Πάνε σχεδόν δύο χρόνια από την ημέρα που ένα αγοράκι δύο ετών έπεσε στο κρεβάτι με πυρετό το Δεκέμβριο του 2013, σε μία απομακρυσμένη περιοχή στην νότια Γουινέα, κοντά στα σύνορα Σιέρα Λεόνε και Λιβερίας. Ήταν το πρώτο κρούσμα της εξάπλωσης του ιού του Έμπολα, ο οποίος έχει από τότε σκοτώσει τουλάχιστον 11.300 ανθρώπους.
Εδώ και περίπου μία εβδομάδα η Σιέρα Λεόνε κατάφερε να απαλλαγεί από τον ιό και τα καλά νέα φέρνουν την ανακούφιση, αλλά και κάποια πολύτιμα μαθήματα, όπως τονίζει η Yosola Olorunshola του Global Poverty Project.
Τίποτα δεν έχει τελειώσει μέχρι το τέλος
Στα τέλη του Αυγούστου, η τελευταία ασθενής που θεραπεύτηκε και πήρε εξιτήριο χόρευε έξω από το νοσοκομείο που της επέτρεψε να γυρίσει στο σπίτι της. Αν και ήταν μια χαρούμενη στιγμή, όλοι ήταν συγκρατημένοι γνωρίζοντας πως ξεκινούσε η περίοδος των 42 ημερών, κατά τη οποία δεν έπρεπε να καταγραφεί κανένα περιστατικό προκειμένου να θεωρηθεί πως η Σιέρα Λεόνε είχε απαλλαγεί από τον Έμπολα.
Ωστόσο πολύ σύντομα μέσα στο Σεπτέμβριο παρουσιάστηκαν νέα κρούσματα στη χώρα σηματοδοτώντας νέα ξεκινήματα για την περιβόητη περίοδο των 42 ημερών.
Σήμερα η Σιέρα Λεόνε μπορεί επιτέλους να ανασάνει με ανακούφιση. Η απειλή όμως δεν μπορεί να υποτιμηθεί: Αρκετά μεγάλος αριθμός περιστατικών καταγράφηκε στη γειτονική Γουινέα μόλις τον περασμένο μήνα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις πως ο εν λόγω ιός μπορεί να επιβιώσει στο σπέρμα ενός ανθρώπου μέχρι και για εννέα μήνες αφού εκείνος απαλλαγεί από τη μόλυνση. Φαίνεται πως η αντιμετώπιση του Έμπολα είναι περισσότερο μαραθώνιος παρά σπριντ.
Παράπλευρες επιπτώσεις
Μόλις εξαλειφθεί ο ιός, αυτές οι χώρες θα πρέπει να αποκαταστήσουν τις ζημιές που ο Έμπολα έχει επιφέρει. Ο ιός δεν κατέστρεψε μόνο οικογένειες, δεν πήρε μόνο ζωές, αλλά κυριολεκτικά ακινητοποίησε οικονομίες. Περιουσίες χάθηκαν και επιχειρήσεις έκλεισαν, τα παιδιά σταμάτησαν το σχολείο και οι ενήλικες σταμάτησαν τη δουλειά.
Μία από τις πιο σοβαρές συνέπειες της κρίσης του Έμπολα ήταν ο αντίκτυπός του στην ασφάλεια τροφίμων. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, «τα εύφορα χωράφια της κομητείας Λόφα, μίας περιοχής της Λιβερίας που κάποτε ήταν σιτοβολώνας, τώρα είναι χέρσα. Μόνο σε αυτή την περιφέρεια, σχεδόν 170 αγρότες και μέλη των οικογενειών τους πέθαναν από τον Έμπολα. Σε κάποιες περιοχές, η πείνα έχει γίνει μεγαλύτερο πρόβλημα από τον ιό».
Περισσότεροι γιατροί, περισσότερα νοσοκομεία, περισσότερα φάρμακα
Η ραγδαία κλιμάκωση της επιδημίας το 2014 και ο αυξανόμενος απολογισμός που ακολούθησε, κατέδειξαν πως ο κόσμος απλά δεν ήταν έτοιμος για μια τέτοια κρίση. Καλά οργανωμένα συστήματα υγείας είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να περιοριστεί ένας ιός τόσο μεταδοτικός. Οι περιοχές της Δυτικής Αφρικής που επηρεάστηκαν περισσότερο από την επιδημία, βρίσκονταν σε σαφώς μειονεκτική θέση λόγω των αδύναμων και ευάλωτων συστημάτων τους.
Την περίοδο που κλιμακωνόταν η εξάπλωση, η Λιβερία είχε 1,4 γιατρό για κάθε 100.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Αντίθετα, η Κούβα έχει 591 γιατρούς για κάθε 100.000 ανθρώπους. Όπως μπορεί να φανταστεί κανείς, η Κούβα ήταν χώρα που έστειλε τους περισσότερους επαγγελματίες υγείας στις περιοχές που χτυπήθηκαν από τον Έμπολα.
Επιπρόσθετο πρόβλημα οι ανεπαρκείς μέθοδοι παρακολούθησης και περιορισμού, περιλαμβανομένου του προστατευτικού εξοπλισμού που κρατά υγιές το ιατρικό προσωπικό.
Τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά
Όταν ο πρώτος προσβεβλημένος από Έμπολα ασθενής έφτασε από τη Λιβερία στο Λάγος της Νιγηρίας, οι γιατροί ήξεραν τι να κάνουν γιατί είχαν στο παρελθόν έρθει αντιμέτωποι με την πολιομυελίτιδα. Οι συντονισμένες προσπάθειες της χώρας να εξαλείψει τη μολυσματική ασθένεια μέσω προγραμμάτων εμβολιασμού και η εμπειρία του αποτελεσματικού περιορισμού της, βοήθησαν την Νιγηρία να αναχαιτίσει πολλαπλές απειλές. Μόλις σε ένα 24ωρο, το κέντρο έκτακτων επιχειρήσεων που σχετίζονταν με την αντιμετώπιση της πολιομυελίτιδας είχε μετατραπεί σε κέντρο αντιμετώπισης του Έμπολα και σε λίγες μόνο εβδομάδες η Νιγηρία είχε απαλλαγεί πλήρως.
Υπάρχουν χιλιάδες γενναίοι άνθρωποι στον κόσμο
Κατά τους πρώτους μήνες της επιδημίας και πολύ πριν λάβουν οι πληγείσες περιοχές προστατευτικό εξοπλισμό για το ιατρικό προσωπικό, πολλοί γιατροί, νοσοκόμοι και άλλοι επαγγελματίες υγείας έγιναν θύματα της ασθένειας που προσπαθούσαν να αντιπαλέψουν. Παρ’ όλ’ αυτά, επαγγελματίες και εθελοντές από όλο τον κόσμο έτρεξαν να καλύψουν τα κενά. Από την Κούβα μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο, από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα μέχρι το Διεθνές Ιατρικό Σώμα, πήγαν να συνδράμουν την αντιμετώπιση μιας πραγματικά παγκόσμιας κρίσης.
Χάρη στην αφοσίωσή τους, αυτή τη στιγμή ο Έμπολα επιτέλους εξαλείφεται. Τώρα η διεθνής κοινότητα πρέπει να κοιτάξει πίσω και να δει τις αντιδράσεις και ενέργειές της, προκειμένου να προλάβει οποιαδήποτε νέα έκρηξη τόσο μεγάλης κλίμακας.
