νεαρή Στέλλα Βιολάντη πολιορκεί με τα γράμματά του ένας 
νεαρός γόης και ξεπεσμένος αριστοκράτης, ο Χρηστάκης Ζαμάνος, κι εκείνη τον ερωτεύεται γράφοντάς του ότι «είναι δική του». Όταν θα πάει να τη ζητήσει από τον αυταρχικό πατέρα της θα διωχθεί κακήν κακώς (ο Βιολάντης σκοπεύει να την παντρέψει μ’ ένα αρκετά μεγαλύτερό της, πλούσιο γνωστό του). Η Στέλλα θα «φυλακιστεί» για 12 μέρες στη σοφίτα του σπιτιού έως ότου τον απαρνηθεί. Κάτι που δεν θα συμβεί γιατί εκείνη ζητά να ορίζει τον εαυτό της και να σεβαστούν τα θέλω της. Για να καταρρεύσει στο τέλος και να πεθάνει όταν μαθαίνει από τον πατέρα της ότι ο «καλός» της αρραβωνιάστηκε με μια άλλη.
Σε μια ατμόσφαιρα σχεδόν… ιψενική ξεδιπλώνονται οι πτυχές των χαρακτήρων με τις εσωτερικές και εξωτερικές αναταράξεις τους. Επί σκηνής δεσπόζει ένα μεγάλο τραπέζι με πέντε καρέκλες γύρω του, όπου εκτός από τόπος κουβέντας και φαγητού γίνεται πεδίον ερωτικού παιχνιδίσματος αλλά και… ξυλοφορτώματος (το λιτό σκηνικό και τα καλαίσθητα κοστούμια είναι του Απόλλωνα Παπαθεοχάρη). Η μουσική του Αντώνη Παπακωνσταντίνου με ύφος κλασικό και στοιχεία όπερας «δένει» ταιριαστά με την παράσταση και την εποχή εκείνη. Υποβλητικοί οι φωτισμοί του Aλέξανδρου Αλεξάνδρου.
Η λεπτοκαμωμένη και πορσελάνινη Ευγενία Δημητροπούλου πλάθει στην εντέλεια τη Στέλλα Βιολάντη. Ευαίσθητη και δυναμική, περήφανη και αξιοπρεπής, πληγωμένη και πεισματάρα νεανική φιγούρα, που προσπαθεί ματαίως να ξεφύγει από τα εξουσιαστικά πρότυπα των ηθών της εποχής εκείνης.
Στην άλλη πλευρά αυτής της άνισης μάχης στέκεται επάξια ο Δημήτρης Παπανικολάου ως αριστοκράτης πατέρας αφέντης, που όλα τα ελέγχει και δεν επιτρέπει τίποτα να γίνει εφόσον δεν το εγκρίνει ο ίδιος. Με αξιοθαύμαστο τρόπο περνάει από την ήρεμη και γαλήνια φαινομενικά στάση του στη βίαιη και τυραννική συμπεριφορά του όταν αμφισβητείται η εξουσία του.
Η Νεκταρία Γιαννουδάκη υποδύεται άνετα την καταπιεσμένη και φοβισμένη μητέρα της Στέλλας, που αδυνατεί να καταλάβει την κόρη της. Ο Ηλίας Λατσής, εξίσου καλός ως κακομαθημένος γιος και αδελφός της Στέλλας με αντρική νοοτροπία ίδια μ’ αυτήν του πατέρα του. Ο Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης πειστικός ως Χρηστάκος Ζαμάνος, υποψήφιος ερωτευμένος γαμπρός, που το βάζει εν τέλει στα πόδια.
Η Ηλιάνα Γαϊτάνη ως Νιόνια, θεία της Στέλλας και αδελφή του πατέρα της, αφοπλιστική στα λίγα λόγια και τις σιωπές της, είναι η μόνη που υπερασπίζεται την ανιψιά της νιώθοντας μέσα της πως πήγε στράφι η δική της ζωή. Η Αθηνά Σακαλή, στο μικρό ρόλο της υπηρέτριας, ικανοποιητική.
Μια «Στέλλα Βιολάντη» άξια θέας στο θέατρο «Χώρα», το οποίο παρουσιάζει τις υπόλοιπες μέρες άλλη μια καλόγουστη παράσταση, βασισμένη επίσης σε νεοελληνικό έργο, την «Αστροφεγγιά» του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια, μ’ ένα καλό καστ ηθοποιών.
