Πιστή στο καλοκαιρινό της ραντεβού, η γοητευτική γκαλερί CITRONNE μας δελεάζει για ένα ακόμα εικαστικό ταξίδι στον Πόρο. Και κάπως έτσι, η πάντα ανήσυχη Τατιάνα Σπινάρη, καταφέρνει να ταυτίζει τα πρώτα μπάνια της σεζόν με μερικές αξέχαστες καλλιτεχνικές αναμνήσεις στο πανέμορφο αυτό νησάκι του Αργοσαρωνικού.
Γιατί μπορεί η Citronne να απόκτησε φέτος «αδερφάκι», τη νέα γκαλερί στο Κολωνάκι, όμως η μικρή δροσερή αυτή γωνιά της τέχνης στον Πόρο συνεχίζει να προσελκύει ό, τι σημαντικότερο έχει να επιδείξει η ελληνική εικαστική σκηνή. Φέτος, προσκαλεί τους φιλότεχνους, όχι σε μία, αλλά σε δύο παράλληλες ατομικές εκθέσεις του σπουδαίου Γιάννη Ψυχοπαίδη, με κοινή θεματική: «Ίχνη στον Χρόνο». Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης αποκαλεί και τις δύο αυτές εκθέσεις εικαστικά ημερολόγια, μια συστηματική καταγραφή, στο πλαίσιο της οποίας εκτυλίσσεται μια αφήγηση προσωπική, αλλά με αναφορές σε συλλογική μνήμη.
Η πρώτη έκθεση του 74χρονου σήμερα Γιάννη Ψυχοπαίδη, παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΥΠΠΟΑ για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Η έκθεση στο Μουσείο είναι συνεπιμέλεια και συνδιοργάνωση της Γκαλερί CITRONNE με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων. Η δεύτερη έκθεση παρουσιάζεται στον χώρο της Γκαλερί. Κοινός τόπος και των δύο εκθέσεων είναι τα βιβλία.
*Στη έκθεση «Το Αλφάβητο – Αρχαϊκό Παλίμψηστο» που παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο, εκτίθενται 24 παλαιότερα έργα και 2 νέα έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη. Τα 24 παλαιότερα έργα με την μορφή κλειστών-ανοιχτών βιβλίων, αντιστοιχούν στα 24 γράμματα του ελληνικού Αλφάβητου και είναι κατά τον καλλιτέχνη, οι εικόνες μιας γλώσσας που αναρωτιέται για την χαμένη ενότητα του παρόντος με το παρελθόν.
Τα 2 νέα έργα του έχουν αφετηρία εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πόρου (ένα γυναικείο αγαλμάτιο του 4ου αι.π.Χ.από την Τροιζήνα και ένα πόδι ανδριάντα των ρωμαϊκών χρόνων από το ιερό του Ποσειδώνος στην Καλαύρεια του Πόρου) και παραπέμπουν σε ένα οδυνηρό κομμάτι του παρόντος, το προσφυγικό δράμα. (Εγκαίνια: Σάββατο, 8 Ιουνίου, 7.00 μμ. Διάρκεια έκθεσης: 8 Ιουνίου – 30 Σεπτεμβρίου 2019.)
* Παράλληλα, στον χώρο της γκαλερί, παρουσιάζεται η έκθεση «Λεμονοδάσος – Ημερολόγια ενός καλοκαιριού», μία ενότητα από 67 νέα έργα, νεκρές φύσεις, όπου ο καλλιτέχνης αναπτύσσει ένα ολόκληρο σύστημα συμβόλων. Tα 67 αυτά έργα, τοποθετημένα σε μορφή μιας αναγνώσιμης φρίζας, έχουν αφετηρία το εμβληματικό μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη, το «Λεμονοδάσος», ενώ ο τίτλος της έκθεσης παραπέμπει ταυτόχρονα και στο ομώνυμο δάσος στον Γαλατά, στην ακτή της Πελοποννήσου (το οποίο, όμως, αποδίδεται στον Πόρο).
Όπως όμως υπενθυμίζει ο Γ.Ψυχοπαίδης, «το ζωγραφικό λεμονοδάσος αφήνει τα ίχνη του και συνομιλεί σ’ έναν φανταστικό διάλογο και με τον χώρο όχι μόνο του πραγματικού λεμονοδάσους, αλλά και με τον χώρο της τέχνης που φέρει το όνομά του, την αίθουσα τέχνης Citronne».
Τα έργα αυτής της ενότητας είναι επιμέρους τμήματα ενός σπονδυλωτού έργου, ενός εικαστικού ημερολογίου. (Εγκαίνια: Σάββατο 8 Ιουνίου, 8.30 μμ. Διάρκεια έκθεσης: 8 Ιουνίου – 24 Ιουλίου 2019.)
Και στις δύο εκθέσεις ο καλλιτέχνης επιχειρεί μια εικαστική σκηνοθεσία. Τα ιστορημένα ανοιχτά-κλειστά βιβλία στο Αρχαιολογικό Μουσείο αφηγούνται, υπενθυμίζουν, παραπέμπουν. Στον ίδιο χώρο, δύο πίνακες, χωριστοί από το σύνολο αυτό, εισάγουν τον θεατή, σχεδόν βίαια, σε ένα οδυνηρό κομμάτι του παρόντος, το προσφυγικό δράμα.
Σύμφωνα με την Τατιάνα Σπινάρη «ο Γιάννης Ψυχοπαίδης αποτυπώνει τον χρόνο και τα ίχνη της Ιστορίας σε εικοσιτέσσερα ισομεγέθη έργα-βιβλία, το καθένα των οποίων αντιστοιχεί σε ένα γράμμα της ελληνικής Αλφαβήτου. Η αρίθμηση αυτή παραπέμπει ευθέως στην διαίρεση των ομηρικών επών σε ισάριθμες ραψωδίες. Άλλωστε, από τα έπη του Ομήρου ξεκινούν οι βασικές έγνοιες, τα διαχρονικά διλήμματα της Ανθρωπότητας: θάνατος-ζωή, μνήμη-λήθη, ταυτότητα-αποξένωση, αγάπη-αποστροφή, υπέρβαση-ύβρις. Η διαλεκτική αυτή σχέση κατέχει τον πρωταρχικό νοηματικό ρόλο στο σύνολο του έργου του Ψυχοπαίδη ο οποίος κατασκευάζει ένα “παλίμψηστο” από μαρτυρίες».
Στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου τα δύο νέα έργα που πρωτοπαρουσιάζει ο Ψυχοπαίδης «υποχρεώνουν τον θεατή σε μια σχεδόν βίαιη αίσθηση της σύγχρονης πραγματικότητας. Το πέλμα και το γυναικείο αγαλματίδιο, εκθέματα του Μουσείου, ατόφια ή αλλοιωμένα, εισάγουν τοπία προσφυγιάς: η διά θαλάσσης απόδραση, ο εγκλωβιστικός περιορισμός πίσω από τα συρματοπλέγματα. Πρόκειται για μια ιδεολογική κοινωνική ανάγνωση του παρόντος το οποίο, με την σειρά του, υπενθυμίζει το πιο σκοτεινό παρελθόν και προειδοποιεί για το απειλητικό μέλλον».
Στον εκθεσιακό χώρο της γκαλερί CITRONNE, οι “νεκρές φύσεις”, με τα λεμόνια ως κεντρικό μοτίβο, αλληλοδιαδέχονται η μία την άλλη, δημιουργώντας ένα δυνάμει ενιαίο σύνολο, το Λεμονοδάσος. Παράλληλα, το κάθε έργο διατηρεί την προσωπική του φυσιογνωμία, καθώς συνδέεται και πλαισιώνεται από διαφορετικά στοιχεία, αποσπασμένα από την καθημερινότητα ή την Ιστορία.
Όπως σημειώνει η Τατιάνα Σπινάρη «κεντρικό και κοινό σημείο της εικαστικής σκηνοθεσίας είναι το λεμόνι, τα λεμόνια. Καρπός που συνδέεται με τον μεσογειακό πλούτο, φυσικό και πολιτισμικό, το λεμόνι βρίσκεται στην καθημερινότητα των ανθρώπων, άλλοτε ως έδεσμα, άλλοτε ως γιατρικό, άλλοτε ως σύμβολο του ορθοδόξου μυστηρίου- ακόμη και ως γυναικείο όνομα. Τα λεμόνια αυτά, ως «νεκρά φύσις», συνυπάρχουν με φαινομενικά ετερόκλητα αντικείμενα: θραύσματα αγαλμάτων, καρτ ποστάλ, φωτογραφίες, εργαλεία μετρήσεων και χειρωνακτικής εργασίας (…)
Οι χρυσοί καρποί συνοδεύονται από στοιχεία της καθημερινότητας: το ψωμί, «ὁ ἄρτος ὁ ἐπιούσιος», το θεμελιακό σύμβολο της επιβίωσης, το οποίο εξελίσσεται ιστορικά σε κοινωνικό αίτημα· χρηστικά αντικείμενα, σύμβολα δουλειάς και μόχθου· άνθη και φρούτα, κλασική παραπομπή στην νεότητα και την γονιμότητα. Δίπλα σε αυτές τις μαρτυρίες του βίου, ο Ψυχοπαίδης εγκαλεί τον θεατή σε ένα ηχηρό ῾mementomori῾ με ίχνη του παρελθόντος και της ελλοχεύουσας Ιστορίας: σπασμένα αρχαία αγάλματα· φθαρμένα ξύλα, ναυάγια της θάλασσας· παλαιές φωτογραφίες με ακίνητα πρόσωπα· καρτ –ποστάλ με απολιθωμένες θαλασσινές εικόνες.
«Τί μπορεί να συνδέει τις αποσπασματικές εικόνες και τα θραύσματα ενός μακρυνού παρελθόντος καθώς και τις “νεκρές φύσεις” των τεμαχισμένων αγαλμάτων του αρχαίου κόσμου, με τις ζωντανές φύσεις ενός τόπου γήινου, γεμάτου ευωδιές από τους χυμούς ενός δάσους γεμάτου από χρυσοκίτρινους καρπούς;» αναρωτιέται ο καλλιτέχνης στο εισαγωγικό του κείμενο.
«Τι συνδέει το λεμονοδάσος με την αρχαιότητα; Ίσως είναι κάτι που μέσα στον σημερινό, σκοτεινό κόσμο μας να αναζητά “τις φωτερές και παιχνιδιάρικες σταλαγματιές του ήλιου” (Κοσμάς Πολίτης), που αγγίζουν τον “βυθό κάτω από την μνήμη” και φανερώνουν έναν κόσμο ενιαίο, κάνοντας το σήμερα να γίνεται αύριο και χθες. Και ξάφνου τα σπασμένα αγάλματα να περπατούν και να χάνονται μέσα στην πράσινη, πλατειά γραμμή των λόφων στην καρδιά του λεμονοδάσους».
Η διπλή αυτή έκθεση επιχειρεί να δώσει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα από την σύνθετη προσωπικότητα και την εικαστική αναζήτηση του σημαντικού αυτού Έλληνα καλλιτέχνη.
INFO
ΓΚΑΛΕΡΙ CITRONNE–ΠΟΡΟΣ
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2019
ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗΣ
Διπλή έκθεση Γ. Ψυχοπαίδη με τίτλο «ΙΧΝΗ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ»
Ι. Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου: «Το Αλφάβητο – Αρχαϊκό Παλίμψηστο»
Εγκαίνια: Σάββατο, 8 Ιουνίου, 2019 στις 7.00 μμ.
ΙΙ. Γκαλερί CITRONNE: «Λεμονοδάσος – Ημερολόγια ενός Kαλοκαιριού»
Εγκαίνια: Σάββατο, 8 Ιουνίου, 2019 στις 8.30 μμ.
